Сіманавіцкая паштовая станцыя

Побач з вёскай Сіманавічы Глускага раёна, амаль ля самай трасы, стаіць будынак сярэдзіны XIX стагоддзя – паштовая станцыя.

Паштовая станцыя была пабудавана яшчэ пры расійскім імператары Мікалаю I, прыкладна з 1847 па 1850 гады. Знаходзіцца гэты будынак на старой Маскоўска-Варшаўскай трасе, адной з найстарэйшых у Беларусі. Зараз гэтая дарога на ўсіх картах і ў навігатарах пазначаная Р-43.
У XIX стагоддзі Маскоўска-Варшаўская шаша мела вялікае стратэгічнае значэнне. Пра гэта сведчыць тое, што яму надавалі асаблівую ўвагу расійскія імператары Мікалай I і яго пераемнік Аляксандр II. Так, у снежні 1846 года быў падпісаны ўказ імператара Мікалая I аб «назве збудаванай ад Масквы да Брэст-Літоўска шашы Маскоўска-Варшаўскай». Цяпер гэтую дарогу называюць па-рознаму: Варшаўская шаша, Брэст-Літоўская, Масква – Брэст, Масква – Бабруйск і гэтак далей. Але часцей за ўсё яе называюць каротка –Старая Варшаўка. Рух, або, як раней казалі, ганьба, па Варшаўскай шашы быў адкрыты 2 студзеня 1850 года.
Трэба адзначыць, што для свайго часу гэтая дарога была добра спланаваная: з абочынамі, кюветамі, мастамі і прыдарожнымі насаджэннямі. У верасні 1849 года выйшаў указ аб пабудове на Маскоўска-Варшаўскай шашы застаўных дамоў шашэйнага збору, «аднастайных па вонкавым выглядзе і зручных для падарожнікаў паштовых станцый». Вядома ж, любая добраўпарадкаваная дарога ў тыя часы была няпоўнай без паштовых станцый. Бо трэба было дзесьці мяняць і карміць коней, адпачываць фурманам і падарожнікам. Яшчэ адной функцыяй паштовых станцый быў кантроль. Паштовы наглядчык правяраў дакументы (падарожныя і іншыя): улады Расійскай імперыі хацелі ведаць, хто, куды і навошта (па асабістых справах або па казённым) ехаў. А яшчэ ад мэты паездкі залежала і аплата дарогі для праязджаючага.
У тыя часы рэгулярна публікаваліся так званыя «Паштовыя дарожнікі», у якіх цэлы раздзел быў прысвечаны беларускім губерням. У такім аналагу сучаснага турыстычнага даведніка можна было знайсці інфармацыю па ўсіх мясцовых паштовых станцыях – аб адлегласці паміж імі, колькасці коней на той ці іншай станцыі, а таксама цане за праезд.
Інжынеры XIX стагоддзя, якія праектавалі дарогу, імкнуліся прывязаць паштовыя станцыі да магчыма большай колькасці населеных пунктаў.

Іх пабудавалі на адлегласці 20-30 км адзін ад аднаго на ўсім працягу шашы з Масквы ў Варшаву. На кожнай станцыі былі наглядчык, стараста, фурманы і коні.
Паштовая станцыя была не проста адзінкавым будынкам, а цэлым комплексам, які ўключаў у сябе цэнтральны будынак, флігель (дзе жылі фурманы), гаспадарчыя пабудовы (кузня, стайні, хлявы для вазоў і карэт, для захоўвання фуражу, сена), карчму, а на тэрыторыі Сіманавіцкай станцыі яшчэ стаялі пажарная каланча і калодзеж. Прыезджыя ведалі, што на станцыі можна падсілкавацца, пераначаваць, а коні адпачнуць і будуць накормленыя. У кузніцы маглі адрамантаваць або замяніць зламанае кола, падкаваць каня, змазаць дзёгцем восі, адрамантаваць вупраж.
У цэнтральным будынку паштовай станцыі размяшчаўся пакой станцыйнага наглядчыка (які мог там жыць), памяшканне для запісу праезджых, а таксама пакоі, дзе яны адпачывалі або начавалі. Было і агульнае памяшканне, дзе вандруючым прапаноўвалі гарбату з абаранкамі.
У Беларусі да нашых дзён захавалася 37 будынкаў паштовых станцый, два з іх у нашых суседзяў у Старадарожскім раёне і адна – на Глусчыне. Захаваліся яны ў амаль нязменным выглядзе толькі дзякуючы таму, што пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі памяшканні выкарыстоўваліся ў якасці жылых дамоў, крам і г.д.
У кнізе «Памяць. Глускі раён» гаворыцца, што ў 1897 годзе побач з вёскай Сіманавічы размешчаны быў аднайменны пасёлак, у якім мелася шашэйная вартоўня, дзе быў адзін двор і 12 жыхароў. Таксама тут была паштовая станцыя – два двары і 23 жыхары, а ў 1917 годзе тут ужо сем двароў і 33 жыхары.
Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў будынку Сіманавіцкай паштовай станцыі ў розны час размяшчаліся пошта, праўленне арганізаванага ў 1930-я гады калгасу, а потым тут жылі дзве сям'і. На сённяшні дзень добра захавалася цэнтральнае памяшканне станцыі. Цяперашні яго ўладальнік плануе тут уладкаваць прыдарожнае кафэ, але, на жаль, рамонтныя работы пакуль прыпыненыя. На тэрыторыі былога станцыйнага двара ёсць яшчэ частка цаглянай агароджы і два будынкі, дакладней тое, што ад іх засталося. Адно памяшканне, магчыма, было флігелем для фурманаў, а другое, хутчэй за ўсё, гаспадарчая пабудова.
І яшчэ адзін цікавы момант. На фасадзе паштовай станцыі добра бачны нівелірны рэпер. У геадэзіі гэта знак, які замацоўвае пэўную кропку зямной паверхні з вядомай абсалютнай вышынёй, напрыклад, узроўнем мора. Уяўляе ён сабой чыгунны дыск вагой ад аднаго да двух кілаграмаў, які геадэзісты закладвалі, як, напрыклад, у выпадку Сіманавіцкай станцыі, у сцяну будынка, якое, меркавалася, будзе стаяць доўгія гады. Мяркуючы па пазначанай на знаку даце, усталявалі яго ў 1926 годзе. Такая пазнака патрэбна для працы геадэзістаў, будаўнікоў. І хоць цяпер у асноўным карыстаюцца дадзенымі спадарожніка, такія реперы не прыбіраюць, і нават больш за тое – яны ахоўваюцца дзяржавай.

Фота Сяргея Рудзінскага.

Янушевская, О. Симоновичская почтовая станция / Ольга Янушевская // Радзіма. - 2017. – 16 чэрвеня. – С. 3: фота.