Proklam iz Temišvara

Temišvarska proklamacija je programski dokument predstavljen 11. marta 1990. tokom velikog skupa koji se održao na Trgu pobede (Piața Victoriei/Operei). Ovaj događaj je predložen od strane George-a Șerban-a, a tekst je analizirala i odobrila zajednica „Temišvar”. Tekst za Temišvarsku proklamaciju je preveden na engleski, nemački i francuski jezik, a zatim je distribuiran glavnim novinskim agencijama u zemlji i inostranstvu.

Najpoznatiji zahtev dokumenta je tačka 8, kojom se traži da bivši aktivisti Komunističke partije Rumunije ili bivši službenici Bezbednosti ne mogu da se kandiduju za funkcije u državi za tri parlamenta. Osim toga, dokument poziva na novi izborni zakon kojim bi se bivšim komunističkim aktivistima zabranilo da se kandiduju za funkciju predsednika Rumunije.

Ovaj oblik zabrane pod nazivom lustracija nije se odnosio na puko članstvo u partiji pre 1989. godine, već na one koji su bili na važnim pozicijama u partiji i Securitateu (tajna policija), koristeći privilegije koje je nudio komunistički režim.

Iako su inicijativu podržale brojne građanske, profesionalne, studentske i intelektualne organizacije, vlasti u Bukureštu je nisu odobrile. Tako su parlamentarni i predsednički izbori 1990. održani bez primene ovog pravila. Većina današnjih istoričara veruje da je Temišvarska proklamacija bila propuštena šansa da se ubrza odvajanje od komunističkog nasleđa.

Odlomak iz Murgescu, Bogdan (Hrsg.) (2001). Istoria României în texte. București: Corint.

Tekstopisac: Nicolae Șerban

Prevodilac: Kristina Martinović