Đầu năm, không nói đến ăn uống là điều thiếu sót. Năm 1972 khi Tổng Thống Nixon thăm Tàu ông được cấp một menu ẩm thực 142 món đặc sản của người Tàu. Thế nhưng Việt Nam mình thì sao? Không thua gì, với sự phát triển kinh tế, các tiệm ăn, quán nhậu ở Việt Nam càng ngày càng nhiều, nhiều khúc đường biến thành phố ăn uống hay còn gọi là “ẩm thực phố”.
Những món thường có mặt ở thị trường, đi vào lòng dân tộc là món thịt cầy. Trước năm 75 tiêu biểu có vài khu vực như khu Ông Tạ, đường Lê Quang Định bên Gia Định, nay thì tiệm ăn quán nhậu “nai đồng quê” đã được ghi vào sách kỷ lục. Nếu Ánh Hồng ngày xưa có thịt bò 7 món, thì thịt cầy nay đã vượt qua mặt với 11 món mà tiêu biểu có chả chìa, rựa mận, xáo măng, đặc biệt giò xáo măng được vinh danh là món “cặp phanh”, thêm chén mắm tôm ớt chanh sủi bọt, đĩa húng quế. Mặc dầu bò thì có lẩu vú bò, dê thì đặc biệt có món “óc dê trùm mền”, nhưng nhiều người từng lên tiếng là “trên đời không xơi miếng thịt chó, chết xuống âm phủ biết có hay không”. Có người ăn bữa thịt cầy, họ tuyên bố sáng ngủ dậy còn thơm cho nên tối trước khi ngủ không đánh răng, súc miệng. Thịt chó bán mắt hơn thịt heo đấy.
Sau khi thịt nhà chán chê, người ta quay ra thú hoang dã, đó là thịt rừng như ếch, nai, heo rừng, xuyên sơn giáp, rắn, rùa, dơi, chuột. Chuột xào rau răm, xào lá cách, xào lá lốt, xé phai, rô ti, canh chua, chuột nướng vàng chấm mắm xoài. Chưa hết, có thằn lằn núi chiên bơ, rùa chưng thuốc Bắc.
Tuy nhiên năm rắn thì nói rắn cho dzui. Rắn đã đi vào nhân loại “tiền sử”, rắn có từ thời trời đất chỉ có hai quả tim vàng Eva và Adam ăn trần ở trụi, lấy thiên nhiên làm nhà. Rắn đã hại con người, làm con người khổ ải, thì bây giờ loài người phải trả thù, đại diện cho con người trên thế giới để “thế thiên hành đạo” là dân Việt Nam. Để bảo vệ loài người thì phải diệt rắn cho nên món thịt rắn ra đời.
Trước và sau năm 75, nằm trên đường Võ Di Nguy Phú Nhuận, hướng về Ngã Năm Chuồng Chó hay Ngã Ba Chú Ía, vượt đèn xanh đèn đỏ Chi Lăng, bên tay mặt có một quán với tên điệu nghệ là quán rắn Tri Kỷ. Những món thịt rắn ở đây đã nằm trong bộ sưu tập những món ăn nổi tiếng của Á Châu: huyết rắn pha rượu, lòng rắn xào, thịt xào sả ớt, hầm thuốc Bắc, lẩu rắn... Nghe đâu, năm 1990 có người làm rắn bị cắn chết, quán đóng cửa, bây giờ mở lại nhưng là chủ mới.
Những người gan thỏ khi nhìn cách pha rượu rắn thường nhắm mắt: người đầu bếp cho rắn múa trên bàn nhậu, phập, đuôi rắn lìa thân, máu phọt ra, chai rượu đưa vào hứng, rắn xụi lơ, bình rượu từ trong biến qua màu đỏ nhụ. Rượu rắn trích từ rắn càng độc thì càng bổ, không bổ sấp cũng bổ ngửa. Những rắn độc tiêu biểu là rắn hổ mang, mai gầm, rắn lục. “Mai gầm tại chỗ, rắn hổ về nhà”, gặp rắn hổ thì còn kịp về nhà từ biệt bà con, gặp rắn mai gầm cắn thì ngồi tại chỗ gặp thiên địa.
Miền Nam trước à nghen, chờ nước lụt, rắn đu lềnh khênh trên các cành cây, tha hồ mà lựa mà hốt. Gặp mùa khô, dùng vợt điện rà đám rau muống cũng có thể tóm được chú rắn “vay cá”, nồi cháo với hành tiêu thêm vài cọng rau răm, không xỉn không chơi. Miền Nam có nhiều người dùng bùa, dùng thuốc để bắt rắn và vì dư thừa rắn cho nên mạnh ai nấy bắt, ngược lại miền Bắc phải lập hội như làng Lệ Mật huyện Gia Lâm cả làng sống về nghề bắt rắn.
Từ khi con gì nhúc nhích cũng làm mồi cho lưu linh, rắn đâm khan hiếm. Để đáp ứng cung cầu, người ta nuôi rắn và những quán rắn mới được ra đời với những tên rất kêu: rắn gia truyền, rắn thú rừng, nhiều nhà như nhà hàng Quốc Triệu nuôi tới ngàn con. Bạn là “giang hồ tứ chiến” thì phải biết những món “quốc hồn quốc túy” này và đặc biệt nếu là dân sành điệu thì phải nhớ kèm “nước mắt quê hương”, như cuốc lủi, làng Vân, tam xà ngũ xà, Gò Đen, Long An...
Nhưng cái món dân dã này bây giờ đụng đến phỏng tay lắm các ngài, đại gia thì ngoại lệ, một chú rắn hổ lớn thường là 8 trăm ngàn, 7 món chính, 3 món phụ: nem rắn chấm mắm, da rắn chiên giòn chấm muối chanh, xương rắn chiên giòn giã nhỏ ăn với bánh tráng nướng, rắn nướng, rắn cuốn lá lốt, rắn hầm thuốc Bắc lục vị hay thập toàn, xôi mỡ hay cháo... Thường khi có chung rượu rắn thì có kèm quả tim rắn nhỏ bằng hạt đậu.
Thú thật, thịt gì, con gì tui cũng thử qua một lần cho biết vì tò mò, không ghiền, mỗi con chỉ có món thử được như “nai đồng quê” có món chả chìa, rắn thì tách xương thịt riêng bằm nhỏ, thêm gia vị, gói trong lá chanh nướng thì không khác thịt gà. Tựu trung món gì nướng thì cũng tạm dùng được.
TSN 04-11-2012