8.1
अर्जुन उवाच
किं तद्ब्रह्म किमध्यात्मं किं कर्म पुरुषोत्तम ।
अधिभूतं च किं प्रोक्तमधिदैवं किमुच्यते ॥ १ ॥
arjuna uvāca
kiṁ tad brahma kim adhyātmaṁ
kiṁ karma puruṣottama
adhibhūtaṁ ca kiṁ proktam
adhidaivaṁ kim ucyate
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
арджунах̣ ува̄ча — Арджуна сказал; (м, 1.1) (лиТ, 1.1)
ким — что; (c, 1.1)
тат — тот; (c, 1.1)
брахма — Брахман; (c, 1.1)
ким — что; (c, 1.1)
адхйа̄тмам — внутренняя суть; (c, 1.1)
ким — что; (c, 1.1)
карма — карма; (c, 1.1)
пуруша-уттама — о Верховная Личность; (м, 8.1)
адхибхӯтам — суть/принцип материального мира; (c, 1.1)
ча — и; (ав)
ким — что; (ав)
проктам — называемое; (c, 1.1)
адхидаивам — суть/принцип мира полубогов [сил, энергий]; (c, 1.1)
ким — что; (c, 1.1)
учйате — называется (кармани, вач, 1.1)
***
Дополнительные значения слов
https://www.holy-bhagavad-gita.org/chapter/7/verse/30
са-адхи-бхута-адхидайвам — существующее на физическом и божественном планах;
са-адхийаджнам — существующий в контексте жертвоприношения;
Swami Gambhirananda
са-адхибхута-адхидайвам — управляющий принцип материального поля и управляющий принцип небесных богов;
са-адхийагйам — управляющий принцип Господа всех жертвоприношений
NB
Данные термины объяснены в стихах 8.1-4 (см. комментарии, а также лекции Свами Сарваприянанды, помещенные в шлоке 8.1 и 8.5)
अन्वय: anvayaḥ
पुरुषोत्तम! किं तद् ब्रह्म? किम् अध्यातमम्? किं कर्म? किम् अधिभूतं च प्रोक्तम्? अधिदैवं किम् उच्यते?
puruṣottama! kiṃ tad brahma? kim adhyātamam? kiṃ karma? kim adhibhūtaṃ ca proktam? adhidaivaṃ kim ucyate?
Дословный перевод:
О Верховный Пуруша! Что этот Брахман? Что душа? Что карма? Что материальный мир называемое? Что адхидайва называется?
[В стихах 8.1-2 Арджуна задает 7 вопросов: что есть 1) брахман, 2) адхйатма, 3) карма, 4) адхибхутам, 5) адхидайвам; 6) адхийагйам, 7) как знать Тебя в момент смерти]
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
brahmakarmādhibhūtādi viduḥ kṛṣṇaikacetasaḥ |
ityuktaṃ brahmakarmādi spaṣṭamaṣṭama ucyate ||
pūrvādhyāyānte bhagavatopakṣiptānāṃ brahmādhyātmādisaptānāṃ padarthānāṃ tattvaṃ jijñāsurarjuna uvāca kiṃ tadbrahmeti dvābhyām | spaṣṭo'rthaḥ ||1||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||8.1 -- 8.2|| --,te brahma tadviduḥ kṛtsnam (gītā 7|29) ityādinā bhagavatā arjunasya praśnabījāni upadiṣṭāni| ataḥ tatpraśnārtham arjunaḥ uvāca -- eṣāṃ praśnānāṃ yathākramaṃ nirṇayāya śrībhagavānuvāca --,śrībhagavānuvāca --,
The Gūḍhārthadīpikā commentary by Madhusūdana
pūrvādhyāyānte te brahma tadviduḥ kṛtsnamadhyātmaṃ karma cākhilamityādinā sārdhaślokena saptapadārthā jñeyatvena bhagavatā sūtritāsteṣāṃ vṛttisthānīyo'yamaṣṭamo'dhyāya ārabhyate | tatra sūtritāni saptavastūni viśeṣato bubhutsamānaḥ ślokābhyām | tajjñeyatvenoktaṃ brahma kiṃ sopādhikaṃ nirupādhikaṃ vā | evamātmānaṃ dehamadhikṛtya tasminnadhiṣṭhāne tiṣṭhatītyadhyātmaṃ kiṃ śrotrādikaraṇagrāmo vā pratyakcaitanyaṃ vā | tathā karma cākhilamityatra kiṃ karma yajñarūpamanyadvā vijñāntaṃ yajñaṃ tanute karmāṇi tanute'pi ca iti śrutau dvaividhyaśravaṇāt |
tava mama ca samatvātkathaṃ tvaṃ māṃ pṛcchasīti śaṅkāmapanudan sarvapuruṣebhya uttamasya sarvajñasya tava na kiṃcidajñeyamiti saṃbodhanena sūcayati he puruṣottameti | adhibhūtaṃ ca kiṃ proktaṃ pṛthivyādibhūtamadhikṛtya yatkiṃcitkāryam adhibhūtapadena vivakṣitaṃ kiṃ vā samastameva kāryajātam | cakāraḥ sarveṣāṃ praśnānāṃ samuccayārthaḥ | adhidaivaṃ kimucyate devatāviṣayamanudhyānaṃ vā sarvadaivateṣvādiytamaṇḍalādiṣvanusyūtaṃ caitanyaṃ vā ||1||
Перевод
Арджуна спросил: О Господь, о Верховная Личность, что такое Брахман? Что такое индивидуальное «я»? Что называют деятельностью, приносящей последствия? Что представляет собой материальный мир? Кто такие полубоги? Прошу Тебя, расскажи об этом.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика