1.46
सञ्जय उवाच
एवमुक्त्वार्जुनः संख्ये रथोपस्थ उपाविशत् ।
विसृज्य सशरं चापं शोकसंविग्नमानसः ॥ ४६ ॥
sañjaya uvāca
evam uktvārjunaḥ saṅkhye
rathopastha upāviśat
visṛjya sa-śaraṁ cāpaṁ
śoka-saṁvigna-mānasaḥ
पदच्छेद: पदपरिचय: पदार्थ: padacchedaḥ padaparicayaḥ padārthaḥ
разбиение слов, грамматика слов, значение слов
сан̃джайах̣ ува̄ча — Санджая сказал; (м, 1.1) (лиТ, 1.1)
эвам — так; (ав)
уктва̄ — промолвив; (ав)
арджунах̣ — Арджуна; (м, 1.1)
сан̇кхйе — на поле боя; (м, 7.1)
ратха-упастхе — на сиденье колесницы; (м, 7.1)
упа̄виш́ат — опустился; (лаГ, 1.1) उप_विश्{कर्तरि;लङ्;प्र;एक;परस्मैपदी;उप_विशँ;तुदादिः} https://ashtadhyayi.com/dhatu/06.0160?type=ting
виср̣джйа — отбросив; (ав)
са-ш́арам — со стрелами; (м, 2.1)
ча̄пам — лук; (м, 2.1)
ш́ока-сам̇вигна-ма̄насах̣ — тот, чей ум поражен горем; (м, 1.1)
अन्वय: anvayaḥ
सङ्ख्ये एवम् उक्त्वा अर्जुनः शोक-संविग्न-मानसः चापं सशरं विसृज्य रथोपस्थे उपाविशत्।
saṅkhye evam uktvā arjunaḥ śoka-saṃvigna-mānasaḥ cāpaṃ saśaraṃ visṛjya rathopasthe upāviśat|
Дословный перевод:
Санджая сказал: На поле битвы так сказав, Арджуна, чей ум был повержен в отчаяние, лук вместе со стрелами отбросив, на сиденье колесницы сел.
The Subodhinī commentary by Śrīdhara
tataḥ kiṃ vṛttamityapekṣāyāṃ sañjaya uvāca evamuktvetyādi | saṅkhye saṅgrāme rathopasthe rathasyopari upāviśatupaviveśa | śokena saṃvignaṃ prakampitaṃ mānasaṃ cittaṃ yasya saḥ ||46||
iti śrīśrīdharasvāmikṛtāyāṃ bhagavadgītāṭīkāyāṃ subodhinyām arjunaviṣādo nāma prathamo'dhyāyaḥ ||
Prabhupada
Санджая сказал: Промолвив это на поле боя, Арджуна отбросил в сторону лук и стрелы и сел в колеснице, охваченный скорбью.
व्याकरणम् vyākaraṇam - грамматика
सन्धिः
उक्त्वार्जुनः - उक्त्वा + अर्जुनः - सवर्णदीर्घसन्धिः
रथोपस्थ उपाविशत् - रथोपस्थे + उपाविशत् - यान्तवान्तसन्धिः, यलोपः, प्रकृतिभावः
सशरं चापं शोकसंविग्नमानसः - सशरम् + चापम् + शोकसंविग्नमानसः - अनुस्वारसन्धिः
समासः
रथोपस्थे - रथस्य उपस्थः , तस्मिन् - षष्ठीतत्पुरुषः
सशरम् - शरेण सह वर्तते इति - बहुव्रीहिः
शोकसंविग्नमानसः - शोकेन संविग्नं शोकसम्विग्नम् - तृतीयातत्पुरुषः
शोकसम्विग्नं मानसं यस्य सः - बहुव्रीहिः
कृदन्तः
विसृज्य - वि + सृज् + ल्यप्
संविग्नम् - सम् + विज् + क्त (कर्तरि)
तद्धितान्तः
मानसम् - मनस् + अण् (स्वार्थे)
०६.०१६० (कौमुदीधातुः-१४२४) विशँ प्रवेशने (तुदादिः परस्मैपदी सकर्मकः अनिट्)
कर्तरि लङ्लकारः (परस्मैपदम्)
अविशत् अविशताम् अविशन्
अविशः अविशतम् अविशत
अविशम् अविशाव अविशाम
sandhiḥ
uktvārjunaḥ - uktvā + arjunaḥ - savarṇadīrghasandhiḥ
rathopastha upāviśat - rathopasthe + upāviśat - yāntavāntasandhiḥ, yalopaḥ, prakṛtibhāvaḥ
