Heksenprocessen

Wereldwijd werden (en worden nog altijd) mensen beschuldigd een heks te zijn. Niet altijd kwam het tot een gerechtelijke vervolging, er zijn veel gevallen bekend waarin burgers voor eigen rechter hebben gespeeld, In de loop van de geschiedenis hebben veel wreedheden plaatsgevonden in verband met deze beschuldigingen.

Er zijn bepaalde ondervragingsmethoden, foltertechnieken en speciale rechtbanken in het leven geroepen om heksen te vervolgen. De vervolgingen leidden in bepaalde gevallen tot vrijspraak. In andere gevallen werd de persoon veroordeeld en straffen verschilden van boetedoening, het ongedaan maken van de hekserij, verminking, verbanning of de doodstraf.

Heksen werden gelijkgesteld met ketters en er zijn speciale heksengevangenissen in het leven geroepen (zoals de 'heksentorens' in Duitsland en andere landen). Ook waren er speciale folterplaatsen (en -huizen). Rond bewoningskernen werden galgen en galgenvelden opgericht om lichamen en lichaamsdelen lange tijd zichtbaar te houden voor bevolking en voorbijgangers. Lichamen werden niet op het kerkhof begraven, maar bleven op de woeste gronden.

Het is niet verwonderlijk dat deze plaatsen in de volksherinnering een plek hebben gekregen. Er kwamen grote mensenmassa's af op openbare processen (soms tijdens jaarmarkten), waarbij personen bijvoorbeeld werden gebrandmerkt, geradbraakt, opgehangen of verbrand. Er zijn verhalen bekend over landbouwgronden waar de indringende geur van rottende lijken (van ver gelegen galgenvelden) bij bepaalde windrichtingen ondraaglijk was.

Af en toe zijn deze plekken in volksverhalen te herkennen. De geest van de veroordeelde persoon spookt rond (soms nog met slepende kettingen of zelfs met paal op de rug) en verschijnt op de plaats waar de persoon in het verleden woonde of gevangen, gemarteld, veroordeeld, gedood, tentoongesteld en/of begraven is.

• • De stenen galg bij Helshoven, hier werden ook mensen geradbraakt

Nauwkeurige cijfers rond heksenprocessen zijn moeilijk te achterhalen, soms zijn de archieven incompleet, vernietigd (bijvoorbeeld door een brand) of verdwenen.

• • Cijfers rond heksenprocessen (118 in Limburg; het aantal veroordelingen 73 - 800 in Lotharingen, 600 in Bamberg, 1000 in Zuid-West-Duitsland)

  • Van de 118 zaken waren er 6 tegen een man (mannelijke heks is weerwolf)

  • Het eerste heksenproces van België (in 1532, vijf heksen verbrand in 1541 in Borgloon)

  • De heks van Borgloon en heksenweegschaal (heks had kuiltje in voorhoofd, gewicht van Heks en Heksenwaag van Oudewater)

  • Alken, Vlijtingen en Heers (3 processen met 1 veroordeling, 1 proces met onbekende afloop, archieven verdwenen)

  • Verzet tegen heksenvervolgingen (Nederland en Spanje)

  • Na 1610 geen processen in Nederland (maar onderliggende oorzaak verdween niet altijd)

• Het proces tegen Anneken Thys in Lierop in 1595

• Vraagtekens bij waterproef in Delden in 1595

  • Twee processen in Schiedam (beschuldigingen, de Hoge Raad der Nederlanden, waterproef)

  • Eigenrecht in Vlaardingen (politie grijpt in)

  • Anke Engels werd in Wedde verbrand (het "lutje wief" spookt er)