17.1


अर्जुन उवाच

ये शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयान्विता: ।

तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तम: ॥ १ ॥


arjuna uvāca

ye śāstra-vidhim utsṛjya

yajante śraddhayānvitāḥ

teṣāṁ niṣṭhā tu kā kṛṣṇa

sattvam āho rajas tamaḥ


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


арджунах̣ ува̄ча — Арджуна сказал; 

йе — которые; (м, 1.3)

ш́а̄стра-видхим — предписания шастр; (м, 2.1)

утср̣джйа — отбросив; (ав)

йаджанте — поклоняются; (лаТ, 1.3) {कर्तरि;लट्;प्र;बहु;आत्मनेपदी;यजँ;भ्वादिः}

ш́раддхайа̄ — твердой верой; (ж, 3.1)

анвита̄х̣ — наделенные; (м, 1.3) 

теша̄м — их; (м, 6.3)

ништ̣ха̄ — вера; (ж, 1.1) स्थितिः

ту — но; 

ка̄ — какова; (ж, 1.1)

кр̣шн̣а — о Кришна; (м, 8.1) 

саттвам — благость; (с, 1.1)

а̄хо — или же; (ав)

раджах̣ — страсть; (с, 1.1)

тамах̣ — невежество (с, 1.1)


अन्वय:  anvayaḥ


अर्जुनः उवाच 

कृष्ण! ये शास्त्र-विधिम् उत्सृज्य, श्रद्धया अन्विताः यजन्ते, तेषां तु का निष्ठा? सत्त्वम् रजः आहो तमः ?

arjunaḥ uvāca 

kṛṣṇa! ye śāstra-vidhim utsṛjya, śraddhayā anvitāḥ yajante, teṣāṃ tu kā niṣṭhā? sattvam rajaḥ āho tamaḥ ?

или

arjuna uvāca - he kṛṣṇa! ye (janāḥ) śāstra-vidhim utsṛjya tu śraddhayā (āstikya-buddhyā) anvitāḥ yajante (devādīn arcayanti), teṣāṁ niṣṭhā (śraddhā-sthitiḥ) kā? sattvaṁ (sāttvikī), rajaḥ (rājasī), āho (ata vā) tamaḥ (tāmasī)?


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


uktādhikārahetūnāṃ śraddhā mukhyā tu sāttvikī |
iti saptadaśe gauṇaśraddhābhedastridhocyate ||

pūrvādhyāyānte yaḥ śāstravidhimutsṛjya vartate kāmacārataḥ | na sa siddhimavāpnoti [Gītā 16.24] ityanena śāstroktavidhimutsṛjya kāmacāreṇa vartamānasya jñāne'dhikāro nāstītyuktam | tatra śāstramutsṛjya kāmacāraṃ vinā śraddayā vartamānānāṃ kimadhikāro'sti nāsti veti bubhutsayā'rjuna uvāca ya iti | atra ca śāstravidhimutsṛjya yajanta ityanena śāstrārthaṃ buddhyā tamullaṅghya vartamāno na gṛhyate | teṣāṃ śraddhayā yajanānupatteḥ | āstikyabuddhirhi śraddhā | na cāsau śāstraviruddhe'rthe śāstrajñānavatāṃ sambhavati | tānevādhikṛtya trividhā bhavati śraddheti | yajante sāttvikā devānityādyuttarānupapatteśca | ato nātra śāstrollaṅghino gṛhyante | api tu kleśabuddhyālasyādvā śāstrārthajñāne prayatnamakṛtvā kevalamācāraparamparāvaśena śraddhayā
kvaciddevatārādhanādau pravartamānā gṛhyante | ato'yamarthaḥ ye śāstravidhimutsṛjya duḥkhabuddhyālasyadvārā anādṛtya kevalamācāraprāmāṇyena śraddhayā'nvitāḥ santo yajante teṣāṃ niṣṭhā | sthitiḥ | ka āśrayaḥ | tāmeva viśeṣeṇa pṛcchati kiṃ sattvam | āho kiṃ rajaḥ | athavā tama iti | teṣāṃ tādṛśī devapūjādipravṛttiḥ kiṃ sattvasaṃśritā | rajaḥsaṃśritā | tamaḥsaṃśritā vetyarthaḥ | śraddhāyāḥ sattvasaṃśritā tarhi teṣāmapi sāttvikatvādyathoktātmajñāne'dhikāraḥ syāt | anyathā neti praśnatātparyārthaḥ ||1||


Перевод


Арджуна спросил: О Кришна, каково положение тех, кто не следует предписаниям шастр, но выдумывает собственные способы поклонения? Под влиянием какой гуны — благости, страсти или невежества — они находятся?


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика