Adellijke huizen

In de Grote Atlas van de Lage Landen van Blaeu (Atlas Maior, 1665) zijn op de kaart van het hertogdom Gelre en het graafschap Zuthen tevens de Edelhuizen opgenomen van de adellijke geslachten. Het edelhuis, de zogeheten Nobilium ædes, is te herkennen aan een afgebeelde stins (state, steens, stoute) mét een vaandel (= 🏳). Het betreft de kaart Geldria Ducatus et Zutphania Comitatus, Apud Guilj. Blaeuw. Na de kaart volgt een summiere beschrijving betreffende de Gelderse landstreek: Het is een vlak en effen land; hebbende weinig bergen, maar wel veel lustige en niet te versmaden bossen, onder andere dat van Echterwald, liggende ten noordwesten van Arnhem. De grond is er doorgaans zeer vruchtbaar, zeldzaam van koren, en op sommige plaatsen, met name omtrent de Rijn, Maas en Waal, uitnemend grasrijk en geschikt voor het talrijke vee, dat aldaar wordt geweid. De edelhuizen zijn van die kaart afgelezen en hieronder opgenomen in de uitgebeelde regio. Een deel ervan behoort nu niet meer tot de provincie Gelderland, maar ligt in Duitsland. Het Loo in Apeldoorn is een van de bekendste Gelderse edelhuizen. Het had vroeger een eigen station en vormde feitelijk een eeuw lang het regeringscentrum van het nog grote Koninkrijk. Hierna volgt uiteraard Bronckhorst, met een vijftal stinsen en eenderde van het areaal, en dan Hekeren. Tot slot de verdeling over de regio: Veluwe 38, Nijmegen 34, Zutphen 15, Betuwe 9, Voogdij 9, Westfalen 7, Tielerwaard 6, Kessel 4, Over Betuwe 4 en Horn 2. De relatief dunbevolkte Veluwe kent zo een hoge graad van nobiliteit.

© 2019 F.N. Heinsius