3.8.2 अदादिः - अद् धातु:

3.8.2 अदादिः - अद् धातु: адАдиХ – ад дхАтуХ

विकरण प्रत्ययः नास्ति викараНа-пратйайХ нАсти – суффикса замены нет. Другими словами, мы говорим शप्‌ इत्यस्य लुक्‌ (लोपः) śap ityasya luk (lopaḥ) – суффикса शप्‌ произошла लोपः исчезновение

अद् + 0 + तिङ्‌-प्रत्ययः ad + 0 + tiṅ-pratyayaḥ 

अद्+ति = अत्ति     ad+ti = atti - кушает

Дополнительные правила - 

• Корни, оканчивающиеся на долгий आ , сохраняют её во всех формах спряжения - 

या - याति yā - yāti идти (याति यातः यान्ति yāti yātaḥ yānti и др)

वा => वाति vā => vāti дуть (वाति वातः वान्ति vāti vātaḥ vānti и др)

• Корень इण् गतौ iṇ gatau (двигаться, ходить) имеет особую форму спряжения – 

एति eti इतः itaḥ यन्ति yanti

एषि eṣi इथः ithaḥ इथ itha

एमि emi इवः ivaḥ इमः imaḥ

• Корни на उ в сильных формах (выделены цветом) перед окончанием на согласный имеют ступень вриддхи, перед окончанием может появиться ई – 

स्तवीति , स्तौति stavīti , stauti स्तुतः , स्तुवीतः stutaḥ , stuvītaḥ स्तुवन्ति stuvanti

स्तवीषि , स्तौषि stavīṣi , stauṣi स्तुवीथः , स्तुथः stuvīthaḥ , stuthaḥ स्तुवीथ , स्तुथ stuvītha , stutha

स्तवीमि , स्तौमि stavīmi , staumi स्तुवीवः , स्तुवः stuvīvaḥ , stuvaḥ स्तुवीमः , स्तुमः stuvīmaḥ , stumaḥ

• Глагол  ब्रू => ब्रुते brū => brute, в сильных формах принимает ई перед окончаниями, начинающимися на согласный - ब्रवीमि bravīmi

ब्रवीति , आह bravīti , āha ब्रूतः , आहतुः brūtaḥ , āhatuḥ ब्रुवन्ति , आहुः bruvanti , āhuḥ

ब्रवीषि , आत्थ bravīṣi , āttha ब्रूथः , आहथुः brūthaḥ , āhathuḥ ब्रूथ brūtha

ब्रवीमि bravīmi ब्रूवः brūvaḥ ब्रूमः brūmaḥ

• Глагол हन् => हन्ति han => hanti имеет также особую форму спряжения – в некоторых слабых формах он утрачивает न् , а в некоторых случаях меняет ह् на घ् 

• Ввиду особенности форм, вы найдете спряжения глаголов हन्ति и अस्ति ниже, приведенные полностью

По данному типу будут склоняться глаголы - अस्‌ (अस्ति асти), हन्‌ (हन्ति ханти), वच्‌ (वक्ति вакти); आस्‌ (आस्ते Асте), शी (शेते шете)

पाति пАти – защищает 

प्रपन्नं पाहि मामीश [1] прапаннаМ пАхи мАм ИШа – предавшегося Тебя меня защити, о Господь! लोट् 2.1 (лоТ-лакАра, мадхйама-пуруШаХ , екавачанам)

[1] https://vedabase.io/ru/library/sb/11/27/46/

नमस्ते वासुदेवाय सर्वभूतक्षयाय च ।   हृषीकेश नमस्तुभ्यं प्रपन्नं पाहि मां प्रभो ॥ ३०॥ [2]

namas te vāsudevāya   sarva-bhūta-kṣayāya ca   hṛṣīkeśa namas tubhyaṁ   prapannaṁ pāhi māṁ prabho

Поклоны Тебе, о, сын Васудевы, в ком обитают все живые существа. О, повелитель ума и чувств, я вновь и вновь в почтении склоняюсь перед Тобой. О, Господин, пожалуйста, защити меня — душу, предавшуюся Тебе (ШБ 10.40.30)  (पाहि - लोट् 2.1)

[2] https://vedabase.io/ru/library/sb/10/40/30/

अस्ति асти – быть                                                                                                                                      

हन्ति ханти – убивает                                                                                                                                

ब्रवीति бравИти – говорит                                                                                                                        

वक्ति вакти – говорит                                                                                                                                

आस्ते Асте – сидит                                                                                                                                    

शेते шете – лежит, отдыхает                                                                                                                    

द्वेष्टि двеШТи – ненавидит                                                                                                                       

दोग्धि догдхи – доит                                                                                                                                  

रोदिति родити – плачет                                                                                                                             

ख्याति кхйАти – объясняет                                                                                                                        

शास्ति шАсти – приказывает                                                                                                                      

निंस्ते ниМсате – целует ______________________________________________________________  

1. विष्णुः अनन्तशेषे viṣṇuḥ anantaśeṣe । त्वं शय्यायां tvaṃ śayyāyāṃ । अहं शयने ahaṃ śayane

विष्णुः अनन्तशेषे शेते viṣṇuḥ anantaśeṣe śete

विष्णू ________________________viṣṇū _____________

विष्णवः अनन्तशेषेषु _____________viṣṇavaḥ anantaśeṣeṣu _____________

त्वं __________________tvaṃ _____________________

युवां ________________yuvāṃ ____________________

यूयं _________________yūyaṃ ____________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

2. भीतः शिशुः bhītaḥ śiśuḥ | त्वम् उच्चैः tvam uccaiḥ | अहम् उद्विग्नेन aham udvignena

भीतः शिशुः अरोदत् bhītaḥ śiśuḥ arodat

भीतौ _____________bhītau _________________

भीताः _____________bhītāḥ ________________

त्वम् tvam________________________________

________________________________________

________________________________________

अहम् aham_______________________________

________________________________________

________________________________________

 3. गुरुः मां guruḥ māṃ | त्वं भवन्तं tvaṃ bhavantaṃ | अहं भवतीं ahaṃ bhavatīṃ 

गुरुः मां वक्ष्यति guruḥ māṃ vakṣyati

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

यूयं भवतः वक्ष्यथ yūyaṃ bhavataḥ vakṣyatha

____________________________________________

____________________________________________

वयं भवतीः वक्ष्यामः vayaṃ bhavatīḥ vakṣyāmaḥ

 4. जनः धेनुं janaḥ dhenuṃ | त्वं पशुं tvaṃ paśuṃ | अहं मृगं ahaṃ mṛgaṃ

जनः धेनुं मा हन्तु janaḥ dhenuṃ mā hantu

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

युवां पशू मा हतम् yuvāṃ paśū mā hatam

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

वयं मृगान् मा हनाम vayaṃ mṛgān mā hanāma

5. विकर्मणि आसक्तिः vikarmaṇi āsaktiḥ| त्वं सेवायां स्थिरः tvaṃ sevāyāṃ sthiraḥ| अहं कुपितः ahaṃ kupitaḥ

____________________________________________

____________________________________________

विकर्मसु आसक्तयः न स्युः vikarmasu āsaktayaḥ na syuḥ

____________________________________________

____________________________________________

यूयं सेवासु स्थिराः स्यात yūyaṃ sevāsu sthirāḥ syāta

अहं कुपितः न स्याम् ahaṃ kupitaḥ na syām

____________________________________________

____________________________________________

१) राजा वचनमब्रवीत् rājā vacanamabravīt (Bg. 1.2) (लङ्, 1.1)

२) अस्मद्-अयोग-भीत्या त्वं किम् अपि न अब्रवीः asmad-ayoga-bhītyā tvaṃ kim api na abravīḥ (ŚB 10.60.56) (लङ्, 2.1)

३) यस्य बुद्धिः न लिप्यते, सः हत्वा अपि न हन्ति न निबध्यते yasya buddhiḥ na lipyate, saḥ hatvā api na hanti na nibadhyate (Bg. 18.17) (हन्ति - लट्, 1.1)

४) यः न अभिनन्दति [भ्वादिः] न द्वेष्टि [अदादिः] , तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता 

yaḥ na abhinandati [bhvādiḥ] na dveṣṭi [adādiḥ] , tasya prajñā pratiṣṭhitā (Bg. 2.57) (अभिनन्दति - भ्वादिः, द्वेष्टि - अदादिः - लट्, 1.1 )

५) न द्वेष्टि कुशलं कर्म , कुशले न अनुषज्ज‍ते [भ्वादिः] 

na dveṣṭi kuśalaṃ karma , kuśale na anuṣajjate [bhvādiḥ] (Bg. 18.10) (सज्जते - भ्वादिः, द्वेष्टि - अदादिः - लट्, 1.1 )

६) अस्य जननी मा रोदीत् , यथा अहं मृतवत्सा अर्ता रोदिमि  

asya jananī mā rodīt , yathā ahaṃ mṛtavatsā artā rodimi (ŚB 1.7.47) (मा रोदीत् - लुङ्, १.१, रोदिमि - लट्, 3.1)

७) वत्स , कस्मात् हि रोदिषि ? vatsa , kasmāt hi rodiṣi ? (ŚB 1.18.40) (लट्, 2.1)

८) आख्याहि मे कः भवान् उग्ररूपः ? ākhyāhi me kaḥ bhavān ugrarūpaḥ ? (Bg. 11.31) (आख्याहि - लोट्, 2.1)

९) एतद् विद्वान् न निन्दति [भ्वादिः], न च स्तौति , लोके सूर्यवत् चरति [भ्वादिः] 

etad vidvān na nindati [bhvādiḥ], na ca stauti , loke sūryavat carati [bhvādiḥ] (ŚB 11.28.8) (लट्, 1.1)

१०) अहं स्वभावविषमं जनं न निन्दे [भ्वादिः], न च स्तौमि [अदादिः] । एतेषां श्रेय आशासे [अदादिः] उत ऐकात्म्यं महात्मनि । ahaṃ svabhāvaviṣamaṃ janaṃ na ninde [bhvādiḥ], na ca staumi [adādiḥ] | eteṣāṃ śreya āśāse [adādiḥ] uta aikātmyaṃ mahātmani | (ŚB 7.13.42) (निन्दे  , स्तौमि , आशासे - लट्, 3.1) 

ब्रवीति                                                                                                                                                          

आचरति                                                                                                                                                        

आचरन्ति                                                                                                                                                      

नास्ति                                                                                                                                                          

करोमि                                                                                                                                                          

कुर्यु:                                                                                                                                                             

आचरेयं विधिलिङ् 3.1 видхилиГ уттама-пуруШаХ екавачанам                                                         

विनश्येयु: विधिलिङ् 1.3 видхилиГ пратхама-пуруШаХ бахувачанам