18.78
यत्र योगेश्वर: कृष्णो यत्र पार्थो धनुर्धर: ।
तत्र श्रीर्विजयो भूतिर्ध्रुवा नीतिर्मतिर्मम ॥ ७८ ॥
yatra yogeśvaraḥ kṛṣṇo
yatra pārtho dhanur-dharaḥ
tatra śrīr vijayo bhūtir
dhruvā nītir matir mama
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
йатра — где; (ав)
йога-ӣш́варах̣ — повелитель всех йогов–мистиков; (м, 1.1)
кр̣шн̣ах̣ — Господь Кришна; (м, 1.1)
йатра — где; (ав)
па̄ртхах̣ — сын Притхи; (м, 1.1)
дханух̣-дхарах̣ — носящий лук и стрелы; (м, 1.1)
татра — там; (ав)
ш́рӣх̣ — изобилие; (ж, 1.1)
виджайах̣ — победа; (м, 1.1)
бхӯтих̣ — исключительная сила; (ж, 1.1)
дхрува̄ — твердая; (ж, 1.1)
нӣтих̣ — мораль; (ж, 1.1)
матих̣ — мнение; (м, 1.1)
мама — мое (6.1)
अन्वय: anvayaḥ
यत्र योगेश्वरः कृष्णः, यत्र पार्थः धनुर्धरः , तत्र श्रीः, विजयः, भूतिः, ध्रुवा, नीतिः (इति) मम मतिः।
yatra yogeśvaraḥ kṛṣṇaḥ, yatra pārthaḥ dhanurdharaḥ , tatra śrīḥ, vijayaḥ, bhūtiḥ, dhruvā, nītiḥ (iti) mama matiḥ|
or
yatra (pakṣe) yogeśvaraḥ kṛṣṇaḥ (vartate), yatra (pakṣe) dhanur-dharaḥ (gāṇḍīva-dhanur-dharaḥ) pārthaḥ (arjunaḥ vartate), tatra (pakṣe) śrīḥ (rāja-lakṣmī), vijayaḥ, bhūtiḥ (uttarottarābhyudayaḥ), dhruvā (avyabhicāriṇī) nītiḥ ca (iti) mama matiḥ (niścayaḥ).
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
atastvaṃ putrāṇāṃ rājyādiśaṅkā parityajetyāśayenāha yatreti | yatra yeṣāṃ pāṇḍavānāṃ pakṣe yogeśvaraḥ śrīkṛṣṇo vartate, yatra ca pārthaḥ gāṇḍīvadhanurdharastatraiva ca śrī rājalakṣmīstatraiva niściteti sambadhyate iti mama matirniścayaḥ | ata idānīmapi tāvatsaputrastvaṃ śrīkṛṣṇaṃ śaraṇamupetya pāṇḍavān prasādya sarvaṃ ca tebhyo nivedya putraprāṇarakṣāṃ kuru iti bhāvaḥ |
bhagavadbhaktiyuktasya
tatprasādātmabodhataḥ |
sukhaṃ bandhavimuktiḥ syād
iti gītārthasaṅgrahaḥ ||
puruṣaḥ sa paraḥ pārtha
bhaktyā labhyastvananyayā | (Gītā 8.22)
bhaktyā tvananyayā śakyas
tvahamevaṃvidho'rjuna | (Gītā 11.54)
ityādau bhagavadbhaktermokṣaṃ prati sādhakatamatvaśravaṇāttadekāntabhaktireva tatprasādotthajñānāvāntaravyāpāramātrayukto mokṣaheturiti sphuṭaṃ pratīyate | jñānasya ca bhaktyavāntaravyāpāratvameva yuktam
teṣāṃ satatayuktānāṃ
bhajatāṃ prītipūrvakam |
dadāmi buddhiyogaṃ taṃ
yena māmupayānti te || (Gītā 10.10)
madbhakta etadvijñāya
madbhāvāyopapadyate |
prakṛtiṃ puruṣaṃ caiva
viddhyanādī ubhāvapi || (Gītā 13.19)
na ca jñānameva bhaktiriti yuktam | samaḥ sarveṣu bhūteṣu madbhaktiṃ labhate parām (Gītā 18.54) | bhaktyā māmabhijānāti yāvān yaścāsmi tattvataḥ || (Gītā 18.55) ityādau bhedadarśanāt | na caivaṃ sati tameva viditvātimṛtyumeti nānyaḥ panthā vidyate'yanāya iti śrutivirodhaḥ śaṅkanīyaḥ bhaktyavāntaravyāpāratvātjñānasya | na hi kāṣṭhaiḥ pacati ityukte jvālānāmasādhyanatvamuktaṃ bhavati | kiṃ ca
yasya deve parā bhaktir
yathā deve tathā gurau |
tasyaite kathitā hyarthāḥ
prakāśante mahātmanaḥ || (ŚvetU 6.23)
dehānte devaḥ paraṃ brahma
tārakaṃ vyacaṣṭe |
yamevaiṣa vṛṇute tena labhya ityādiśrutismṛtipurāṇavacanānyevaṃ sati samañjasāni bhavanti | tasmātbhagavadbhaktireva mokṣaheturiti siddham ||
tenaiva dattayā matyā tadgītāvivṛtiḥ kṛtā |
sa eva paramānandastayā prīṇātu mādhavaḥ ||
paramānandapādābjarajaḥśrīdhāriṇādhunā |
śrīdharasvāmiyatinā kṛtā gītāsubodhinī ||
svaprāgalbhyabalādvilobhya bhagavadgītāṃ tadantargatam
tattvaṃ prepsurupaiti kiṃ gurukṛpāpīyūṣadṛṣṭiṃ vinā |
ambu svāñjalinā nirasya jaladherāditsurantarmaṇī
nāvarteṣu na kiṃ nimajjati janaḥ satkarṇadhāraṃ vinā ||
iti śrīśrīdharasvāmikṛtāyāṃ śrīmadbhagavadgītāṭīkāyāṃ subodhinyāṃ paramārthanirṇayo nāma aṣṭādaśo'dhyāyaḥ ||78||
Sanskrit Commentary By Sri Shankaracharya
||18.78|| --,yatra yasmin pakṣe yogeśvaraḥ sarvayogānām īśvaraḥ, tatprabhavatvāt sarvayogabījasya, kṛṣṇaḥ, yatra pārthaḥ yasmin pakṣe dhanurdharaḥ gāṇḍīvadhanvā, tatra śrīḥ tasmin pāṇḍavānāṃ pakṣe śrīḥ vijayaḥ, tatraiva bhūtiḥ śriyo viśeṣaḥ vistāraḥ bhūtiḥ, dhruvā avyabhicāriṇī nītiḥ nayaḥ, ityevaṃ matiḥ mama iti||
iti śrīmatparamahaṃsaparivrājakācāryasya śrīgovindabhagavatpūjyapādaśiṣyasya, śrīmacchaṃkarabhagavataḥ kṛtau śrīmadbhagavadgītābhāṣye aṣṭādaśo'dhyāyaḥ|||| śrīmadbhagavadgītāśāstraṃ saṃpūrṇam||
Перевод
Где бы ни находился Кришна, повелитель всех мистиков, и где бы ни находился Арджуна, непревзойденный лучник, там всегда будет изобилие, победа, необычайная сила и нравственная чистота. Таково мое мнение.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика
