Reïncarnatie [uit het Latijn: re: opnieuw en karnis: vlees, dat wil zeggen, "opnieuw in het vlees"] is het geloof dat de ziel van een persoon niet sterft met het lichaam, maar dat de hele ziel, of delen ervan, kan worden doorgegeven aan een nieuw lichaam, zowel bij mensen als bij dieren. Centraal in de hindoeïstische kijk op reïncarnatie staat samsara, afkomstig van het karma dat wordt gecreëerd door het verrichten van goede of slechte daden, volgens het principe dat men zal oogsten wat men heeft gezaaid in het leven. In het boeddhisme is het uiteindelijke doel nirwana wanneer men de cyclus van wedergeboorten verlaat.
Herinneringen aan vorige levens worden alleen tot het onderzoeksgebied van de parapsychologie gerekend, wanneer zij gedetailleerde informatie bevatten die controleerbaar is en bovendien niet langs normale weg kan zijn verworven.
Na de dood van het fysieke lichaam wordt men dus opnieuw geboren in een ander lichaam. Dit nieuwe lichaam kan menselijk zijn, maar in sommige geloofssystemen kan het ook een dier, plant of zelfs een spirituele entiteit zijn. Het idee van reïncarnatie komt veel voor in verschillende religieuze en filosofische tradities over de hele wereld, en de interpretatie ervan varieert sterk.
Hindoeïsme
In het hindoeïsme wordt reïncarnatie gezien als onderdeel van de cyclus van samsara (de voortdurende cyclus van geboorte, dood en wedergeboorte). Karma, of de gevolgen van iemands daden, bepaalt de omstandigheden van iemands volgende leven. Het uiteindelijke doel is bevrijding uit deze cyclus (moksha).
Boeddhisme
In het boeddhisme wordt reïncarnatie vaak geïnterpreteerd als wedergeboorte, waarbij het idee van een "permanente ziel" minder nadruk krijgt. Het is eerder een proces waarbij bewustzijn door oorzakelijkheid opnieuw wordt voortgezet. Net als in het hindoeïsme speelt karma een centrale rol in hoe dit proces zich ontvouwt.
Jainisme
Jainisme benadrukt ook de cyclus van geboorte en wedergeboorte en ziet de ziel als een eeuwige entiteit die door verschillende levensvormen reist, afhankelijk van iemands daden.
New age en Westerse spiritualiteit
In veel New Age-bewegingen wordt reïncarnatie gezien als een manier om spirituele lessen te leren en persoonlijke groei te bevorderen. Mensen geloven soms dat hypnotherapie of regressie kan helpen herinneringen aan vorige levens naar boven te halen.
Andere Tradities
Het concept van reïncarnatie bestaat ook in bepaalde Afrikaanse en inheemse spirituele tradities, evenals in sommige oude Griekse filosofieën (bijvoorbeeld het denken van Pythagoras en Plato).
Hoewel reïncarnatie geen wetenschappelijk bewezen fenomeen is, zijn er onderzoekers zoals Ian Stevenson en Jim Tucker die casestudies hebben verzameld van kinderen die gedetailleerde herinneringen hebben aan wat zij beweren vorige levens te zijn. Deze studies worden echter met scepsis bekeken in de wetenschappelijke gemeenschap.