Om een berichtenwisseling mogelijk te maken, dient eerst contact te worden gemaakt. Dit geschiedt met gebruikmaking van de roepnamen van het betrokken grondstation en het vliegtuig.
In de volgende voorbeelden betekent A/C = Aircraft en GND/DEL/TWR/FIC = een grondstation.
A/C: "Eelde Delivery, PHRWU" roepnaam GND, roepnaam A/C
DEL: "PHRWU, Eelde Delivery"
In het bovenstaande voorbeeld maakt het grondstation gebruik van het gehele C/S (call sign). Het grondstation had als volgt kunnen antwoorden:
DEL: "PWU, Eelde Delivery" verkort C/S
Hierna moet het vliegtuig ook het verkorte C/S gaan gebruiken.
In het bovenstaande voorbeeld is nu een berichtenwisseling aan de gang. In dat geval wordt, zolang de wisseling duurt, het C/S achteraan gebruikt (zie hieronder). (Bij het doorgeven van blokjes mag dit óf vooraan óf achteraan maar dit wordt later behandeld.) Wordt er na enige tijd weer een bericht door de vlieger doorgegeven dan C/S weer vooraan, omdat de berichtenwisseling opnieuw een aanvang neemt.
Na het verkregen antwoord van het grondstation:
(Het onderstaande blokje aan informatie wordt in het volgende hoofdstuk uitgelegd.)
A/C: "Cessna 172, in front of Tower VFR,1 hour circuit touch and goes, Information B, request start-up, PWU"
Bij blokjes mag het C/S ook vooraan.
Bovenaan deze pagina wordt Eelde Delivery alleen opgeroepen (zonder informatie door te geven) met het C/S. De vlieger weet namelijk op voorhand dat hij veel informatie zal moeten gaan doorgeven (het zgn. ‘Blokje’) en daardoor lang de frequentie bezet zal gaan houden. De verkeersleider heeft nu door het antwoorden met “stand by” een mogelijkheid om dit zelf te kunnen bepalen.
Samengevat: Alleen oproepen met C/S en wachten op antwoord van het grondstation (die antwoord met zijn eigen C/S) en daarna het blokje informatie doorgegeven.
In een aantal gevallen is het wenselijk de radio te testen, bijvoorbeeld na onderhoud. Het testen vindt meestal plaats voor de aanvang van een vlucht, maar ook tijdens de vlucht kan de radio worden getest.
Een proefoproep wordt als volgt samengesteld:
call sign van het station dat wordt opgeroepen;
call sign van het vliegtuig;
de woorden ‘RADIO CHECK';
de frequentie die wordt gebruikt.
Het antwoord op deze Radio Check bevat een cijferaanduiding voor de kwaliteit van de radioverbinding.
Deze 'leesbaarheidsschaal' (readability scale) dient goed gekend te worden en is als volgt:
onleesbaar unreadable
nu en dan leesbaar readable now and then
moeilijk leesbaar readable but with difficulty
leesbaar readable
perfect leesbaar perfectly readable.
Het antwoord op de proefoproep wordt als volgt samengesteld:
call sign van het vliegtuig
call sign van het antwoord gevende station
de woorden 'READ YOU' gevolgd door een cijfer van de leesbaarheidsschaal.
Voorbeeld van een proefoproep
A/C: "Eelde Delivery, PHRWU, radio check (on) 121.700" De laatste twee nullen worden niet uitgesproken
DEL: "PWU, Eelde Delivery, read you 5"
De 'gouden regel' in de RT is: bericht voorbereiden, uitluisteren en dan pas zenden, zoals in eerdere hoofdstukken aangegeven.
Tevens zal er voortdurend moeten worden uitgeluisterd. Dit mag niet worden onderbroken (tenzij de veiligheid dit vereist) zonder toestemming van het grondstation.
Als een station niet zeker weet of het wordt opgeroepen, dan moet geen antwoord worden gegeven, maar rustig worden afgewacht tot een nieuwe oproep wordt gedaan. Als een station wel zeker weet dat het wordt opgeroepen, maar niet weet door wie, moet antwoord worden gegeven met de volgende fraseologie: “Station calling ....., say again call sign”.
A/C: "Amsterdam Radar, PH..(storing).."
GND: "Station calling Amsterdam Radar Say again (your) call sign"
Indien een grondstation door verscheidene vliegtuigen tegelijk wordt opgeroepen, dan bepaalt het grondstation de volgorde van beantwoording.
Na het op de vorige pagina’s behandelde contact maken, moet een aantal gegevens aan de verkeersleiding worden doorgegeven. Dit ‘blokje’ van gegevens moet zeer goed worden gekend.
Dit 'blokje' bestaat uit:
type (alleen bij VFR vluchten)
parkeerplaats
vliegvoorschriften (VFR of IFR)
bestemming (of voornemens)
welk weer is ontvangen (ATIS code letter-zie hoofdstuk 4)
verzoek (bijv. “request taxi” of "request start-up")
C/S
Bij het doorgeven van het blokje mag het C/S of vooraan of achteraan worden geplaatst. Bij het teruglezen van klaringen alleen achteraan.
Nu verder met het voorbeeld nadat het contact is gelegd:
A/C: "Cessna 172 position in front of Tower VFR,1 hour circuit touch and goes, information B, request start-up, PWU"
In het antwoord wordt, naast het antwoord op het verzoek, aangegeven of het juiste weer is ontvangen (soms aangevuld met de QNH als extra controle), baan in gebruik en de tijd om de klok gelijk te zetten (komt in de praktijk bijna niet meer voor).
DEL: "PWU, start-up approved, information B correct (*) klaring, QNH en baannummer runway 23 (time .30)"
QNH 1017 altijd teruglezen indien gegeven, time check wordt meestal weggelaten.
* Indien er ondertussen een nieuw weer op de ATIS wordt uitgezonden, zou het antwoord zijn: "monitor information C"
A/C: "Roger, start-up approved eventueel aangevuld met: runway 23, QNH 1017, monitor information C”, (time checked), PWU"
Het hierboven genoemde ‘blokje’ is voor Nederlandse militaire velden iets anders. In de AIP staat vermeld: ‘Bij het eerste radiocontact met de luchtverkeersleidingsdienst van een militair veld dient de gezagvoerende piloot het aantal personen aan boord van het luchtvaartuig te melden. Wanneer deze informatie uitblijft, zal de luchtverkeers-leidingsdienst deze informatie vragen’. Dit geldt ook voor, in het volgende hoofdstukken behandelde vertrekkende en binnenkomende vluchten van militaire velden.
Voorbeeld (voor vertrekkende vlucht De Kooy):
A/C: "Cessna 172 position in front of Tower VFR, POB 2 POB = Persons On Board, 1 hour circuit touch and goes, request start-up, PWU"
U mist in dit voorbeeld van het De Kooy blokje het noemen van de ATIS. De Kooy heeft namelijk geen ATIS en krijgt u het weer (op verzoek) via de frequentie. Bij een verzoek gebruikt u de woorden “request departure information”.
Voordat aan een vlucht kan worden begonnen, dient in Nederland op alle gecon-troleerde vliegvelden toestemming te worden gevraagd om de motoren aan te zetten, de zogenaamde start-up. Het mag eerst worden aangevraagd, als het vliegtuig volledig gereed is voor vertrek en de aanvraag komt na de eerste oproep, dan wel de proef-oproep.
Na het starten van de motor, verzoekt u om te mogen taxiën.
A/C: "PWU, request taxi"
Op vliegveld Eelde, Beek en Rotterdam worden taxi instructies verstrekt op de toren frequentie. Op Schiphol en De Kooy wordt dit gedaan op de Schiphol Ground c.q De Kooy Ground frequentie.
DEL: "PWU, roger, contact Eelde Tower on 118.700" Laatste twee nullen worden niet uitgesproken
A/C: "118.700 PWU"
Nu wordt de nieuwe frequentie ingesteld en het gehele C/S weer gebruikt (eerste oproep bij een nieuw station).
A/C: "Eelde Tower, PHRWU, in front of tower, request taxi" parking position moet ook worden vermeld
TWR: "PWU, taxi to holding point S1( runway 23), via G and A"
A/C: "taxi to holding point S1(runway 23), via G and A, PWU"
Het woord “runway” mag eventueel worden weggelaten, aangezien ICAO aangeeft dat dit optioneel is.
De toestemming om te taxiën is ontvangen.
Voordat de eigenlijke vlucht aanvangt, moet bij een zuigermotor de 'engine check' of ook wel 'power check' nog worden gedaan.
Bij het 'holding point‘ bij de gele strepen wordt toestemming gevraagd voor'departure'.
Het woord 'take-off' mag alleen gebruikt worden bij de werkelijke 'take-off' klaring.
Er mag nooit op eigen initiatief een start- of landingsbaan worden opgereden.
A/C: "PWU, at holding point S1(runway 23) er wordt gewacht voor baan 23, ready for departure" positie dient te worden vermeld
TWR: "PWU, behind the landing Cessna line up runway 23 behind" Na de Cessna de baan oprijden en blijven staan.
A/C: "behind the landing Cessna lining up runway 23 behind, PWU" de beperking als eerste én laatste teruglezen.
TWR: "PWU, wind 240 ° 8 kt, runway 23, cleared for take-off" De verkeersleider zegt eerst de baan en vervolgens de take-off klaring.
A/C: "Roger, runway 23, cleared for take-off, PWU" De windinformatie wordt niet teruggelezen
De PHRWU vliegt nu en wil een circuit gaan vliegen, gevolgd door een 'touch and go' (landen en direkt weer doorstarten).
Een circuit op een gecontroleerd vliegveld ziet er als volgt uit:
lefthand downwind
De vlieghoogte in de circuits in Nederland op gecontroleerde velden is altijd gepubliceerd in het AIP en vaak 1000 ft MSL. Er zijn echter afwijkingen, zoals op Rotterdam (met training circuits op 500ft MSL, en op Eelde is het 1000 of 1500 ft MSL, op Beek 1300ft MSL, etc. Op de zgn.’ groene’ (ongecontoleerde) velden is dat in NL 700 ft AAL. Deze circuits staan allemaal omschreven in de AIP, in de tekst bij ‘ VFR aankomstprocedures’.
N.B. Tegenwoordig bij Rotterdam zelfs ook op de CTR kaart (AD-VAC 1).
Er bestaan linker – en rechterhand circuits. Om de positie in het circuit te kunnen bepalen, zijn verplichte meldingspunten vastgesteld (zwarte bolletjes in bovenstaande tekening):
(lefthand) (*) downwind of right hand downwind (bij rechterhand circuit);
final.
* het woord ‘lefthand’ mag worden weggelaten, het woord ‘righthand’ niet.
In het AIP staat per vliegveld aangegeven hoe een circuit binnengevlogen moet worden. De verkeersleiding kan andere instructies verstrekken, zoals:
"C/S join direct baseleg runway ...." of
"C/S fly from ....direct to final runway .., straight-in approach runway .."
N.B In beide gevallen kan er geen ‘downwind’ worden gemeld.
Nadat de vlucht is beëindigd en de baan is verlaten:
"runway ... vacated" (evt. ook de positie; de exit of taxibaan!).
Voor het verlaten van de baan is geen aparte klaring nodig maar dit moet wel zo snel mogelijk plaatsvinden via de eerste mogelijkheid (exit) of aangegeven mogelijkheid (bijv. "vacate via exit number 2, of op Eelde: “(if able) vacate via runway 01").
De vlucht gaat vervolgens door:
A/C: "PWU, (lefthand) downwind runway 23, for touch and go" C/S vooraan, de oproep is op eigen initiatief
Bij circuit training moeten bij de downwind melding de intenties worden gegeven zoals: for touch and go; for go around; for full stop.
TWR: "PWU, roger, number 2, Cherokee on final" U bent nr. 2 en nr. 1 (Cherokee) vliegt op final
A/C: number 2, Cherokee in sight, PWU" Naderingsvolgorde teruglezen inclusief genoemd type
De bevestiging van “traffic information” op “downwind” dient het landingsnummer en, indien van toepassing, de type-aanduiding van de voorganger te bevatten. Bijvoorbeeld:
TWR: "PWU, number two, follow Cherokee on final
A/C: "number two, Cherokee in sight, PWU
of, indien Cherokee nog niet wordt gezien:
A/C: "number two, looking out, PWU"
Waarna de vlieger later doorgeeft dat in hij de Cherokee in zicht heeft:
A/C: "PWU, Cherokee in sight"
Krijgt de vlieger de Cherokee niet in zicht dan moet de vlieger dit melden met "negative contact [reasons]" en de positie van zijn voorganger navragen bij Tower.
bij “Reasons” Tower. staat hier tussen haken en dit betekent dat dit optioneel is en niet absoluut hoeft te worden vermeld maar redenen zouden kunnen zijn dat er tegen de zon in wordt gekeken.
Nadat een uur is gevlogen, wordt een 'full stop' landing gemaakt om terug te keren naar het platform.
A/C: "PWU, final runway 23" Verplichte melding
TWR: "PWU, roger, wind 240 ° 10 kts runway 23, cleared to land, vacate via runway 01" De verkeersleider zegt eerst de baan en vervolgens de landingsklaring, dit is overeenkomstig met een take-off klaring.
A/C: "Roger, runway 23, cleared to land, vacate via runway 01, PWU"
A/C: "PWU, runway 23 vacated via runway 01" Het verlaten van de baan is een verplichte melding.
Voor Schiphol staat in het AIP vermeld: Piloten moeten onmiddellijk na het verlaten van de landingsbaan (zonder ATC instructies) contact opnemen met Schiphol Ground op frequentie 121.800 (bij een landing op baan 04 c.q. 22).
Essentieel is hierbij dat er dan niet afgemeld wordt op de toren frequentie maar op de Ground frequentie ‘runway vacated’ wordt gemeld, dit om de radiotelefonie belasting te verminderen. Deze procedure heet “automatic frequency change”.
TWR: "PWU, roger, taxi via runway 01 to Lima apron
A/C: "Roger, taxi via runway 01, Lima apron, PWU"
Vrijmelden van de baan is verplicht
A/C: "PWU, runway 01 vacated (positie)"
TWR: "PWU, roger"
A/C: "PWU, on Lima apron, request switch off"
TWR: "PWU, switch off approved radio afzetten
A/C: "Switching off, PWU"
In het voorbeeld in dit hoofdstuk werd er gesproken over ‘Cessna 172’ en over ‘Cherokee’. Elk vliegtuig heeft een eigen ICAO code maar in de oefeningen staat de type vermelding niet in code maar als uitgeschreven tekst.
estimated time of arrival (ETA) verwachte aankomsttijd
endurance aantal uren brandstof
alternate uitwijkhaven
rate of climb (aantal ft/min.) gemiddelde klimsnelheid
rate of descent (aantal ft/min.) gemiddelde daalsnelheid
reduce (bijv. speed) verminderen
expedite (bijv. climb, taxi) versnellen
heading (niet corrigeren voor wind) magnetische koers
track (nog corrigeren voor wind) magnetische grondkoers
immediate(ly) onmiddellijk(actie vereist)
orbit (right or left) links of rechtsom cirkelen (boven een punt)
three sixty turn (left or right) driehonderdzestig graden bocht (links of rechtsom)
hold over (of: overhead) wachten (circelen boven een punt)
omit weglaten (bijv. positierapport)
Voordat u aan de eerste praktijk oefeningen gaat beginnen is het zinvol om de taxikaartjes enigszins te bestuderen. Op de eindvaardigheidstoets zijn kaartjes aanwezig. Steeds meer taxibanen krijgen een naam, vandaar hierna een aantal voorbeelden.
N. B. Een taxi instructie, die een punt bevat na een te kruisen baan, zal expliciet een klaring moeten bevatten om de baan te kruisen of er dient een instructie aan toegevoegd te zijn om voor de baan te stoppen (to hold short of the runway). De baan dient na het kruisen te worden vrijgemeld.
RT-shorthand (luchtvaartsteno) is uitermate handig om vlug o.a. berichten van de verkeersleiding te noteren en terug te lezen. De onderstaande afkortingen en tekens zijn verzameld. Het is geen verplichting om deze tekens te gebruiken. Men mag een eigen short-hand ontwikkelen en er wordt op de eindtoets niet naar gekeken.
N. B: Een Proefoproep is een ‘radio check’, genoemde frequenties zijn in MHz.
U wilt met de PHLFA(Cessna 172) een uur touch and goes gaan oefenen in het circuit op Eelde. U staat geparkeerd bij de club en het weer is 'A'. Roep Eelde Delivery op (121.700) d.m.v. een proefoproep.
U wilt met de PHRWU (Cessna 172) een uur touch and goes gaan oefenen op Eelde. U staat geparkeerd voor het restaurant en het weer is 'B'. Roep Eelde Delivery op (121.700) d.m.v. een proefoproep.
Als captain van de PHLLU (Piper Seneca) staat u klaar op het platform op Eelde voor een uur circuit vliegen. Het weer is 'E'. Roep Eelde Delivery op (121.700) d.m.v. een proefoproep.
U staat op Eelde voor de maintenance hangar geparkeerd met de PHRPA (Cessna 172). U wilt circuits gaan oefenen. Het weer is 'F'. Roep Eelde Delivery op (121.700) d.m.v. een proefoproep.
Met de PHZES (Piper Cherokee) staat u voor het restaurant op Eelde geparkeerd. U wilt een half uur touch and goes gaan beoefenen. Het weer is 'G'. Roep Eelde Delivery op (121.700) d.m.v. een proefoproep.
Als captain van de PHRVS (Partenavia) staat u op Eelde geparkeerd op het platform. U wilt 1 uur circuit gaan vliegen. Het weer is 'H'. Roep Eelde Delivery op (121.700) d.m.v. een proefoproep.
Op Rotterdam staat u op Foxtrot geparkeerd met de PHHAT (Piper Comanche). U wilt 1 uur circuit gaan vliegen. Het weer is 'I'. Roep Rotterdam Delivery op (122.175) d.m.v. een proefoproep.
Met de PHJVO (Cessna 172) staat u voor het clubgebouw op Rotterdam gereed om 1 uur touch and goes te gaan vliegen. Het weer is 'J'. Roep Rotterdam Delivery op (122.175) d.m.v. een proefoproep.
U bent gezagvoerder van de PHIND (Mooney) en u wilt 1 uur circuit gaan vliegen. U staat op Rotterdam geparkeerd voor de toren. Het weer is 'K'. Roep Rotterdam Delivery op (122.175) d.m.v. een proefoproep.
Met de PHILB (Beech Saratoga) staat u op Rotterdam op het platform geparkeerd. U wilt een half uur touch and goes gaan vliegen. Het weer is 'L'. Roep Rotterdam Delivery op (122.175) d.m.v. een proefoproep.
U wilt met de PHAVU (Piper Cherokee) 1 uur circuit gaan vliegen. U staat geparkeerd voor het clubgebouw op Rotterdam. Het weer is 'M'. Roep Rotterdam Delivery op (122.175) d.m.v. een proefoproep.
U staat voor de toren van Rotterdam met de PHCIO (Cessna 172). U wilt 1 uur circuit gaan vliegen. Het weer is 'N'. Roep Rotterdam Delivery op (122.175) d.m.v. een proefoproep.
PHAIC (Cessna 310). U staat geparkeerd op het C-apron op Beek en u wenst een uur in het circuit te vliegen. Het weer is ‘V’. Roep Beek Delivery op (121.825) d.m.v. een proefoproep.
Als gezagvoerder van de PHSRN (Piper Cherokee) wilt u op Beek een uur right hand circuits gaan beoefenen. U staat op het Alfa apron (voor de toren). Het weer is ‘I’.Roep Beek Delivery op (121.825) d.m.v. een proefoproep.
U wilt met de PHBRA (Cessna 177) een half uur touch and goes gaan vliegen op Beek. U staat op het S-apron. Het weer is ‘K’. Roep Beek Delivery op (121.825) d.m.v. een proefoproep.
Op Beek staat u op het Alfa apron geparkeerd met de PHOTH (Piper Navajo). U wilt een half uur circuits gaan vliegen. Het weer is ‘B’. Roep Beek Delivery op (121.825) d.m.v. een proefoproep.
Met de PHLAC (Cessna 172) staat u voor hangar 3 (Alfa apron) geparkeerd op Beek. U wilt 4 touch and goes gaan beoefenen. Het weer is ‘D’. Roep Beek Delivery op (121.825) d.m.v. een proefoproep.
U staat voor hangar 3 (Alfa apron) geparkeerd op Beek met de PHOII (Cessna 182). U wilt 1 uur touch and goes gaan beoefenen. Het weer is ‘O’. Roep Beek Delivery op (121.825) d.m.v. een proefoproep.