Actie in plaats van inactiviteit
Actie in plaats van inactiviteit
Het bijzondere kenmerk van de mensheid onder alle geschapen wezens is de kracht van wijsheid met onderscheidingsvermogen (viveka). Men is dus verplicht om te handelen, waarbij altijd gebruik wordt gemaakt van het onderscheidend vermogen. Maar twee krachten staan obstakels in de weg: (1) de onwetenden, die aanzetten tot nietsdoen, en (2) de leraren van Sankhya. Hoewel de eerste groep mensen misschien afziet van activiteiten via hun zintuigen, zijn ze niet in staat hun geest terug te trekken en in hun geest daden te blijven plegen. Hun inactiviteit is dus zinloos en onwerkelijk; het is relatief of ogenschijnlijk maar niet absoluut waar (mithya).
De Sankhyans gebruiken een aantal argumenten tegen actie. ‘Actie veroorzaakt zowel goed als kwaad’, dus, zo wordt er gezegd, ‘de wijzen moeten alle actie opgeven.’ In de Gita kwam Krishna dit argument tegen en toonde hij de manier om het goede uit de actie te halen en het kwade te vermijden. De Sankhyans zeggen verder dat actie resulteert in een mengeling van pijn en plezier, van voordeel en verlies, en dat het de dader naar de hemel, naar de hel of weer terug naar de aarde leidt, dat wil zeggen naar een of andere vorm van gebondenheid. Dus vragen ze mensen om de actie op te geven en tot nietsdoen over te gaan.
De Gita heeft hier ook een antwoord op. Actie zal alleen slavernij teweegbrengen als deze wordt ondernomen met het oog op de vrucht ervan. Als je het daarentegen zonder enige gedachte aan de vrucht doet, leidt het tot bevrijding (moksha) zelf! Ja, zelfs bevrijde mensen ondernemen actie, ook al trekken zij er geen enkel voordeel uit, alleen maar om het welzijn van de wereld te bevorderen! Of beter gezegd: wat een bevrijd persoon ook doet, het moet automatisch bevorderlijk zijn voor het welzijn van de wereld. Er moet actie worden ondernomen; dat is het middel om de reeds verworven vrede veilig te stellen.