भक्त्या मामभिजानाति यावान्यश्चास्मि तत्त्वत: । ततो मां तत्त्वतो ज्ञात्वा विशते तदनन्तरम् ॥18.55॥ Постичь Меня в Таттве можно только с помощью Бхакти
4.1.2 - Урок 2
14. इति ити – означает прямую речь
"न योत्स्ये" इति उक्त्वा अर्जुनः रथे उपविष्टवान् "на йотсйе" ити уктвА арджунаХ ратхе упавиштавАн – «не буду сражаться» (так) сказав, Арджуна в колеснице сел
तत् सुलभम् इति सः चातुर्मास्यम् आरब्धवान् тат сулабхам ити саХ чАтурмАсйам АрабдхавАн – «это легко» (так подразумевая, мысля), он 4-месячный пост начал
15. इत्युक्ते итйукте – то есть, значит – объяснение предыдущего заключения
योगी अस्मिन् एव जिवने ब्रह्मनिर्वाणं गच्छति। इत्युक्ते आत्मज्ञानं प्राप्य सः योगी सर्वभूतेषु परमात्मानं पश्यति, शान्तिं अपि लभते। йогИ асмин ева джИване брахманирвАНаМ гаччхати. итйукте, АтмаджНьАнаМ прАпйа саХ йогИ сарвабхУтеШу парамАтмАнаМ пашйати, шАнтиМ апи лабхате – Йог в этой жизни достигает духовного бытия. То есть (=это значит), обретя знание о душе такой йог во всех живых существах видит Параматму, так умиротворения достигает.
बहवः मेघाः सन्ति। इत्युक्ते वृष्टिः भवति бахаваХ мегхАХ санти. итйукте, вРШТиХ бхавати – много туч (есть). Значит дождь будет
16. चेत् - नो चेत् чет – но чет, если – если не
समयः अस्ति चेत् चित्रमन्दिरं गच्छामि самайаХ асти чет читрамандираМ гаччхАми – время если есть, в кино пойду
धनम् अस्ति चेत् भिक्षुकाय ददामि, नो चेत् न дханам асти чет бхикШукАйа дадАми, но чет на – если деньги есть, просящему дам, если нет – то нет.
प्रकोष्टकस्य मार्जनं करोतु , नो चेत् क्रीडाङ्गनं गन्तुं अहम् अनुमतिं न ददामि пракоШТакасйа мАрджанаМ кароту, но чет крИДАГганаМ гантуМ ахам ануматим на дадАми – комнату прибери, если нет (иначе) во двор пойти я разрешение не даю
17. निश्चयेन , अवश्यम् нишчайена, авашйам – обязательно, наверняка
भवान् प्रतिदिनं जपं करोति वा? निश्चयेन (करोमि) бхавАн пратидинаМ джапаМ кароти вА? нишчайена (кароми) – вы каждый день джапу читаете? Обязательно (читаю)
भवान् कार्यक्रमं गच्छति वा? आम्, अवश्यं (गच्छामि) бхавАн кАрйкрамаМ гаччхати вА? Ам, авашйаМ (гаччхАми) – вы на программу идете ли? Да, обязательно (иду)
18. अथ атха – итак, и теперь, таким образом, поэтому и др
अथ प्रथमोऽध्यायः атха пратхамо’дхйАйаХ – итак (теперь) первая глава
अथ किम्? атха ким? - что теперь? (что тогда, и что, т.д.)
19. तथा татхА – так, таким образом,
तथा मा वद татхА мА вада – так не говори
तथा अस्तु татхА асту – так пусть будет
तत् तथा न тат татхА на – это не так
20. उच्चैः , शनैः , तूष्णिम् уччайХ, шанайХ, тУШНим – громко, тихо/медленно, молча
सिंहः उच्चैः गर्जति сиМхаХ уччайХ гарджати – лев громко рычит
बालः शनैः वदति бАлаХ шанайХ вадати – ребенок тихо говорит
गुरुः वदति, तूष्णिं तिष्ठ гуруХ вадати, тУШНиМ тиШТха – гуру говорит, тихо будь
21 …तः таХ – суффикс «таХ» заменяет 5й падеж и делает слово неизменным
नगरतः ग्रामं गच्छामि нагаратаХ грАмаМ гаччхАми – из города в деревню еду/иду
स्यूततः पुस्तकं स्वीकरोमि сйУтатаХ пустакаМ свИкароми – из сумки книгу беру
22. इतः , ततः , इतस्ततः , कुतः итаХ, татаХ, итастатаХ, кутаХ – отсюда, оттуда, повсюду, откуда?
इतः नगरं गच्छामि итаХ нагараМ гаччхАми – отсюда в город еду
ततः नौका आगच्छति татаХ наукА Агаччхати – оттуда корабль приходит
तैलपाः इतस्ततः धावन्ति тайлапАХ итастатаХ дхАванти – тараканы туда-сюда бегают
एतत् चतुरङ्गफलकं सुन्दरम् अस्ति | भवान् कुतः स्वीकृतवान्? етат чатураГгапхалакаМ сундарам асти. бхавАн кутаХ свИкРитавАн? – эта шахматная доска красивая. Вы откуда взяли?
