4.1.4

4.1.4 Парные авйайам

1. यदि – तर्हि  йади – тархи, если - то

यदि वृष्टिः भवति तर्हि नदी प्रवहति yadi vṛṣṭiḥ bhavati tarhi nadī pravahati – если дождь будет, то река потечет

यदि वृष्टिः भवति तर्हि बहिः न गच्छामि yadi vṛṣṭiḥ bhavati tarhi bahiḥ na gacchāmi – если дождь будет, то на улицу не пойду

रोगः अस्ति। चिकित्सालयं गच्छामि। rogaḥ asti| cikitsālayaṃ gacchāmi|

यदि रोगः अस्ति, तर्हि चिकित्सालयं गच्छामि yadi rogaḥ asti, tarhi cikitsālayaṃ gacchāmi

संस्कृतं न पठामि। गीतां न अवगच्छामि।  saṃskṛtaṃ na paṭhāmi| gītāṃ na avagacchāmi|

धनम् अस्ति। भिक्षुकाय ददामि।  dhanam asti| bhikṣukāya dadāmi|

लोकयानं विलम्बेन आगच्छति। गृहम् अपि विलम्बेन आगच्छामि। lokayānaṃ vilambena āgacchati| gṛham api vilambena āgacchāmi|

जपं न करोमि। विषादम् अनुभवामि।  japaṃ na karomi| viṣādam anubhavāmi|

समयः अस्ति। चलनचित्रं पश्यामि । samayaḥ asti| calanacitraṃ paśyāmi

2. यदा – तदा йадА – тадА,  когда – тогда

यदा सूर्यः आगच्छति तदा उष्णता भवति yadā sūryaḥ āgacchati tadā uṣṇatā bhavati – когда Солнце приходит, тогда жарко становится

यदा धर्मस्य ग्लानिः भवति, तदा कृष्णः अवतरति yadā dharmasya glāniḥ bhavati, tadā kṛṣṇaḥ avatarati – когда спад религии случается, тогда Кришна приходит

भवान् आगच्छति। वयं गच्छामः । bhavān āgacchati| vayaṃ gacchāmaḥ

यदा भवान् आगच्छति तदा  वयं गच्छामः  yadā bhavān āgacchati tadā  vayaṃ gacchāmaḥ

धनम् अस्ति। दानं करोमि।  dhanam asti| dānaṃ karomi|

गृहम् आगमिष्यामि। खादिष्यामि।  gṛham āgamiṣyāmi| khādiṣyāmi|

वातावरणं शैत्यम् अस्ति। बहिः न गच्छामि ।  vātāvaraṇaṃ śaityam asti| bahiḥ na gacchāmi |

परीक्षा भविष्यति। अधिकेन पठामि। parīkṣā bhaviṣyati| adhikena paṭhāmi|

3. यावत् – तावत्  йАват – тАват, как много – столько, как долго – столько, до тех пор, пока  as much as – that, as long as – that long

सः यावत् वदति तावत् न करोति saḥ yāvat vadati tāvat na karoti – он сколько говорит – столько не делает

सः यावत् पठति, अहम् अपि तावत् एव पठामि saḥ yāvat paṭhati, aham api tāvat eva paṭhāmi – он сколько читает, я тоже столько же читаю

यावत् वृष्टिः भवति तावत् बहिः न गच्छामि yāvat vṛṣṭiḥ bhavati tāvat bahiḥ na gacchāmi – до тех пор, пока будет дождь, на улицу не пойду

यावत् सः पठति , तावत् अहम् अपि पठामि / तावत् अहं न पठामि

yāvat saḥ paṭhati ,   tāvat aham api paṭhāmi / tāvat ahaṃ na paṭhāmi

यावत् तव गृहं बृहत् अस्ति, तावत् yāvat tava gṛhaṃ bṛhat asti, tāvat                                                           

यावत् मम गुरुः जानाति , तावत्  yāvat mama guruḥ jānāti , tāvat                                                               

यावत् ग्रीष्मकाले उष्णम् अस्ति , तावत् (हेमन्ते / वसन्ते)  yāvat grīṣmakāle uṣṇam asti , tāvat (hemante / vasante)

_____ शिघ्रम् अश्वः धावति, yāvat śighram aśvaḥ dhāvati,                                                                           

_____ उच्चैः सिंहः गर्जति,  yāvat uccaiḥ siṃhaḥ garjati,                                                                              

_____ मह्यं लड्डुकं रोचते, तावत्  yāvat mahyaṃ laḍḍukaṃ rocate, tāvat                                                   

Обратите внимание - यावत् – तावत्  йАват – тАват не всегда являются авйайам - 

यावत् mfn. (-वान्-वती-वत्) yāvat mfn. (-vān-vatī-vat) 

Эти слова принимают все три рода и склоняются по всем правилам - यावान् yāvān (м), यावती yāvatī (ж), यावात् yāvāt (с)

https://ashtadhyayi.com/kosha/#word=यावत् 

4. यथा – तथा йатхА – татхА, как/каким образом – также/таким же образом

यथा भवान् गायति, तथा कोऽपि न गायति yathā bhavān gāyati, tathā ko’pi na gāyati – как вы поете, так никто не поет

यथा मम अध्यापकः संस्कृतं जानाति, तथा अहं न जानामि yathā mama adhyāpakaḥ saṃskṛtaṃ jānāti, tathā ahaṃ na jānāmi – как мой учитель знает Санскрит, так я не знаю

यथा राजा तथा प्रजा yathā rājā tathā prajā – как царь, так и народ

यथा मम गुरुः पाठयति, तथा अहम् न शक्नोमि yathā mama guruḥ pāṭhayati, tathā aham na śaknomi

यथा मम सखी गायति, तथा yathā mama sakhī gāyati, tathā                                                                       

_____ मम माता पचति, yathā mama mātā pacati,                                                                                     

_____ कृष्णः रक्षति, yathā kṛṣṇaḥ rakṣati,                                                                                                  

_____ राधा नृत्यति, yathā rādhā nṛtyati,                                                                                                      

_____ लक्ष्मीः सेवते, yathā lakṣmīḥ sevate,                                                                                                 

5. यत्र – तत्र йатра – татра, там, где – там

यत्र नदी अस्ति तत्र मीनाः भवन्ति yatra nadī asti tatra mīnāḥ bhavanti – там, где река есть, там рыбы будут

यत्र कृष्णः अर्जुनः च स्तः तत्र श्रीः विजयः नीतिः च सन्ति yatra kṛṣṇaḥ arjunaḥ ca staḥ tatra śrīḥ vijayaḥ nītiḥ ca santi – там где Кришна и Арджуна есть, там великолепие, победа и мораль будут

विष्णुः - लक्ष्मीः यत्र विष्णुः अस्ति, तत्र लक्ष्मीः अपि अस्ति । yatra viṣṇuḥ asti, tatra lakṣmīḥ api asti

शर्करा śarkarā - पिपीलिकाः pipīlikāḥ                                                                                                           

भक्ताः bhaktāḥ - कृष्णः kṛṣṇaḥ                                                                                                                    

कोलाहलं kolāhalaṃ - शान्तिः śāntiḥ                                                                                                            

_____ जनाः सत्कार्यानि कुर्वन्ति, yatra janāḥ satkāryāni kurvanti, तत्र (श्रीः) tatra (śrīḥ)                              

_____ शिष्याः गुरोपदेशम् अनुसरन्ति, yatra śiṣyāḥ guropadeśam anusaranti, ________(कर्मसम्शुद्धिः) (karmasamśuddhiḥ)                              

_____ साधवः वसन्ति, yatrā sādhavaḥ vasanti, ______________ (मङ्गलम्) (maṅgalam)                         

6. यद्यपि – तथापि йдйапи – татхАпи, хотя/даже если - но/то все-равно/тем не менее

यद्यपि सः पठितवान् तथापि सः परीक्षायाम् उत्तीर्णः न अभवत् yadyapi saḥ paṭhitavān tathāpi saḥ parīkṣāyām uttīrṇaḥ na abhavat – хотя он учил, все-равно экзамен не сдал

यद्यपि सः निर्धन: अस्ति, तथापि दानं करोति yadyapi saḥ nirdhana: asti, tathāpi dānaṃ karoti – хотя он сам в нужде, он все-равно пожертвование дает

यद्यपि समयः नास्ति तथापि जपं करोमि yadyapi samayaḥ nāsti tathāpi japaṃ karomi – даже если нет времени, все-равно джапу читаю

न इच्छामि na icchāmi - गृहमार्जनं करोमि gṛhamārjanaṃ karomi  

यद्यपि न इच्छामि, तथापि गृहमार्जनं करोमि  yadyapi na icchāmi, tathāpi gṛhamārjanaṃ karomi

समयः नास्ति - आपणं गच्छामि samayaḥ nāsti - āpaṇaṃ gacchāmi

प्रतिदिनं पठामि - स्मरणे न तिष्ठति pratidinaṃ paṭhāmi - smaraṇe na tiṣṭhati

परीक्षा नास्ति - प्रतिदिनं पठामि parīkṣā nāsti - pratidinaṃ paṭhāmi

धनं नास्ति - दानं करोमि  dhanaṃ nāsti - dānaṃ karomi

सर्वं विस्मरामि - कृष्णं न कदापि विस्मरामि sarvaṃ vismarāmi - kṛṣṇaṃ na kadāpi vismarāmi

वने वसामि - प्रतिदिनं स्नानं करोमि vane vasāmi - pratidinaṃ snānaṃ karomi

Про последние парные частицы следует сказать, что они не фиксированы в парах и могут употребляться вперемешку, согласно смыслу:

यत्र कुत्रापि मनः गच्छति, ततः आत्मनि नयेत् yatra kutrāpi manaḥ gacchati, tataḥ ātmani nayet – куда бы ум ни ушел, оттуда его надо в себя обратно привести.

 (1.23) ये एते अत्र समागताः   (तन्) अहम् योत्स्यमानान् अवेक्षे  ye ete atra samāgatāḥ   (tan) aham yotsyamānān avekṣe

(1.26) अथ पार्थः तत्र स्थितान् पितॄन् पितामहान् आचार्यान् मातुलान् भ्रातॄन् पुत्रान् पौत्रान् सखीन् तथा श्वशुरान् सुहृदः च एव  सेनयोः अपि उभयोः अपश्यत्

atha pārthaḥ tatra sthitān   pitṝn pitāmahān ācāryān mātulān bhrātṝn putrān pautrān sakhīn tathā śvaśurān suhṛdaḥ ca eva  senayoḥ api ubhayoḥ apaśyat

(1.45) यदि धार्तराष्ट्राः  माम् रणे हन्युः   (तर्हि)   तत् मे क्षेम-तरम् भवेत् yadi dhārtarāṣṭrāḥ  mām raṇe hanyuḥ (tarhi)    tat me kṣema-taram bhavet

(2.18) इमे देहाः अन्तवन्तः, शरीरी तु अनाशी, तस्मात् युध्यस्व ime dehāḥ antavantaḥ, śarīrī tu anāśī, tasmāt yudhyasva

(3.38) यथा उल्बेन आवृतः गर्भः , तथा इदं (ज्ञानम्) तेन (कामेन)  आवृत्तम्  yathā ulbena āvṛtaḥ garbhaḥ , tathā idaṃ (jñānam) tena (kāmena)  āvṛttam

(4.11) ये यथा मां प्रपद्यन्ते तान् तथा एव अहं भजामि ye yathā māṃ prapadyante tān tathā eva ahaṃ bhajāmi