(CC BY-SA 2.0)
Bij overname van de tekst verplicht deze licentie de auteur te vermelden: "Auteur: Julien Grandgagnage"
Gefantaseerde uitbeelding van Ptolemaeus uit de 16e eeuw. Houtsnede door Theodore de Bry (1528-1598).
Het opschrift luidt:
"Sustinuit caelos humeros fortisimus Atlas
Incubat ast humeris terra polusque tuis."
''De machtige Atlas torste het gewicht van de hemelen op zijn schouders. Maar dat van de aarde en zijn pool rust op de Uwe.''
Tetrabiblos is de naam van Claudius Ptolemaeus' verhandeling over Westerse astrologie, in het Grieks bekend als ''Apotelesmatika'' ("Astrologische invloeden"). De Latijnse benaming 'Tetrabiblos' betekent "Vier boeken". Het werk is vanaf zijn ontstaan in de 2de eeuw voortdurend gekopieerd en later herdrukt. Het was eeuwenlang het meest toonaangevende werk over astrologie.
Ptolemaeus is het best bekend voor het 'ptolemeïsch' systeem, waarbij de aarde het centrum is van het universum, met rond haar draaiende kristallijne sferen. Hij ging er van uit dat het universum een directe invloed had op aardse gebeurtenissen, wat ook de basis voor het geloof in astrologie bleef. Deze overtuiging hield bijna duizend jaar stand - en werd zelfs door de katholieke kerk getolereerd - tot Nicolaas Copernicus en Galileo Galilei deze geocentrische kosmologie verwierpen en het vervingen door een heliocentrisch systeem.
De Tetrabiblos heeft nooit de status van Ptolemaeus 'Almagest' gekregen maar genoot toch veel populariteit als een compendium van de beschikbare astrologische kennis. Het is geen boek dat als handleiding bedoeld is om astrologie te beoefenen, want het richt zich op algemene principes en veel minder op praktische uitwerking. Ptolemaeus leek vooral de astrologie te willen verdedigen door haar regels te bepalen en haar geloofwaardiger te maken door betrouwbare astronomische data te verzamelen en zich af te zetten tegen verwerpelijke praktijken als numerologie.
In hoeverre Ptolemaeus steunde op eerdere bronnen is niet goed meer te achterhalen. Het staat wel vast dat hij zijn materiaal in een systeem heeft geordend met de bedoeling om aan te tonen dat astrologie op een rationele basis beoefend kon worden. Hij presenteerde de Tetrabiblos als tweede deel van een studie over astronomie, waarvan de ''Almagest'' het eerste was. In dit tweede deel behandelde hij de invloed van de hemellichamen in de ondermaanse sfeer. (Ondermaans: op aarde dus) Hij legt uit wat precies de astrologische invloed van elke planeet is, steunend op de combinatie van hun verhitting, koeling, bevochtiging en droging,
Ptolemaeus ging ervan uit dat astrologie praktisch beoefend kon worden, net zoals geneeskunde en dat er bij de interpretatie met heel wat variabele factoren rekening moest worden gehouden. Het ras van de persoon, zijn land en zijn opvoeding wogen hier even zwaar door als de posities van de zon, de maan en de planeten op het precieze tijdstip van geboorte.
Griekse tekst
Ondanks zijn status als autoritair werk op gebied van astrologie gedurende een periode van meer dan duizend jaar, werd de ''Griekse tekst'' van de Tetrabiblos slechts driemaal gedrukt. Sinds de 16de eeuw zelfs niet meer. Het gaat om de volgende edities:
Tekst: Julien Grandgagnage