Er lijken twee manieren te zijn waarop iets 'zonder begin of einde' kan zijn.
Optie 1. Door te bestaan vanaf het oneindige verleden tot aan de oneindige toekomst.
Optie 2. Door aan de tijd transcendent te zijn. M.a.w. door niet in de tijd te bestaan. Iets wat niet in de dimensie 'tijd' bestaat, heeft ook geen begin of einde.
Het begrip 'eeuwigheid' kan dus op deze twee manieren worden bedoeld. Als theologen zeggen dat God 'eeuwig' is, bedoelen ze meestal dat God boven of buiten de tijd staat (Optie 2). Hij transcendeert de dimensie 'tijd'. Dit wordt zelfs geïmpliceerd door de aanname dat tijd een begin heeft. Als tijd en ruimte een begin hebben gehad, dan moet de oorzaak van de tijd buiten de dimensie 'tijd' liggen. De oorzaak is niet van temporele aard, maar tijd-loos of eeuwig.
Het is dus ook niet juist om te zeggen dat God bestond vóór de schepping (of de Big Bang), want er was geen tijd. Begrippen 'vóór' en 'later' hebben dan nog geen referent. God bestaat buiten ruimte en tijd, in die zin dat Hij ruimte en tijd doet ontstaan.
Wat valt er te zeggen over Optie 1? Is het mogelijk dat het verleden oneindig is? Er zijn verschillende argumenten, die deze optie tegenspreken:
a. De kosmologische Oerknaltheorie. Argument: Iets ontstaat niet uit het absolute Niets.
b. De entropiewet uit de thermodynamica: Argument: Het heelal is nog niet "warmtedood".
c. Een filosofische beschouwing overhet tijdsverloop van verleden naar heden.
Hier werk ik argument c verder uit:
We weten nu dat het heelal (= universum = ruimte, tijd en materie) niet altijd heeft bestaan, maar op een bepaald moment is ontstaan. We weten dat de oorsprong van het heelal bovennatuurlijk (d.w.z. buiten ruimte, tijd en materie) moet zijn.
Bewijs: Het is onmogelijk voor iets om altijd bestaan te hebben. Omdat er oneindig veel natuurlijke getallen bestaan, is het een onmogelijke onderneming om ze allemaal op te noemen. Aan die onderneming komt namelijk geen einde. Het is dus onmogelijk om alle positieve, gehele getallen te noemen: 0, 1, 2, 3,…. tot aan ∞. Het is even onmogelijk om alle negatieve, hele getallen te noemen: 0, -1, -2, -3,…. tot aan -∞. Ook het omgekeerde is daarom onmogelijk: je kunt niet beginnen bij -∞ en dan doortellen tot 0. Het probleem is niet slechts dat deze onderneming nooit eindigt; je kunt er zelfs niet eens beginnen. Je kunt niet beginnen met het klimmen uit een oneindig diepe put.
Het voorbeeld met de getallen kun je toepassen op de tijd. Stel dat het vandaag jaar 0 is, dan was 1000 jaar geleden het jaar -1000. Tienduizend jaar geleden was het jaar -10.000. Een miljoen jaar geleden was het jaar -1.000.000. Als het universum geen begin zou hebben, hoe ver zou je dan terug kunnen? Antwoord: oneindig ver! Maar als dat zo zou zijn, dan hebben we een probleem. Als het universum namelijk geen begin zou hebben, dan zou de tijd van “het jaar -∞” tot het “jaar 0” moeten afleggen via een oneindig aantal jaren. We hebben aan het getallenvoorbeeld gezien dat dat onmogelijk is. Als het universum geen begin heeft, dan kan het heden nooit aanbreken!
Het enige alternatief om in jaar 0 te komen, is als er een eindig aantal jaren verstreken is sinds het begin van tijd, ruimte en materie. D.w.z. als het heelal wel een begin heeft.
Omdat we uit ervaring weten dat er een “heden" is, kunnen we concluderen dat het heelal een begin moet hebben gehad.