23. उपरिष्टात् , अधस्तात् упариШТАт, адхастАт – сверху, снизу – c 5м падежом
स्वर्गलोकात् उपरिष्टात् देवाः भूलोकम् आगच्छन्ति сваргалокАт упариШТАт девАХ бхУлокам Агаччханти – со Сваргалоки сверху полубоги на Землю приходят
बिलस्वर्गलोकात् अधस्तात् दैत्याः भूलोकम् आगच्छन्ति биласваргалокАт адхастАт дайтйАХ бхУлокам Агаччханти – с Биласварга-локи снизу демоны на Землю приходят
24. उपरि упари – вверху, अधः адхаХ – наверху – с 6м падежом
मम शिरस: उपरि आकाशः अस्ति мама ширасаХ упари АкАшаХ асти – сверху моей головы небо (есть)
मम पदाभ्याम् अधः भूमिः अस्ति мама падАбхйАм адхаХ бхУмиХ асти – снизу под моими ногами Земля
25. पुरतः пуратаХ – спереди, पृष्ठतः пРШТхатаХ – сзади, दक्षिणतः дакШиНатаХ – справа, वामतः вАматаХ – слева – с 6м падежом
मम पुरतः उपाहारगृहम् अस्ति мама пуруатаХ упАхАрагРхам асти – передо мной ресторан (есть)
मम पृष्ठतः आरक्षकालयः अस्ति мама пРШТхатаХ АракШакАлайаХ асти – позади меня станция полиции
विद्यालयस्य वामतः मन्दिरम् अस्ति видйАлайасйа вАматаХ мандирам асти – слева от школы храм (есть)
कार्यालयस्य दक्षिणतः चिकित्सालयः अस्ति кАрйАлайасйа дакШиНатаХ чикитсАлайаХ асти – справа от офиса больница (находится)
26. अन्तः анатаХ – внутри – 6п, बहिः бахиХ – снаружи – с 5м
बहिः अद्य शीतलम् अस्ति бахиХ адйа шИталам асти – снаружи холодно сегодня
गृहात् बहि: गच्छामि гРхАт бахиХ гаччхАми – из дома наружу иду
श्रीमन्, अन्तः आगच्छामि वा? шрИман, антаХ АгаччхАми вА? – Сэр, внутрь (можно) войду?
गृहस्य अन्तः मार्जारः अस्ति гРхасйа антаХ мАрджАраХ асти – внутри дома кот (есть)
27. अभित: абхитаХ и परित: паритаХ - вокруг, उभयत: убхайатаХ – по обеим сторонам – 2й падеж
मम गृहं परित: उद्यानम् अस्ति мама гРхаМ паритаХ удйАнам асти – вокруг моего дома сад (есть)
मम गृहम् उभयत: सस्यानि सन्ति мама гРхам убхайатаХ сасйАни санти – по обоим сторонам моего дома растения (есть)
हिमालयम् अभित: अरण्यानि सन्ति химАлайам абхитаХ араНйАни санти – вокруг Гималаев леса (есть)
28. अतः атаХ - поэтому, यतः йатаХ – потому что
शिक्षकः नास्ति अतः वर्गः न भवति шикШакаХ нАсти, атаХ варгаХ на бхавати – учителя нет, поэтому класса не будет
वर्गः न भवति यतः शिक्षकः नास्ति варгаХ на бхавати йатаХ шикШакаХ нАсти – урока не будет, потому что учителя нет
किञ्चित् शर्करां योजयतु | ततः भवान् खादितुं शक्नोति киНьчит шаркарАМ йоджайату. татаХ бхавАн кхАдитуМ шакноти – немного сахара добавь. Тогда ты кушать сможешь
29. तत: татаХ – тогда, после этого, поэтому
ततः или ततः परम् татаХ парам – кроме этого, в дополнении, также, помимо, более того
ततः प्रभृति татаХ прабхРти – после этого (начиная отсюда). Синоним किञ्च киНьча - кроме того
Посмотрите на одно предложение с разными частицами:
जलं न आसीत्, अतः रसं पीतवान् джалаМ на АсИт, атаХ расаМ пИтавАн – воды не было, поэтому сок попил (that’s why, therefore) – по смыслу оно наиболее подходящее
जलं न आसीत्, तत: (=तस्मात् अनन्तरम्) रसं पीतवान् джалаМ на АсИт, татаХ (=тасмАт анантарам) расаМ пИтавАн – воды не было, тогда (после этого) сок попил (I have seen that there is no water and then=after that I drank juice)
जलं न आसीत्, तदा रसं पीतवान् джалаМ на АсИт, тадА расаМ пИтавАн – воды не было, тогда сок попил (then)
30. परत: паратаХ – сверху, сзади, дальше, далеко вверху, на другой стороне и др.
परत: , इतः , अतः , यतः, ततः и многие другие частицы – все они довольно емкие. Посмотрите на мантру Нрсимхадеву:
इतो नृसिंहः परतो नृसिंहो यतो यतो यामि ततो नृसिंहः
बहिर्नृसिंहो हृदये नृसिंहो नृसिंहमादिं शरणं प्रपद्ये
ito nṛsiḿhaḥ parato nṛsiḿho yato yato yāmi tato nṛsiḿhaḥ
bahir nṛsiḿho hṛdaye nṛsiḿho nṛsiḿham ādiḿ śaraṇaḿ prapadye
पदपरिचयः पदार्थः च padaparicayaḥ padārthaḥ ca – грамматика и значение слова:
itaḥ - здесь (с этой стороны) (ав)
nṛsiṃhaḥ - Нрсимха (м, 1.1)
parataḥ - там (ав)
nṛsiṃhaḥ - Нрсимха (м, 1.1)
yataḥ yataḥ - где бы ни (ав)
yāmi – иду (лаТ, 3.1)
tataḥ - там (ав)
nṛsiṃhaḥ - Нрсимха (м, 1.1)
bahiḥ - снаружи (ав)
nṛsiṃhaḥ - Нрсимха (м, 1.1)
hṛdaye – в сердце (с, 7.1)
nṛsiṃhaḥ - Нрсимха (м, 1.1)
nṛsiṃham – Нрсимхе (м, 2.1)
ādiṃ - изначальному (м, 2.1)
śaraṇaṃ - прибежище (с, 2.1)
prapadye – принимаю (лаТ, 3.1, атм)
अन्वय: anvayaḥ
नृसिंहः इतः , नृसिंहः परतः। यतः यतः यामि नृसिंहः ततः। नृसिंहः बहिः , नृसिंहः हृदये। आदिं नृसिंहम् शरणं प्रपद्ये।
nṛsiṃhaḥ itaḥ , nṛsiṃhaḥ parataḥ| yataḥ yataḥ yāmi nṛsiṃhaḥ tataḥ| nṛsiṃhaḥ bahiḥ , nṛsiṃhaḥ hṛdaye| ādiṃ nṛsiṃham śaraṇaṃ prapadye|
Нрсимха здесь, Нрсимха там. Куда бы я ни пошел, Нрсимха там. Нрсимха снаружи, Нрсимха в сердце.
Изначальному Нрсимхе прибежище принимаю.
Полностью Нрсимха-мантру можно посомтреть здесь http://kksongs.org/unicode/n/namastenarasimhaya_deva.html
गीताभ्यासः एतेषु श्लोकेषु अव्ययानि परिशीलयतु eteṣu ślokeṣu avyayāni pariśīlayatu
(1.13) ततः शङ्खाः च भेर्यः च , पणवानकगोमुखाः च, सहसा एव अभ्यहन्यन्त, सः शब्दः तुमुलः अभवत् tataḥ śaṅkhāḥ bheryaḥ ca paṇava-ānaka-go-mukhāḥ ca sahasā eva abhyahanyanta saḥ śabdaḥ tumulaḥ abhavat
(1.14) ततः माधवः पाण्डवः च एव दिव्यौ शङ्खौ प्रदध्मतुः tataḥ mādhavaḥ pāṇḍavaḥ ca eva divyau śaṅkhau pradadhmatuḥ
(1.20) अथ धार्तराष्ट्रान् व्यवस्थितान् दृष्ट्वा , पाण्डवः धनुः उद्यम्य , तदा हृषीकेशम् इदम् वाक्यम् आह atha dhārtarāṣṭrān vyavasthitān dṛṣṭvā , pāṇḍavaḥ dhanuḥ udyamya , tadā hṛṣīkeśam idam vākyam āha
(1.23) ये एते अत्र समागताः (तन्) अहम् योत्स्यमानान् (यावत्) अवेक्षे ye ete atra samāgatāḥ (tan) aham yotsyamānān (yāvat) avekṣe
(1.24-25) “पार्थ एतान् समवेतान् कुरून् पश्य” — इति उवाच “pārtha etān samavetān kurūn paśya” — iti uvāca
(2.1) तथा मधुसूदनः तं इदं वाक्यम् उवाच tathā madhusūdanaḥ taṁ idaṁ vākyam uvāca
(2.9) गुडाकेशः "न योत्स्ये" इति हृषीकेशं एवम् उक्त्वा , तूष्णीं बभूव ह guḍākeśaḥ "na yotsye" iti hṛṣīkeśaṃ evam uktvā , tūṣṇīṃ babhūva ha
(3.27) कर्ता अहम् इति मन्यते kartā aham iti manyate
(5.27-28) यः बाह्यान् स्पर्शान् बहिः कृत्वा (…) सः मुनिः सदा मुक्तः एव yaḥ bāhyān sparśān bahiḥ kṛtvā (…) saḥ muniḥ sadā muktaḥ eva
4.1.2 अव्ययानि авйайАни - урок 2