14.13


अप्रकाशोऽप्रवृत्तिश्च प्रमादो मोह एव च ।

तमस्येतानि जायन्ते विवृद्धे कुरुनन्दन ॥ १३ ॥


aprakāśo ’pravṛttiś ca

pramādo moha eva ca

tamasy etāni jāyante

vivṛddhe kuru-nandana


पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ:  padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ

разбиение слов, грамматика слов, значение слов


апрака̄ш́ах̣ — тьма; (м, 1.1)

аправр̣ттих̣ — бездействие; (ж, 1.1)

ча — и; (ав)

прама̄дах̣невнимательность/небрежность/беспечность; (м, 1.1) अनवधानम् 

мохах̣ — заблуждение; (м, 1.1)

эва — конечно; (ав)

ча — также; (ав)

тамасигуна невежества; (с, 7.1)

эта̄ни — эти; (с, 1.3)

джа̄йанте — появляются; (лаТ, 1.3)

вивр̣ддхе — в возросшей; (с, 7.1)

куру-нандана — о потомок Куру (м, 8.1)


अन्वय:  anvayaḥ


कुरु-नन्दन ! तमसि विवृद्धे , अप्रकाशः अप्रवृत्तिः च प्रमादः मोहः एव च , एतानि जायन्ते। 

kuru-nandana ! tamasi vivṛddhe , aprakāśaḥ apravṛttiḥ ca pramādaḥ mohaḥ eva ca , etāni jāyante|

or

he kuru-nandana! aprakāśaḥ apravṛttiḥ, pramādaḥ (kartavye audāsīnyam), mohaḥ (mūḍhatā) eva ca tamasi vivṛddhe etāni jāyante.


The Subodhinī commentary by Śrīdhara


kiṃ ca aprakāśa iti | aprakāśo vivekabhraṃśaḥ | apravṛttiranudyamaḥ | pramādaḥ kartavyārthānusandhānarāhityam | moho mithyābhiniveśaḥ | tamasi vivṛddhe satyetāni liṅgāni jāyante | etaistamaso vivṛddhiṃ jānīyādityarthaḥ ||13|| 


Перевод


Оказавшись под преобладающим влиянием гуны невежества, о потомок Куру, человек погружается во тьму, делается сонным, утрачивает разум и становится жертвой иллюзии.


व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика