4.42
तस्मादज्ञानसम्भूतं हृत्स्थं ज्ञानासिनात्मनः ।
छित्त्वैनं संशयं योगमातिष्ठोत्तिष्ठ भारत ॥ ४२ ॥
tasmād ajñāna-sambhūtaṁ
hṛt-sthaṁ jñānāsinātmanaḥ
chittvainaṁ saṁśayaṁ yogam
ātiṣṭhottiṣṭha bhārata
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
тасма̄т — поэтому; (с, 5.1 / ав)
аджн̃а̄на-самбхӯтам — порожденное невежеством; (м, 2.1)
хр̣т-стхам — находящееся в сердце; (м, 2.1)
джн̃а̄на-асина̄ — мечом знания; (м, 3.1)
а̄тманах̣ — души; (м, 6.1)
чхиттва̄ — разрубив; (ав)
энам — это; (идам, м, 2.1)
сам̇ш́айам — сомнение; (м, 2.1)
йогам — в йогу; (м, 2.1)
а̄тишт̣ха — войди; (лоТ, 2.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1077
уттишт̣ха — встань; (лоТ, 2.1) https://ashtadhyayi.com/dhatu/01.1077
бха̄рата — о потомок Бхараты (м, 8.1)
अन्वय: anvayaḥ
भारत ! तस्मात् आत्मनः अज्ञानसम्भूतं हृत्स्थं एनं संशयं ज्ञानासिन छित्त्वा , योगम् अतिष्ठ , उत्तिष्ठ।
bhārata ! tasmāt ātmanaḥ ajñānasambhūtaṃ hṛtsthaṃ enaṃ saṃśayaṃ jñānāsina chittvā , yogam atiṣṭha , uttiṣṭha|
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tasmāditi | yasmādevaṃ tasmādātmano'jñānena saṃbhūtaṃ hṛdisthitamenaṃ saṃśayaṃ śokādinimittaṃ dehātmavivekakhaḍgena chittvā paramātmajñānopāyabhūtaṃ karmayogamātiṣṭhāśraya | tatra ca prathamaṃ prastutāya yuddhāyottiṣṭha | he bhārateti kṣatriyatvena yuddhasya dharmatvaṃ darśitam ||42||
pumavasthādibhedena karmajñānamayī dvidhā |
niṣṭhoktā yena taṃ vande śauriṃ saṃśayasaṃchidam ||
iti śrīdharasvāmikṛtāyāṃ bhagavadgītāṭīkāyāṃ subodhinyāṃ jñānayogo nāma caturtho'dhyāyaḥ ||4||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||4.42) tasmāt pāpiṣṭham ajñānasaṃbhūtam ajñānāt avivekāt jātaṃ hṛtsthaṃ hṛdi buddhau sthitaṃ jñānāsinā śokamohādidoṣaharaṃ samyagdarśanaṃ jñānaṃ tadeva asiḥ khaṅgaḥ tena jñānāsinā ātmanaḥ svasya ātmaviṣayatvāt saṃśayasya| na hi parasya saṃśayaḥ pareṇa cchettavyatāṃ prāptaḥ yena svasyeti viśeṣyeta| ataḥ ātmaviṣayo'pi svasyaiva bhavati| chittvā enaṃ saṃśayaṃ svavināśahetubhūtam yogaṃ samyagdarśanopāyaṃ karmānuṣṭhānam ātiṣṭha kurvityarthaḥ| uttiṣṭha ca idānīṃ yuddhāya bhārata iti||
iti śrīmatparamahaṃsaparivrājakācāryasya śrigovindabhagavatpūjyapādaśiṣyasyaśrīmacchaṃkarabhagavataḥ kṛtau śrīmadbhagavadgītābhāṣye caturtho'dhyāyaḥ||
Перевод
Поэтому, о Бхарата, мечом знания разруби в своем сердце узел сомнений, порожденных невежеством. Вооружившись йогой, встань и сражайся!
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика