Nederland is voor de meeste mensen "plat", maar vanuit een luchtvaart perspectief is dat natuurlijk niet waar. Direct boven de grond begint een lappendeken van gebieden, routes en punten. Als drone vlieger hoef je eigenlijk alleen maar de onderste 120 meter te weten, maar ook daar kom je genoeg tegen. Op deze pagina wat uitleg over die gebieden, en waar je de info kan vinden.
De GoDrone kaart is van de overheid en is dus 100% betrouwbaar. Maar ze maken het zich soms wel wat makkelijk door in algemeenheden te blijven zoals "een verboden of gevaarlijk gebied" en door geen tijden te noemen. in dat opzicht is de Aeret kaartviewer gedetailleerder, maar die geven als commercieel bedrijf weer een disclaimer dat de kaart zomaar niet kan kloppen. Dat doet hij natuurlijk wel, maar ze zijn voorzichtig. Er zitten aparte verschillen in: zo zijn er Defensie laagvlieggebieden die in GoDrone zowel rood (verboden/gevaarlijk) als geel (beperkt) worden aangegeven. Maar in Aeret (paars) staan dan keurig de beperkingen er specifiek bij.
De enige "echte" kaart is de ICAO VFR chart Netherlands. Dit is een officiele publicatie die ook hoger gaat dan 120 meter :)
Je mag op veel plaatsen niet vliegen, of het is er gevaarlijk, maar gelukkig zijn er nog veel mooie plekjes over. Maar wat zijn dan die gebieden waar je (liever) niet mag komen? En zijn die dan altijd actief?
ik zal proberen om alle types wat duiding te geven, met een voorbeeld op de kaart.
Een lekker algemeen begrip. Dit is doorgaans een plek waar om redenen van bijzondere gebieden een verbod is, zoals havens en industriegebied, of vitale infrastructuur. Op de GoDrone kaart hier is in Lelystad een vuurwerkopslag op een industriegebied. Er staat geen maximum hoogte bij, maar dat is dan dus 120 meter, en daar boven mag je sowieso niet. In Aeret zijn ze wat duidelijker en noemen ze het een BRZO bedrijf (Besluit Risico Zware Ongevallen) .
Een voorbeeld van Vitale infrastructuur en beveiligde gebieden is deze Penentiaire Inrichting, waar ze ook niet dol zijn op drones.
Hier is een PJE area, of wel een Parajump Exercise area. Daar vliegen dus niet zozeer vliegtuigen (er boven doorgaans wel...), maar hier komen parachutisten naar beneden. In de beschrijving staat dat zo'n gebied gevaarlijk of verboden kan zijn, maar ik lees dat als "niet komen".
Dit is in GoDrone de GLV VII, vernoemd naar wat ooit de Groep Lichte Vliegtuigen was, en nu feitelijk het Defensie Helikopter Commando. In deze gebieden opereren toestellen tot op de grond, en als bemande luchtvaart hebben ze daarbij voorrang. Wat in Aeret er bij staat is dan interessant: Open Categorie A1 en 2 mag hier wel vliegen tot 30 meter, en het gebied loopt tot 50 meter, dus daarboven mag je ook komen (120 meter). Dan kan je er dus van de zijkant boven komen, maar als er een helikopter aankomt dan moet je door verboden gebied naar beneden. Dat is lastig... ik zou er niet boven vliegen.
Wat wel mogelijkheden biedt is dat dit gebied alleen actief is van maandagmorgen tot vrijdagmiddag. Dus in het weekeinde (wanneer de Luchtmacht niet vliegt) kan je hier gewoon komen.
Er zijn ook burgerlaagvlieg gebieden, vrij klein, die bedoeld zijn om te oefenen op (bijna) voorzorgs/noodlandingen.
Penentiaire Inrichting
PJE gebied
Laagvlieg gebied
In Nederland zijn dat Natura2000 gebieden, en die zijn verboden. Hier zo'n gebied genaamd Rijntakken. Voor Natura2000 gebieden kan je ontheffing aanvragen bij de beheerder (bv provincie, Staatsbosbeheer). Merk op dat in dit gebied in kleine stukjes wél gevlogen mag worden. Daarvandaan kan je wel leuke 180 graden shots maken, maar het is geen vrijbrief om vandaar dan toch de zone in te vliegen. Op de GoDrone kaart groen, ziet er uitnodigend uit, maar je mag er toch niet komen.
Er valt wellicht wat meer nuance te vinden of je er wel of niet mag vliegen, en dat heeft alles te maken met of drone vliegen genoemd wordt in de beheerplannen. Hier meer over het onderwerp.
Op deze pagina alles over Natura2000, en hier de beheerplannen.
De CTR is een gebied rond een vliegveld waar de toren verkeersleiding het voor het zeggen heeft. Daarmee is het per definitie dus ook een gecontroleerd gebied, waarin piloten de aanwijzingen van de verkeersleiding opvolgen. Dit geldt voor zowel militaire als civiele vliegvelden zoals Eelde. Ieder militair veld, zoals Volkel, is gecontroleerd, maar er zijn natuurlijk ook ongecontroleerde civiele (zogenaamd groene) velden zoals Hilversum, Texel, Teuge, Hoogeveen. Daar is wel een havenmeester, maar die geeft geen aanwijzingen, alleen info.
Doorgaans heeft een CTR de vorm van een pannenkoek, met een lange rechthoek over het verlengde van de baan. Het idee is dat het gebied vanuit de toren zichtbaar is.
Drone vliegen in de CTR is alleen toegestaan (na toestemming,en onder stricte voorwaarden) in de Specific Categorie, dus niet Open.
Hier op de kaart rond zweefvliegveld Malden. Geen verboden gebied, maar wel een grotere kans op bemande luchtvaart. En die moet je als dronevlieger voorrang geven. Niet verboden dus, maar wel reden om (zoals altijd) goed om je heen te blijven kijken. Tijd voor een waarnemer die daarbij helpt!
Natuurgebied
Verkeerstoren in CTR
Zweefvliegveld
Dit zijn gebieden van tijdelijke aard, aangekondigd door middel van een zogenaamde Notice to Airman (NOTAM). Als luchtvarende (en dat ben je als dronepiloot...) wordt je geacht je die te lezen. Gelukkig verschijnen ze in GoDrone zoals hier rond Grave.
Hier gaan waarschijnlijk militaire collega's oefenen met drones. Let op de tijden en de beperking. De tijden zijn in UTC. Merk ook op dat er een hoogte is van 400 voet (hé, dat is 120 meter!), maar ook dat het een verzoek is om vrij te blijven van het gebied. In dit geval is het dus een advies, en niet een verbod.
EHAA/QWULW/IV/BO/AW/000/005/5146N00547E003 A) EHVK B) FROM: 21/06/19 10:00 C) TO: 21/06/20 18:30 E) UAS FLYING WILL TAKE PLACE WITHIN AN AREA 0.2NM ON EITHER SIDE OF A LINE BTN GRAVE PSN 514606N 0054413E ALONG THE MAAS RIVER TO HEUMEN PSN 514530N 0055018E BTN GND/400FT AGL. REQ TO AVOID AREA. LOWER: GND UPPER: 400FT AGL SCHEDULE: DAILY 1000-1830
Wat betekent welke kleur op de GoDrone kaart. Sommige zaken staan hioerboven ook uitgelegd.
De kleur zegt het al: niet vliegen.
Een CTR is altijd verboden voor de Open Categorie drones. Alleen Specifiek kan daar via een aanvraag procedure vliegen en heeft dan contact met de toren via radio (of bij militaire velden soms telefonisch).
Let op: een CTR kan een beperkte openstelling hebben, vliegvelden gaan vaak 's nachts dicht, en de toren is dan ook niet bezet. Maar dan is er altijd nog de Radio Mandatory Zone (RMZ), die je verplicht om als luchtvarende een radio te hebben (het apparaat en de licentie!) en die uit te luisteren op de voorgeschreven frequentie.
Dat is omdat een vliegveld toch ineens open kan gaan, bv vanwege een scramble (militair), een patientenvlucht of een orgaan donatie vlucht. In dat geval wordt iedereen in de Zone opgeroepen en onder controle gesteld van de dan weer bezette toren. De CTR is dan dus weer actief, en daar mag je in de Open Categorie niet vliegen. En dat sowieso ook niet 's nachts.
Dit zijn doorgaans speciale objecten, zoals gevangenissen, defensie kazernes, politiegebouwen (maar niet allemaal), maar ook industrie en havengebieden. Verboden om te vliegen.
Ongecontroleerde vliegvelden, dus zonder een toren en dus zonder verkeersleiding maar doorgaans wel een havenmeester. Verboden om te vliegen.
Dit zijn doorgaans waarschuwingen, maar niet verboden. Mogelijk wel beperkingen in klasse drone, tijden en hoogten. Dus goed lezen.
Een gebied met een verhoogde kans op vliegtuigen, maar niet verboden. Ongecontroleerde vliegterreinen, vaak ook nog zonder havenmeester zoals bijvoorbeeld zweefvliegvelden.
Hier zijn wel beperkingen, maar niet geheel verboden. Vandaar toch maar geel. In laagvlieggebieden vaak geen toegang voor A3, wel voor A1/A2 maar met een hoogte beperking. Doorgaans ook alleen in bepaalde tijden. Goed lezen wat er staat.
Zie hieronder wat er staat in het AIP Netherlands over het laagvlieggebied boven de Veluwe, Randmeren en een deel van Flevoland: actief van maandag t/m vrijdag van 0800 tot 1700 lokale tijd. Daarbuiten niet, en gelden ook de beperkingen voor drones dus niet.
Als de luchtmacht tijdelijk buiten die tijden (of op andere plaatsen) laag wil vliegen moeten ze daarvoor een beschikking regelen, en die wordt dan weer bekend gesteld via een NOTAM. En dan moet je weer kijken of dat een waarschuwing is of een verbod voor drones (doorgaans dat laatste) in welk geval je dus wel mag vliegen, maar op moet letten en voorrang moet verlenen.
Bedenk ook dat je met je A1/2 wel mag vliegen tot (igv de GLV VII) 30 meter, maar dat helikopters daar lager mogen (Ground) en nog steeds voorrang hebben als bemande vlucht. Een waarnemer is dan geen overbodige luxe!
Dit is een waarschuwing die je pas ziet als ver inzoomt op de omgeving. Aandacht voor gevaar voor mensen en voor privacy. Maar niet verboden.
Meldingen (NOTAM's) over tijdelijke maatregelen. Goed lezen wat de impact is. Soms alleen een waarschuwing, soms een verbod!
Waarschuwing voor in dit geval een militaire laagvliegoefening. Doorgaans zijn dat waarschuwingen, dus niet verboden.
Ook een melding via een NOTAM, maar in dit geval voor de activatie van een Restricted area. Dus wel degelijk verboden.
Natura2000. Aandacht voor de natuur. In het beheersplan staat wat je wel en niet mag met drones. Dat is best een opzoek klus...
Melding door een andere drone vlieger dat hij daar gaat vliegen. Als iedereen dat gaat doen heeft de hele kaart deze kleur... Aardig om te weten, meest nuttig voor drone events met meerdere gebruikers, zoals reekalveren spotten, zoekacties en drone meetings door clubs.
Puur ter info, zeker geen verbod voor andere drone vliegers. Daarvoor zou een afsluiting nodig zijn op basis van een beschikking, met een NOTAM aan alle luchtvarenden (niet alleen dronevliegers). Een vluchtrapport is dat allemaal niet.
Hoewel niet opgenomen in de Europese regelgeving is er een aanvullende regel in Nederland die beperkingen oplegt aan het vliegen nabij (spoor)wegen. Dat is omdat daar een aanvullend risico wordt gezien door de Nederlandse overheid.
Artikel 6 van de Regeling Onbemande Luchtvaartuigen
Het is verboden een vlucht uit te voeren binnen een afstand horizontaal van in gebruik zijnde autosnelwegen, in gebruik zijnde autowegen of in gebruik zijnde wegen waar een maximale snelheid van 80 kilometer per uur geldt:
a. van 50 meter, indien de vlucht wordt uitgevoerd in de subcategorieën A1 of A2; en
b. van 150 meter, indien de vlucht wordt uitgevoerd in de subcategorie A3.
Het is verboden een vlucht uit te voeren binnen een afstand horizontaal van spoorlijnen:
a. van 25 meter, indien de vlucht wordt uitgevoerd in de subcategorieën A1 of A2; en
b. van 150 meter, indien de vlucht wordt uitgevoerd in de subcategorie A3.
Ja, deze snelweg lijkt erg leeg, maar hij is wel in gebruik en dan moet je toch afstand houden...
"Mensen" is een ruim begrip. Sowieso is gezond verstand ten aanzien van vliegveiligheid in relatie tot mensen altijd aanbevolen.
Betrokken mensen - Het team dat met de drone bezig is, en dat door de piloot ook is gebriefd over de operatie (piloot, waarnemer(s), onderwerp van de fotoshoot).
Niet betrokken mensen - Alle andere mensen die beïnvloed kunnen worden door de drone.
Menigte - Een groep mensen waarvan in redelijkheid mag worden aangenomen dat ze niet op tijd weg kunnen komen als een drone (in nood) hen zou bedreigen. Dus 22 mensen op een voetbalveld is geen menigte, 2 man in een regenton wel.
Met een drone < 900 gr (A1 regels, C0 of C1 label) boven bebouwing, boven betrokken mensen, zo kort mogelijk (C1) boven niet betrokken mensen, maar zeker niet boven een menigte.
Met een drone < 4 kg (A2 regels, C2 label) tot maximaal 30 m van mensen (5 m wanneer in "slow mode")
Met een drone < 25 kg (A3 regels, C3 of C4 label ) tot maximaal 150 m van mensen, commerciële, industriële of recreatieve gebieden
Wat is precies een NOTAM, of wel een Notice to Airmen? Zoals de naam al zegt een bericht aan luchtvarenden (bemand én onbemand). Dat kan van alles zijn, van een verandering in regelgeving, het tijdelijk of definitief niet meer werken van bv een baken of een frequentie, of een tijdelijke verandering in luchtruim. Het is dus een bericht, en niet een beslissing.
Om luchtruim te sluiten (of te beperken) is een beschikking nodig; die wordt ook gepubliceerd in de Staatscourant omdat het een wettelijke aanpassing op het luchtruim is. Zo'n beschikking wordt uitgegeven door de (Militaire) Luchtvaart Autoriteit. Een NOTAM is dus geen afsluiting, maar de mededeling dat er een afsluiting is. NOTAM's worden uitgegeven door de Operationele Helpdesk van de LVNL, of de Flightdata & NOTAM Sectie van het MilATCC.
Beschikkingen vind je hier: Officielebekendmakingen.nl (Filteren op documentsoort: Staatscourant, rubriek: Overige, organisatie: Ministerie en dan eventueel op titel, datum).
Als je ze goed leest zie je welke info in de NOTAM komt.
VFR chart Netherlands - De meest officiële kaart, want bedoeld voor alle luchtvarenden die op zicht vliegen. Er zit ook een layer in voor drones.
GoDrone - De officiële kaart voor dronevliegers. Maar mist soms wat detail. Zegt gewoon "mag niet", maar niet waarom en ook niet wat dan wel mag.
Aeret - Commerciële versie van GoDrone. Geeft meer detail over de gebieden.
NOTAM Info - Geeft inkijk in de NOTAM's die actief zijn. Te personaliseren op gebied en hoogte. Niet specifiek voor drones.