saśaraṃ cāpaṃ śokasaṃvignamānasaḥ - saśaram + cāpam + śokasaṃvignamānasaḥ - anusvārasandhiḥ
samāsaḥ
rathopasthe - rathasya upasthaḥ , tasmin - ṣaṣṭhītatpuruṣaḥ
saśaram - śareṇa saha vartate iti - bahuvrīhiḥ
śokasaṃvignamānasaḥ -
śokena saṃvignaṃ śokasamvignam - tṛtīyātatpuruṣaḥ
śokasamvignaṃ mānasaṃ yasya saḥ - bahuvrīhiḥ
kṛdantaḥ
visṛjya - vi + sṛj + lyap
saṃvignam - sam + vij + kta (kartari)
taddhitāntaḥ
mānasam - manas + aṇ (svārthe)
06.0160 (kaumudīdhātuḥ-1424) viśam̐ praveśane (tudādiḥ parasmaipadī sakarmakaḥ aniṭ)
kartari laṅlakāraḥ (parasmaipadam)
aviśat aviśatām aviśan
aviśaḥ aviśatam aviśata
aviśam aviśāva aviśāma
BG cartoon 1.23-46 अर्जुनस्य चिन्ता arjunasya cintā
ओम् तत् सद् इति
श्रीमद्भगवद्गीतासु उपनिषत्सु ब्रह्म-विद्यायां योग-शास्त्रे
श्री-कृष्णार्जुन-संवादे अर्जुन-विषाद-योगो नाम
प्रथमो`ध्यायः
ओम्
om tat sad iti
śrīmadbhagavadgītāsu upaniṣatsu brahma-vidyāyāṁ yoga-śāstre
śrī-kṛṣṇārjuna-saṁvāde arjuna-viṣāda-yogo nāma
prathamo`dhyāyaḥ
ॐ तत् सत् इति श्रीमत् भगवत् गीतासु उपनिषत्सु
ब्रह्म-विद्यायां योग-शास्त्रे श्रीकृष्ण-अर्जुन-संवादे
अर्जुन-विषाद-योगः नाम प्रथमः अध्यायः ॥ १॥
ॐ tat sat iti śrīmat bhagavat gītāsu upaniṣatsu
brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrīkṛṣṇa-arjuna-saṃvāde
arjuna-viṣāda-yogaḥ nāma prathamaḥ adhyāyaḥ || 1||
om
tad
sat
iti (ав.) — так;
śrīmadbhagavadgītāsu (ж.р. 7.3) — в Шримад Бхагавад Гите;
upaniṣatsu (м.р. 7.3) — в Упанишадах;
brahma-vidyāyām (ж.р. 7.1) — в духовной науке;
yoga-śāstre (м.р. 7.1) — в йога-шастре;
śrī-kṛṣṇārjuna-saṁvāde (м.р. 7.1) — в беседе Шри Кришны и Арджуны;
arjuna-viṣāda-yogaḥ (м.р. 1.1) — йога отчаяния Арджуны;
nāma (ав.) — именуемая;
prathamaḥ (м.р. 1.1) — первая;
adhyāyaḥ (м.р. 1.1) — глава.
Ом Тат Сат.
Так, в Шримад Бхагавад Гите, которая является Упанишадой, в науке об Абсолютной Истине, в священной книге знания о йоге, в беседе Шри Кришны и Арджуны (заканчивается) первая глава, именуемая арджуна-вишāда-йога, йога отчаяния Арджуны.
TEST - Бхагавад Гита глазами Санскрита - Глава 1
ВАЖНО - данные тесты по данному курсу направлены на то, чтобы еще раз вспомнить и проанализировать каждую шлоку. Все вопросы содержат номер шлоки. Для ответов, пожалуйста, просматривайте шлоку, стоящую в самом вопросе. Не отвечайте, пожалуйста, согласно "общим" знаниям и представлениям. Ваш ответ наверняка правильный согласно общим знаниям. Но цель теста - еще раз открыть Бхагавад Гиту и пройти по каждой шлоке, читая внимательно пословник с переводом.
Если вы ошиблись где-то и хотите исправить ошибку, вы можете пройти тест повторно.
Спасибо! Удачи!