17.16
मन:प्रसाद: सौम्यत्वं मौनमात्मविनिग्रह: ।
भावसंशुद्धिरित्येतत्तपो मानसमुच्यते ॥ १६ ॥
manaḥ-prasādaḥ saumyatvaṁ
maunam ātma-vinigrahaḥ
bhāva-saṁśuddhir ity etat
tapo mānasam ucyate
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
манах̣-праса̄дах̣ — удовлетворенность на уровне ума; (м, 1.1)
саумйатвам — доброта; (с, 1.1)
маунам — сдержанность; (с, 1.1)
а̄тма-виниграхах̣ — себя контроль; (м, 1.1)
бха̄ва-сам̇ш́уддхих̣ — своей природы очищение; (ж, 1.1)
ити — таким образом;
этат — эта; (с, 1.1)
тапах̣ — аскеза; (с, 1.1)
ма̄насам — умственная; (с, 1.1)
учйате — называется (лаТ, кармаНи, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
मनः-प्रसादः सौम्यत्वम्, मौनम्, आत्म-विनिग्रहः, भाव-संशुद्धिः इति एतत् मानसम् तपः उच्यते ।
manaḥ-prasādaḥ saumyatvam, maunam, ātma-vinigrahaḥ, bhāva-saṃśuddhiḥ iti etat mānasam tapaḥ ucyate |
или
manaḥ-prasādaḥ, saumyatvaṁ (akrūratā), maunam, ātma-vinigrahaḥ (citta-saṁyamaḥ), bhāva-saṁśuddhiḥ (niṣkapaṭa-vyavahāraḥ) iti etat mānasaṁ tapaḥ ucyate.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
mānasaṃ tapa āha manaḥprasāda iti | manasaḥ prasādaḥ svacchatā | saumatvamakrūratā | maunaṃ munerbhāvaḥ | mananamityarthaḥ | ātmano manaso vinigraho viṣayebhyaḥ pratyāhāraḥ | bhāvasaṃśuddhirvyavahāre māyārāhityam | ityetanmānasaṃ tapaḥ ||16||
Перевод
Удовлетворенность, простота, сдержанность, самообладание и очищение сознания называются аскезой ума.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика