Mụn nhọt
A. Đại Cương
Bệnh mụn nhọt là một bệnh nhiễm khuẩn ngoài da thường gặp. Bệnh thường bắt đầu nhỏ bằng hạt đậu, mầu đỏ, hơi ngứa, sưng cứng, đau. Nhọt to dần, nóng và đau, dần làm mủ, chảy mủ, đóng vẩy, liền da. Bệnh phát tập trung ở một vị trí của cơ thể hoặc rải rác khắp người, dễ tái phát, khỏi nhọt này lại phát nhọt khác, bệnh thường kéo dài, quanh năm có thể mọc nhọt và vùng nào trong cơ thể đều mọc nhọt.
Đông y gọi là thạch sang, trẻ em về mùa hè hay bị mụn nhọt trên đầu gọi là thử sang, Nếu nhiều mụn kết hợp với nhau hình thành dưới da đầu một khoảng trống gọi là mạch lươn. Mạch lươn lâu khỏi có thể gây biến chứng viêm tủy xương. Người cơ địa thường hay bị mụn nhọt là huyết nhiệt, tạng nhiệt, mụn nhọt mọc ở vùng dưới hạ nguyên thường kèm thấp nhiệt, bị ở thượng tiêu thường do phong nhiệt, mụn mọc quanh vùng miệng gọi là đinh râu
B. Điều trị:
1. Giai đoạn đầu
Triệu chứng: mụn mới phát, sưng đau, nóng đỏ, đại tiện táo, tiểu tiện vàng mạch sác có thể kèm theo biểu chứng như phát sốt, mạch phù sác v.v.
Pháp trị: Thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết tiêu viêm
Kinh giới 12g, Ngân hoa 12g, Liên kiều 12g, Bồ công anh 12g, Thổ phục linh 12g, Thương nhĩ 12g, Xích thược 12g, Cát căn 12g, Chi tử 8g, Cam thảo 6g
Châm cứu: Dùng tỏi thái mỏng đặt lên đỉnh mụn, cứu mồi ngải liên tục từ 5-10 mồi, châm huyệt: Ôn lưu, Hạ cự hư, Hợp cốc, Huyệt a thị xung quanh mụn
2. Giai đoạn hóa mủ
Triệu chứng: Mụn từ mầu đỏ, rắn sưng nóng đỏ đau dần dần đầu mụn mềm dần, nếu mụn sắc nhạt, khó làm mủ thì nên dùng thuốc uống hỗ trợ rút ngắn quá trình nung mủ
Pháp: Thác độc bài nùng
Bài 1: Kim ngân 16g, Liên kiều 12g, Bách bộ 12g, Bồ công anh 12g, Hoàng cầm 12g, Hoàng bá 6g, Gái bồ kết 12g, Bạch chỉ 12g, Ngưu tất 12g, Tô mộc 16g, Cam thảo 6g
Bài 2: Tạo giác thích 12g, Xuyên sơn giáp 8g, Bồ công anh 12g, Ngân hoa 12g, Liên kiều 12g, Thương nhĩ 12g
3. Giai đoạn vỡ mủ
Triệu chứng: mụn đã rất mềm, có thể chọc nặn mủ, hoặc đã vỡ mủ còn đang chẩy, vết thương chậm lành
Pháp: Khứ hủ sinh cơ, bài trừ các tổ chức hoại tử, sinh cơ nhục
Đẳng sâm 12g, Hoàng kỳ 12g, xuyên quy 12g, Bạch truật 12g, Thăng ma 8g, Sài hồ 8g, Trần bì 6g, Chích thảo 4g
Đắp ngoài: ngoài dùng 1 cái bánh dầy nếp, đắp lên khoảng 1 tiếng, nếu chưa hết mủ thì 2 tiếng sau lại đắp tiếp cái khác.
4. Huyết nhiệt
Triệu chứng: mụn nhọt tái phát nhiều lần, đại tiện táo, tiểu tiện vàng, mạch sác, lưỡi đỏ
Pháp: Thanh nhiệt lương huyết giải độc, đề phòng tái phát
Bài thuốc: Sinh địa 12g, Huyền sâm 12g, Mẫu đơn 12g, Cát căn 12g, Chi tử, 8g, Ngân hoa 12g, Liên kiều 12g, Thương nhĩ 12g, Xích thược 12g, Bạch thược 12g, Cam thảo 4g