Heraldiek

In het verleden was het gebruikelijk om een familiewapen te gebruiken. In toenemende mate zal men het in een stamboom, genealogie of kwartierstaat tegenkomen. Het wapenschild bestaat uit een eenvoudige en veelal gestileerde weergave van de familieboodschap. Het Gelderse familieschild behoort in principe een defensief karakter aan te nemen. De Gelderse Leeuw en de Dubbele Adelaar zijn frequent gekozen. Apeldoorn heeft de krachtige adelaar, zoals het schild Brandenburg. Men gebruikt standaardkleuren en hanteert wit bij zilver en geel voor goud. Het wapenschild is uiteraard lang geleden begonnen als kostbare wapenuitrusting in Afrika, en gebruikt door Perzen, Grieken, Romeinen en Bataven. In Utrecht heeft men in het archief het Wapenboek Gelre bewaard. Dit is afkomstig van de Gelders-Overijsselse Studentenvereniging. Het bevat onder meer allerlei Gelderse wapenschilden. Het boek is beschreven door Mr. Onno Schutte en van een heraldische toelichting voorzien. Verder kent Gelderland de hele oude afbeelding van de heraut Claes Heijns, hetgeen een zwaarbewapende 13-jarige ridder uit de Middeleeuwen voorstelt met zijn wapenuitrusting: maliënhelm, riddersporen, foeliestok en ijzerketting. Zijn ridderkeep of wapenmantel toont aan de buitenzijde het wapenschild Gelre en is van binnen gevoerd met Rood. Het Gelders Archief heeft een prachtige collectie familiewapens.

Gelderland (zeg jeld-ren-land) heeft de leeuwen rijk en dapper, tegen elkaar aangezet, in een schild van wijsheid met rijkdom. Raakt men hier in verzeild, dan volgen de verwoestende klauwen van twee leeuwen.

Zutphen (zeg zut-ven) heeft de krachtige, naderende leeuw, welke evident afrekent met alle weerstand welke overwonnen zal worden, met een wijze achtergrond.

Nijmegen (zeg nie-megen of neo-marchië) heeft de dubbelkoppige adelaar, die overal op de vrijheid uitziet, op een goud en rijk wapenschild, door de oude keizerlijke stadsrechten, tornt men in de kern aan die vrijheid, dan ontmoet een krachtige, rijke leeuw.

Bronkhorst (zeg broeno-ok-k[ing]-har-st[ede]) heeft de trouwe, gekroonde leeuw, die uitermate krachtig afrekent met alle vijanden.

Zutphen (zeg zut-ven; wapen van de XVII-provinciën) heeft de blauwe leeuw, die wijs afrekent met alle weeerstand welke overwonnen zal worden, met een rijke achtergrond.

Zaltbommel (zeg zoult-[ge]-bom[me]-mel[den]) heeft het zwaard al krachtig vast, wanneer de gouden penningen, uitermate krachtig, bijeengehouden dienen te worden.

Arnhem (zeg arnu-heim) heeft de dubbelkoppige adelaar, die overal op de vrijheid uitziet, op een rijk schild van goud. Zij vliegt hoog, in de hemel.

Borkeloo (zeg boer-kerl-loo) heeft de gouden penningen, welke uitermate krachtig bijeen naar binnen rollen, als haar belangrijkste wapenfeit.