Op gepaste manier op Facebook

Vrijheid van meningsuiting is nog steeds het hoogste goed van een democratische maatschappij

Helaas is de mening van velen, zeker online, ongenuanceerd en behoort reflectie tot het verleden. Iedereen wordt geacht over alles een mening te hebben, los van enige kennis over het onderwerp. Bovendien is het internet nagenoeg anoniem. In discussies die hoog oplopen waarbij racisme, seksisme en xenofobie de boventoon voeren, beroept men zich vaak op de vrijheid van meningsuiting. De stijgende politieke correctheid in de samenleving zou mensen beperken in het uiten van hun mening, maar valt iemand beledigen wel onder die vrijheid? Waar leg je de grens tussen haatzaaien en politiek statement?

Facebook is het grootste sociale media-platform waar je een breed publiek kunt bereiken

Wie vandaag even door zijn Facebookfeed grasduint, stoot onvermijdelijk op een paar (politieke) meningen van geëngageerde Facebookvrienden. Waarom voelen sommige mensen de neiging om hun nederige mening met de rest van de wereld te delen?

Facebook is het medium bij uitstek om in contact te staan met vrienden en bekenden. Veel gebruikers voegen om de haverklap nieuwe contacten toe omdat het een eenvoudige manier van communiceren is en hoe meer vrienden, hoe meer status. Maar wanneer je veel mensen toevoegt is de kans ook steeds groter dat je op termijn mensen wilt ontvrienden. Bijvoorbeeld omdat ze anders denken of andere politieke opvattingen hebben. De vraag is, in hoeverre zijn politieke uitingen een reden om iemand te ontvrienden op Facebook?

Wat is ontvrienden op Facebook?

Jouw Facebookprofiel is een plekje op het internet waar je zelf de baas over bent. Je beslist zelf wie je toevoegt, wat je deelt op Facebook en ook wie je ontvriendt. Ontvrienden op Facebook wordt als volgt gedefinieerd: ,,Een bewuste handeling door één persoon om een tweezijdige relatie te beëindigen die tot uiting komt door de connectie tussen het tweetal weg te halen.” Natuurlijk heb je ook de mogelijkheid op Facebook om iemand niet meer te volgen, maar waarom zou je er dan toch voor kiezen om iemand definitief te verwijderen?

De redenen van ontvrienden op Facebook

Een belangrijke reden om iemand te ontvrienden op Facebook is omdat diegene teveel onzinnige informatie post. Ook depressieve reacties van de ander of een commerciële insteek worden genoemd als motieven om een online vriendschap te beëindigen. Opvallend is dat maar weinig wordt genoemd dat we de ander niet zo goed kennen. Zeker bij iemand met meer dan 500 vrienden is het de vraag hoe goed je die mensen allemaal kent. Maar goed, een belangrijke reden voor ontvrienden op Facebook is daarnaast een politieke motivatie en daar gaan we wat dieper op in.

Politieke motivatie voor ontvrienden

We zien allemaal wel eens een bericht voorbij komen op Facebook waar we het niet mee eens zijn. Zeker in tijden van crisis, geweldssituaties of omtrent het vluchtelingendebat voelen veel mensen zich genoodzaakt om hun mening te ventileren via social media. Het uiten van een politieke voorkeur in de vorm van Facebookberichten blijkt voor veel gebruikers een reden te zijn om de ander te ontvrienden. Twee verklaringen daarvoor zijn politieke gelijkheid en het verbreken van zwakke relaties (John & Dvir-Gvirsman, 2015).

Politieke gelijkheid

Politieke gelijkheid houdt in dat mensen die het met elkaar eens zijn op politiek vlak vaker met elkaar zullen praten dan mensen die het niet met elkaar eens zijn (McPherson, Smith-Lovin & Cook, 2001). Noel en Nyhan (2011) lieten al zien dat mensen geneigd zijn om gelijke sociale netwerken aan te leggen. Anders gezegd, we omringen ons graag met gelijkgestemden. De vraag is wanneer Facebookgebruikers dan echt besluiten om op grond van politieke opvattingen iemand anders te ontvrienden.

John en Dvir-Gvirsman (2015) voerden een onderzoek uit over ontvrienden op Facebook tijdens het Israël-Gaza conflict in de zomer van 2014. Zij keken welke mensen ontvrienden op Facebook, waarom ze dat deden en wie er daadwerkelijk ontvriend werd. Eén van de belangrijkste resultaten uit het onderzoek was dat vooral mensen met extreme ideologische opvattingen anderen ontvrienden op Facebook. Zeker wanneer ze geconfronteerd worden met opvattingen die niet aansluiten bij wat ze zelf vinden. Daarnaast waren mensen die tegen het vrije woord zijn en die actief zijn op Facebook eerder geneigd om anderen te ontvrienden.

Zwakke relaties

Een andere belangrijke verklaring voor het ontvrienden op Facebook blijkt het verbreken van zwakke relaties te zijn. Logisch is dat de kans groter is dat iemand met veel vrienden iemand ontvriend dan iemand met weinig vrienden. Interessanter is dat deelnemers in Israël aangaven dat belangrijke redenen voor ontvrienden waren dat ze iemand nooit hadden gesproken buiten Facebook, dat ze te weinig contact hadden met iemand of dat ze niet ‘close’ genoeg waren. Dit is duidelijk bewijs voor het gemakkelijk verbreken van zwakke relaties.

De gevolgen voor de praktijk

Facebook is bedoeld als medium om gemakkelijk met mensen in contact te komen. Dit opent bijvoorbeeld ook perspectieven om kennis te maken met andere opvattingen. Maar op politiek vlak gaat het hier mis. Zeker wanneer we politiek wat actiever zijn zijn we sneller geneigd om andere opvattingen van ons Facebookprofiel te verwijderen. Het gevolg is dat je een homogene omgeving creëert waarin iedereen met elkaar meepraat. Dat klinkt natuurlijk ideaal maar op deze manier bestaat wel het gevaar dat je je compleet isoleert van de buitenwereld.

Juist in politiek gevoelige situaties is het belangrijk dat je ook op de hoogte bent van andere opvattingen. Je hoeft het er niet mee eens te zijn maar je er compleet voor afsluiten is geen goed idee. De contradictie is natuurlijk lastig: juist de mensen die politiek het meest actief zijn, zijn het meest intolerant voor andere meningen en opvattingen. Terwijl juist die mensen open zouden moeten staan voor andere ideeën om daarover te kunnen discussiëren. Zie jij binnenkort een mening op Facebook die niet aansluit bij de jouwe? Kies er dan voor om het gesprek aan te gaan, maar verwijder diegene niet. Zo voorkom je dat je in een politiek isolement terecht komt.

De tien geboden / regels om een goede 'Netizen' (net-burger) te zijn:

1. Denk aan het menselijke aspect achter de computer.

2. Houd online dezelfde gedragsstandaard aan als in het gewone leven.

3. Weet waar je bent in cyberspace; pas je toonzetting aan bij de omgeving waar je op bezoek bent.

4. Respecteer tijd en bandbreedte van de gebruiker.

5. Zorg ervoor dat je je goed presenteert online.

6. Deel deskundige kennis.

7. Help mee aan het binnen de perken houden van 'flames' en laat emotionaliteit voor wat het is.

8. Respecteer de privacy van anderen.

9. Maak geen misbruik van je macht.

10. Vergeef andere mensen hun fouten.

Tot slot:

Nettiquette (of netiquette) is een samenvoeging van de woorden netwerk en etiquette. De nettiquette omvat de ongeschreven richtlijnen en gedragsregels voor het gebruik van internet.

Bekijk ook het volgende filmpje: