4.42


तस्मादज्ञानसम्भूतं हृत्स्थं ज्ञानासिनात्मनः ।

छित्त्वैनं संशयं योगमातिष्ठोत्तिष्ठ भारत ॥ ४२ ॥


tasmād ajñāna-sambhūtaṁ

hṛt-sthaṁ jñānāsinātmanaḥ

chittvainaṁ saṁśayaṁ yogam

ātiṣṭhottiṣṭha bhārata


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


тасма̄т — поэтому; (с, 5.1 / ав)

аджн̃а̄на-самбхӯтам — порожденное невежеством; (м, 2.1)

хр̣т-стхам — находящееся в сердце; (м, 2.1)

джн̃а̄на-асина̄ — мечом знания; (м, 3.1)

а̄тманах̣ — души; (м, 6.1)

чхиттва̄ — разрубив; (ав)

энам — это; (идам, м, 2.1)

сам̇ш́айам — сомнение; (м, 2.1)

йогам — в йогу; (м, 2.1)

а̄тишт̣ха — войди; (лоТ, 2.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1077

уттишт̣ха — встань; (лоТ, 2.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1077 

бха̄рата — о потомок Бхараты (м, 8.1)


अन्वय:  anvayaḥ


भारत ! तस्मात् आत्मनः अज्ञानसम्भूतं हृत्स्थं  एनं संशयं ज्ञानासिन छित्त्वा , योगम् अतिष्ठ , उत्तिष्ठ।

bhārata ! tasmāt ātmanaḥ ajñānasambhūtaṃ hṛtsthaṃ  enaṃ saṃśayaṃ jñānāsina chittvā , yogam atiṣṭha , uttiṣṭha|  


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


tasmāditi | yasmādevaṃ tasmādātmano'jñānena saṃbhūtaṃ hṛdisthitamenaṃ saṃśayaṃ śokādinimittaṃ dehātmavivekakhaḍgena chittvā paramātmajñānopāyabhūtaṃ karmayogamātiṣṭhāśraya | tatra ca prathamaṃ prastutāya yuddhāyottiṣṭha | he bhārateti kṣatriyatvena yuddhasya dharmatvaṃ darśitam ||42||

pumavasthādibhedena karmajñānamayī dvidhā |
niṣṭhoktā yena taṃ vande śauriṃ saṃśayasaṃchidam ||

iti śrīdharasvāmikṛtāyāṃ bhagavadgītāṭīkāyāṃ subodhinyāṃ jñānayogo nāma caturtho'dhyāyaḥ ||4|| 


Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya


||4.42) tasmāt pāpiṣṭham ajñānasaṃbhūtam ajñānāt avivekāt jātaṃ hṛtsthaṃ hṛdi buddhau sthitaṃ jñānāsinā śokamohādidoṣaharaṃ samyagdarśanaṃ jñānaṃ tadeva asiḥ khaṅgaḥ tena jñānāsinā ātmanaḥ svasya ātmaviṣayatvāt saṃśayasya| na hi parasya saṃśayaḥ pareṇa cchettavyatāṃ prāptaḥ yena svasyeti viśeṣyeta| ataḥ ātmaviṣayo'pi svasyaiva bhavati| chittvā enaṃ saṃśayaṃ svavināśahetubhūtam yogaṃ samyagdarśanopāyaṃ karmānuṣṭhānam ātiṣṭha kurvityarthaḥ| uttiṣṭha ca idānīṃ yuddhāya bhārata iti||

iti śrīmatparamahaṃsaparivrājakācāryasya śrigovindabhagavatpūjyapādaśiṣyasyaśrīmacchaṃkarabhagavataḥ kṛtau śrīmadbhagavadgītābhāṣye caturtho'dhyāyaḥ|| 


Перевод


Поэтому, о Бхарата, мечом знания разруби в своем сердце узел сомнений, порожденных невежеством. Вооружившись йогой, встань и сражайся!


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика