Embedded Files
1) Oxidazioa
Airean oxigenoa dago. Oxigenoak botere handia du, elikagaiarekin erreakzionatzen da eta iluntzen ditu. Bai naturan, bai gizakiak garatutakoak, oxigenoaren erreakzio honen kontra jotzen duten substantzia batzuk daude, prozesua atzeratzen dute: antioxidanteak dira. Erabiltzen dira elikaduran, industrian eta kosmetikan. Elikagaien etiketak aztertuz gero, batzuk aurkitu dituzu, azido askorbikoa (E300) ezagunena izanda. Limoiak ere azido askorbikoa du, beraz, limoiak antioxidante bezala erabili ahal dugu?
Materiala:
- Sagarra
- Limoia
- Plater bat
Prozedura:
1. Sagarra zatitzen dugu
2. Zati bat limoiarekin igurtzen dugu
3. Ordu bat itxaron eta gero emaitzak ikusiko dugu. Limoarekin tratatutako zatia argiagoa ikusiko da
4. Beste fruituekin egin dezakezu proga
2) Eferbeszentzia
Eferbeszentzia karbonatoek azidoekin nahasten direneko emaitzak da. Erreakzioaren ondorioz C
O2 sortzen da eta beren burbuilak ikusten dira. Sukaldean karbonatoa duten elikagaiekin egin dezakegu proba, arraultzak adibidez. Ez da beharrezkoa sukaldetik ateratzea azidoak ere aurkitzeko, limoian edo ozpinean eskura ditugu.
Materialak:
- Arraultzak
- Ozpina
- Edalontzia
- Puxika
Prozesua:
- Arraultza zatitu eta edalontzian kokatzen dugu
- Ozpina botatzen diogu. Berehala CO2 burbuilak ikusiko dira
- Edalontzia puxika batekin estaltzen badugu, puxika harrotuko da CO2ri esker
3) Desnaturalizazioa
Haragia, arrainak, esnekiak, arraultzak...proteinez os
oturik daude gehien bat. Proteinei esker elikagaiak bere forma mantentzen dute, bere egitura kimikoa ordenatua dutelako. Beroak proteinen egitura deusezten du, ondorioz, nabaritzen dugu elikagaiek bere hasierako forma aldatzen dute, bigunagoak nabaritzen ditugu. Horregatik janaria prestatzen dugu egosten, frijitzen edo labean sartzen. Hau prozesu fisikoa da.
Substantzia batzuek ere efektu antzekoa dute, elikagaiak biguntzea proteinak desnaturalizatzen, baina emaitza prozesu kimikoren bidez lortzen dute. Substantzia hauek azidoak dira, ozpina esate baterako. Kasu batzuetan proteinak bere itxura galtzearen ondorioz prezipitatzen dira, ikusgai geratzen. Ikusiko dugu esperimentu honen bitartez.
Materialak:
- Arraultzak
- Esnea
- Ozpina
- Edalontziak
- Goilara
- Mikrouhina edo sukaldea
Prozesua:
1. Lehendabizi sartzen dugu arraultza edalontzi batean eta gainean ozpina botatzen diogu
2. 5-6 egun pasa eta gero ikusiko dugu arraultza guztiz biguna, egosia egongo balitz bezala
3. Esnea edalontzi batean sartu eta berotzen dugu
4. Esneari ozpina ere botatzen diogu eta eragiten dugu
5. Denbora pasatzen den neurrian esnearen proteina (kaseina) prezipitatzen joango da.
4) Azidoak eta baseak
Substantzia batzuk azidoak dira, beste batzuk, ordea, baseak. Sailkapen kimikoa da beren propietateak kontutan hartuta. Zein den bata edo bestea indikatzaile kimikoa ere badugu: pH. 7 pH duen sustantziak neutroak dira. Azidoek 7tik beherako pH dute eta basikoek 7tik gora. Azido eta basea elkartzen direnean, erreakzio kimikoa gertatzen da eta, ondorioz, pHa ere bai. Neurria hartzeko pH-ren indikatzaileak erabili bahera ditugu. Sukaldean substantziak azidoak edo basikoak aurkitzen ditugu, baita aztertzeko indikatzaile naturalak ere. Aza gorria hauetariko bat da, baina mahats gorriak, ahabiak edo erremolatxa ere erabil ditzakegu. Hauek antocianina pigmentuak dituzte eta, pH aldatzen denean, kolorez aldatzen dira: azidoekin gorriak eta basikoekin berdeak.
Materialak:
- Erremolatxaren zukua
- Ura
- Limoia edo ozpina
- Bikarbonatoa
- Edalontziak
- Filtro-papera
Prozedura:
- Edalontzi bitan erremolatxa zuku pixka bat kokatzen dugu
- Batean ozpina / limoia botatzen dugu eta bestean bikarbonatoa ura pixka batean diluituta
- Ozpina / limoia duen edalontziaren isuria gorri gorria jarriko da (azidoa dela adierazten)
- Bikarbonatoa duenak berde kolorea hartuko du (basea)
- Orain neutralizazioa lortzeko, bikarbonatoaren nahasketa limoia/ozpina duenari botatzen dugu eta indikatzailek bere jatorrizko kolorea hartuko du berriro.
- Erremolatxa zukua aprobetxatu ahal duzu zure paper indikatzaile propioa izateko. Horretarako filtro-papera zatitu eta pixka bat zukuan beratu behar duzu, listo. Orain beste sukaldeko substantzia batzuk azidoak edo basikoak diren jakiteko prest zaude.
Page updated
Google Sites
Report abuse