Spreagann an cheardlann léiriú ealaíonta, breathnadóireacht eolaíoch, agus tuiscint ar idirnascadh na sraitheanna ithreach agus an bheatha san ithir. Soláthraíonn sé cur chuige cruthaitheach agus praiticiúil maidir le foghlaim faoin domhan nádúrtha agus ag an am céanna cothaítear feasacht agus maoirseacht imshaoil. 

Torthaí foghlama 

Faoi dheireadh an cheachta seo, beidh na daltaí in ann: 

• Iniúchadh ealaíonta a dhéanamh ar shraitheanna ithreach trí léirithe ealaíne a chruthú de na sraitheanna éagsúla ithreach, lena n-áirítear barrithir, fo-ithir, agus buncharraig, ag baint úsáid as ábhair ealaíne éagsúla cosúil le cré, péint, pinn luaidhe daite nó ábhar aimsithe. 

• Cruthaitheacht a chothú, a gcruthaitheacht a chur in iúl trí ghnáthóga feithidí a dhearadh agus a dhéanamh, mar dhioramas nó terrariums, a thaispeánann na sraitheanna ithreach agus na créatúir a chónaíonn iontu. 

• Foghlaim faoi saol na péisteanna, ag fiosrú domhan iontach na bfheithidí agus créatúir bheaga eile a chónaíonn i sraitheanna éagsúla ithreach, ag foghlaim faoina ngnáthóga, a n-iompraíochtaí agus a róil san éiceachóras. 

• Fócas a dhíriú ar a scileanna breathnadóireachta trí mhionstaidéar a dhéanamh ar shonraí feithidí agus a dtimpeallacht, ag ionchorprú na breathnuithe seo ina gcuid cruthaitheachta ealaíne. 

• Idirghníomhartha eischórais a thuiscint, tuiscint a fháil ar an gcaoi a bhfuil sraitheanna ithreach agus beatha feithidí idirnasctha laistigh d’éiceachórais, agus pléigh an tábhacht a bhaineann le timpeallacht chothromaithe a chothabháil. 

• Feasacht comhshaoil a chur chun cinn, ag machnamh ar thábhacht chaomhnú na hithreach agus ar an ról atá ag feithidí agus orgánaigh eile a chónaíonn san ithir chun éiceachórais shláintiúla a chothabháil. 

Plean ceachta 

• Agus ceardlann chruthaitheach idirdhisciplíneach ar siúl do dhaltaí, tá sé tábhachtach a bhfiosracht a mhealladh agus gníomhaíochtaí idirghníomhacha agus praiticiúla a chur ar fáil. 

• Cuir béim ar thábhacht na hithreach: Tosaigh trí thábhacht na hithreach a phlé, ag cur béime ar a ról maidir le tacú le fás plandaí, cothaithigh a sholáthar, agus uisce a íonú. 

• Mínigh cén fáth a bhfuil ról ríthábhachtach ag ithir san inbhuanaitheacht. 

Timthriall cothaitheach: Feidhmíonn ithir mar thaiscumar nádúrtha de chothaithigh atá riachtanach chun plandaí a fhás. Feidhmíonn sé mar mheán do thimthriall cothaitheach, áit a ndéanann ábhar orgánach agus ábhar planda atá ag lobhadh, dianscaoileadh agus scaoileadh cothaithigh ar ais isteach san ithir. Cinntíonn an próiseas seo infhaighteacht na n-eilimintí riachtanacha do phlandaí, ag cur cleachtais inbhuanaithe talmhaíochta chun cinn agus ag laghdú an spleáchas ar leasacháin shintéiseacha. 

Rialú uisce: Tá cumas maith coinneála uisce ag ithir shláintiúil, rud a ligeann di uisce a ionsú agus a choinneáil. Cuidíonn sé le sreabhadh uisce a rialáil, le creimeadh agus tuilte a chosc. Feidhmíonn an ithir mar scagaire nádúrtha, ag íonú uisce de réir mar a shíothlaíonn sé trí na sraitheanna, ag laghdú an baol truailliú screamhuisce agus truailliú foinsí uisce eile atá cóngarach. 

Tacaíocht bithéagsúlachta: Tá éagsúlacht dochreidte orgánach san ithir, lena n-áirítear baictéir, fungais, feithidí, péisteanna agus miocrorgánaigh eile. Cuireann an bhithéagsúlacht seo le sláinte agus torthúlacht iomlán na hithreach. Cuidíonn sé le hábhar orgánach a bhriseadh síos, le struchtúr na hithreach a fheabhsú, le lotnaidí agus le galair a rialú, agus le hinfhaighteacht chothaitheach a fheabhsú, rud atá riachtanach don talmhaíocht inbhuanaithe. 

Leithlisiú carbóin: Tá ról suntasach ag ithir i leithlisiú carbóin, rud a chabhraíonn le hathrú aeráide a mhaolú. Súnn plandaí dé-ocsaíd charbóin ón atmaisféar trí fhótaisintéis, agus aistrítear cuid den charbón sin isteach san ithir mar ábhar orgánach. Cuidíonn an próiseas seo, ar a dtugtar forlámhú carbóin, chun an méid dé-ocsaíd charbóin san atmaisféar a laghdú. Gníomhaíonn seo mar doirteal carbóin nádúrtha. 

Cobhsaíocht éiceachórais: Feidhmíonn ithir mar bhunús d’éiceachórais talún, ag soláthar tacaíochta do fhréamhacha plandaí agus ag ancaireacht fásra. Cuidíonn ithir shláintiúil le cobhsaíocht éiceachórais a chothabháil trí chreimeadh a chosc, rith chun srutha cothaitheach a laghdú, agus fás plandaí a chur chun cinn. Tacaíonn sé le raon leathan feidhmeanna éiceolaíochta ina measc, timthriall cothaitheach, íonú uisce, agus soláthar gnáthóg. Cuireann seo uilig le hinbhuanaitheacht iomlán na n-éiceachóras. 

• Tá caomhnú agus feabhsú sláinte na hithreach ríthábhachtach don inbhuanaitheacht fhadtéarmach. Cuidíonn cleachtais cosúil le feirmeoireacht orgánach, agrafhoraoiseacht, curaíocht caomhantais, múiríniú, agus teicnící rialaithe creimthe le torthúlacht na hithreach a choinneáil, le creimeadh a laghdú, agus le feabhas a chur ar a cumas tacú le córais agus éiceachórais talmhaíochta inbhuanaithe. 

• Taiscéalaíocht ithreach:Bunaigh stáisiún taiscéalaithe ithreach inar féidir le daltaí cineálacha éagsúla samplaí ithreach a scrúdú. Cuir spéaclaí formhéadúcháin ar fáil agus lig dóibh uigeacht, dath agus comhdhéanamh na hithreach a thabhairt faoi deara. Spreag iad le cur síos a dhéanamh ar a bhfeiceann agus a mhothaíonn siad tríd an bpróiseas ag obair le cré.
   

Mínigh an coincheap eangach bia-ithreach. Tagraíonn an eangach bia-ithreach don líonra casta idirghníomhaíochtaí i measc orgánaigh a chónaíonn san ithir. Léiríonn sé idirnascacht na n-orgánach éagsúla, lena n-áirítear baictéir, fungais, protozoa, néimeatóidí, péisteanna talún, feithidí, agus fréamhacha plandaí a chuireann le sláinte na hithreach agus le feidhmiú éiceachórais. In eangach bia-ithreach sláintiúil, idirghníomhaíonn na horgánaigh seo ar bhealach comhthairbheach, ag comhlíonadh feidhmeanna ríthábhachtacha éiceolaíochta.
 
Is córas dinimiciúil é an eangach bia-ithreach ina n-athraíonn flúirse agus éagsúlacht na n-orgánach ag brath ar fhachtóirí mar chineál ithreach, taise, teocht agus clúdach plandaí. Tá eangach bia-ithreach éagsúil agus cothrom riachtanach chun éiceachórais ithreach sláintiúla, timthriall cothaitheach, torthúlacht na hithreach, agus inbhuanaitheacht éiceachórais iomlán a chothabháil. Is féidir le cleachtais chaomhantais a chuireann bithéagsúlacht chun cinn, a laghdaíonn ionchuir cheimiceacha, agus a spreagann ábhar orgánach a shuimiú, cuidiú le eangach bia-ithreach rathúil a chothú. 

 
Seo a leanas roinnt comhpháirteanna lárnacha den eangach bia-ithreach: 

Baictéir agus fungais: Is príomhdhianscaoilteoirí san ithir iad baictéir agus fungais. Briseann siad síos ábhar orgánach, mar ábhar planda marbh agus dramhaíl ainmhithe, i gcomhdhúile níos simplí, rud a scaoileann cothaithigh atá riachtanach d’fhás plandaí. Bíonn ról acu freisin maidir le galair a chosc trí dhul san iomaíocht le pataiginí díobhálacha. 

Prótozoa: Is orgánaigh mhicreascópacha iad prótozoa a chothaíonn baictéir, fungais agus ábhar orgánach eile san ithir. Cuidíonn siad le daonraí baictéir agus fungais a rialáil, agus cuireann a n-eisfhearadh le timthriall cothaitheach.

Néimeatóidí: Is péisteanna beaga cosúil le snáithe iad néimeatóidí a chónaíonn san ithir. Is féidir iad a rangú i ngrúpaí éagsúla bunaithe ar a nósanna beathaithe. Is feithidí creiche iad roinnt néimeatóidí agus beathaíonn siad baictéir, fungais, nó néimeatóidí eile ag cuidiú le daonraí a rialú. Tá néimeatóidí eile tairbheach, ag beathú ar phataiginí plandaí. Mar sin féin, is féidir le roinnt néimeatóidí a bheith dochrach do phlandaí agus damáiste a dhéanamh de bharr. 

Péisteanna Talún: Tá péisteanna talún an-tairbheach do shláinte na hithreach. Téann siad tríd an ithir, ag feabhsú a struchtúr agus ag cothú aeraithe agus insíothlú uisce. Itheann péisteanna talún ábhar orgánach, ag cuidiú leis an bpróiseas dianscaoileadh. Eisfhearann siad teilgin freisin, ábhar atá saibhir i gcothaithigh agus a chuireann le torthúlacht na hithreach.

Feithidí agus artrapóid: Cabhraíonn feithidí agus artrapóid a chónaíonn san ithir go mór leis an timthriall cothaitheach, ag dianscaoileadh ábhar orgánach agus ag feabhsú struchtúr ithreach. I measc roinnt samplaí tá ciaróga,’springtails’, fíneoga, agus seangáin. Comhlíonann na horgánaigh seo feidhmeanna éagsúla mar, ábhar orgánach a ithe, cabhrú le dianscaoileadh agus feabhas a chuir ar aerú na hithreach. 

Fréamhacha plandaí: Tá ról ríthábhachtach ag fréamhacha plandaí i ngréasán bia na hithreach. Scaoileann siad siúcraí agus comhdhúile eile isteach san ithir, ag soláthar bia do mhiocrorgánaigh. Mar chúiteamh, cabhraíonn miocrorgánaigh le hiontógáil cothaitheach plandaí agus cabhraíonn siad iad a chosaint ó ghalair. 

• Múiríniú péisteanna: Labhair le na daltaí faoi ról péisteanna i sláinte ithreach agus dianscaoileadh. Cuir le chéile araid mhúirín péisteanna agus lig dóibh breathnú ar na péisteanna agus idirghníomhú leo. Mínigh conas a bhriseann péisteanna síos ábhar orgánach agus conas a shaibhríonn siad an ithir lena gcuid teilgin. 

• Mínigh cén cineál ithreach é cré. Is ábhar a fhaightear go nádúrtha é cré atá comhdhéanta go príomha de mhianraí mínghráin, agus is é an caoilínít an ceann is coitianta díobh. Is cineál ithreach é a bhfuil uigeacht agus airíonna sainiúla aige a fhágann go bhfuil go leor feidhmeanna éagsúla aige. Cruthaítear cré trí shíonchaitheamh agus lobhadh carraigeacha go háirithe carraigeacha atá lán le iathchloch cosúil le eibhir atá faoi thionchar uisce, gaoithe agus fórsaí nádúrtha eile. Le himeacht ama, briseann na próisis seo na mianraí síos ina gcáithníní níos lú, agus is é cré an ceann is lú agus is fearr ina measc. Is féidir cré a mhúnlú nuair a bhíonn go leor uisce ann. Tugtar ‘plasticity’ ar an airí seo, agus déanann sé cré oiriúnach do photaireacht agus criadóireacht. Tá tarraingt láidir ag cáithníní cré dá chéile, rud a fhágann iompar comhtháite. Ligeann an mhaoin seo do chré a chruth a choinneáil nuair a mhúnlaítear é agus cuireann sé cosc ​​​​air ó mhionú go héasca. Tá cumas ard ag cré chun uisce a choinneáil, agus féadann sé taise a ionsú agus a choinneáil ar feadh tréimhsí fada. Fágann sin go bhfuil sé tábhachtach don ithir sa talmhaíocht, mar is féidir léi uisce agus cothaithigh a choinneáil le haghaidh fás plandaí. Is féidir le cré theacht i ndathanna éagsúla cosúil le dearg, donn, liath, agus bán ag brath ar an ábhar mianraí agus na coinníollacha comhshaoil ​​ina bhfuil sé. 

• Is féidir an fhianaise is luaithe ar chriadóireacht i bhfoirm potaireachta agus deilbhíní a rianú siar go dtí an Tréimhse Réamhstairiúil (c. 24,000 BCE – 3000 BCE). Tá criadóireacht tar éis teacht chun cinn ó photaireacht shimplí go dtí foirm ealaíne atá thar a bheith éagsúil agus ilghnéitheach. Sa lá atá inniu ann, tá ról ríthábhachtach ag criadóireacht i réimsí éagsúla ina measc, ealaín, innealtóireacht agus leictreonaic, rud a léiríonn tarraingteacht agus inoiriúnaitheacht bhuan na ceardaíochta ársa seo. Sa lá atá inniu ann, leanann ealaíontóirí comhaimseartha ag brú teorainneacha na potaireachta traidisiúnta agus ag iniúchadh foirmeacha agus teicnící nua. 

• Cleachtaí talún le cré nádúrtha. Imríonn na daltaí le cré, ag foirmiú liathróidí lena gcuid lámha. Iarr orthu labhairt faoina gcuid mothúchán agus iad ag úsaid céadfaí s’acu. 

• Nuair a bhíonn tú ag obair le cré díreach ón dúlra ní mór é a dingeadh. Má cheannaíonn tú cré a táirgeadh ar bhonn tráchtála agus má tá sé ullmhaithe go maith, b'fhéidir gur féidir leat é a úsáid díreach as an mála. Is é an modh traidisiúnta chun an t-aer ar fad a bhaint as an chré ná foghlaim conas é a dingeadh le do chos. Ligeann ding coise duit do mheáchan coirp a úsáid chun méideanna móra cré a dhingeadh. 

• Déan machnamh ar chuimhní cinn a bhaineann leis an ithir: Bfhéidir gur cuimhne a bhí agat le déanaí atá ann nó cuimhne níos sine. Cén saghas boladh a bhí air? Cén fuaim a bhí aige? Cad a raibh sé cosúil leis do lámh a chuir ar an ithir?.... 

• Déan machnamh ar do thaithí: Conas a mhothaigh sé an chré a dhingeadh? Glac anáil dhomhain agus tabhair aird ar an cheangail a chothaigh tú leis an chré. Ligeann an cleachtadh seo duit tú féin a thumadh sa nádúr, aireachas a chleachtadh, agus do chruthaitheacht a chur in iúl trí tarraingt. D’fhéadfaidh sé a bheith ina ghníomhaíocht suaimhneach agus lárnach a chuidíonn leat athcheangal a dhéanamh leis an timpeallacht agus mothú na síochána agus na cothromaíochta a fháil. 

Teilgin plástair Pháras: 

• Úsáid an chré a dhing nó a d’fhuin na dáltaí chun múnla a dhéanamh le haghaidh teilgean. Is féidir leat cré a cheannach freisin, ach caithfidh gur cré é nach imoibríonn le plástar Pháras. Déan cinnte go bhfuil an chré bog agus solúbtha le haghaidh láimhsiú éasca. 

• Ullmhaigh do spás oibre: Fáigh dromchla glán agus cothrom chun oibriú air. Is féidir clúdach plaisteach nó páipéar céir a chuir air chun cosc a chuir ar an chré greamú de. 

• Déan an chré a mhúnlú: Glac cuid den chré agus fuin i do lámha é chun é a mhaolú níos mó. Déan é a fhoirmiú isteach i mbabhla éadomhain agus brúigh isteach rudaí ar nós duilleoga chun an éifeacht a ba mhaith leat a chruthú. Cinntigh go bhfuil an chré tiubh go leor chun meáchan agus brú plástair Pháras a sheasamh. 

• Neadú: Brúigh an rud is mian leat a theilgean go daingean isteach sa chré. Déan cinnte go go bhfanann sé sofheicthe agus inrochtana. Is féidir le feithidí nó créatúir bheo eile a fuair daltaí le micreascóip a bheith ina n-inspioráid mhór sa phróiseas. Mínigh do na daltaí coincheap an spáis dhearfach agus dhiúltach sa dealbhóireacht agus mínigh conas a dhéanfar na rudaí a ghreamóidh tú sa chré a bheith ina n-eilimintí a sheasóidh amach sa phlástar. 

• Ullmhaigh plástar Pháras: Lean na treoracha ar phacáistiú plástair Pháras chun an méid cuí uisce a mheascadh leis an bplástar. Corraigh an meascán go maith go dtí go sroicheann sé comhsheasmhacht réidh ar nós uachtair (1 cupán uisce: 2 cupáin plástair). 

• Doirt an plástar Pháras: Doirt meascán plástair Pháras isteach sa mhúnla go mall. Tapáil go réidh an múnla ar na taobhanna chun aon boilgeoga aeir atá gafa sa phlástar a scaoileadh. Cuir crúcaí sa phlástar más mian leat é a chrochadh. 

• Lig don plástar a shocrú: Lig don plástar réiteach agus éirigh crua. D’fhéadfaidh an t-am a thriomú a bheith éagsúil ag brath ar bhranda agus ar thiús an réitigh. 

• Scar an plástar: Nuair atá an plástar cruaite go hiomlán, bain an múnla cré ón plástair go cúramach. Tarraing é ar ais go mall nó bain úsaid as uirlisí. Bí cúramach gan damáiste a dhéanamh don teilgean plástair. 

• Glan an teilgean plástair: Bain úsáid as páipéar gainimh, líomhán, nó uirlisí eile agus glan suas aon imill garbh atá le feiceáil ar an teilgean plástair. Is féidir leat séalaithe nó péint a chur air chun an chuma a fheabhsú más mian leat. 

• Cuimhnigh cré agus plástar Pháras a láimhseáil go cúramach, ag leanúint treoracha sábháilteachta a sholáthraíonn an déantóir.

Mínigh sraitheanna éagsúla an ithir 

•  Is é an barrithir a fheiceann tú nuair a bhíonn tú ag tochailt isteach sa talamh ar dtús. Is ann a fhásann plandaí agus tá sé saibhir i gcothaithigh cosúil le vitimíní do phlandaí. De ghnáth bíonn barrithir shláintiúil dorcha agus grabhrógach, cosúil le grabhróga císte seacláide. Is ann a mhaireann péisteanna agus feithidí freisin! 

• Tá an sraith lár faoi an bharrithir, is sraith eile é seo ar a dtugtar fo-ithir. Níl sé chomh maith do phlandaí is atá an bharrithir mar tá níos lú cothaithigh ann. Tá dath beagán níos éadroime ag an bhfo-ithir agus is féidir é a bheith níos crua agus níos dlúithe. 

• Tá an sraith domhain thíos ag an mbun agus tugtar buncharraig air. Tá sé cosúil le carraig chrua nó cloch a dhéanann bunús láidir don talamh. Tá sé thar a bheith dian, agus ní féidir leat tochailt tríd go héasca. Ní féidir le fréamhacha plandaí fás isteach sa bhuncharraig mar tá sé ró-chrua. 

• Is féidir leat íomhá a thaispeáint do na daltaí de phróifíl mhóna a tógadh ar thalamh móna a bhfuil mianach déanta annagus ina bhfuil athghiniúint rathúil trí choilíniú tosaigh. Tá an t-iar-dhromchla móna le feiceáil ag an mbun. Is é an sraith donn dorcha an t-iar-dhromchla móna a ndearnadh dianscaoileadh páirteach air faoi choinníollacha ocsaiginithe. Tá an mhóin eadrom donn ina bhfuil hiarsmaí plandaí le feicáil thuas os a chionn. Tá na caonaigh bheo agus plandaí soithíoch ag an mbarr freisin. 

• Tarraing na sraitheanna éagsúla den ithir. 

• Mínigh cén fáth gur foirm thábhachtach ithreach í an mhóin. Is cineál portach é talamh portaigh, ar a dtugtar bogach nó caorán air freisin. Is cineáil bogach é ina mbailítear ábhar orgánach atá tar éis lobhadh agus tugtar móin air. Cruthaíonn sé coinníollacha leathbháite rud a fhagann ráta fáis na bplandaí níos airde ná an ráta dianscaoilte. Tá bagairtí a bhaineann le talamh portaigh cosúil le dhraenáil, díghrádú, agus athrú de bharr talmhaíocht, fhoraoiseacht agus do bhaint móna. Is féidir go gcaillfí stóráil carbóin, bithéagsúlacht agus seirbhísí éiceachórais a chuireann talamh portaigh ar fáil de bharr na ngníomhaíochtaí seo. Tá sé ríthábhachtach talamh portaigh a chosaint agus a athchóiriú chun a bhfeidhmeanna éiceolaíochta a chaomhnú agus chun a n-inbhuanaitheacht fhadtéarmach a chinntiú. Tá talamh portaigh tábhachtach ar chúiseanna éagsúla mar stóráil carbóin, rialú uisce, bithéagsúlacht agus gnáthóg, ardchaighdeán agus scagachán uisce agus tá luach cultúrtha agus stairiúil ag baint leis freisin. 

• Cruthaigh próifílí ithreach i ngrúpaí ó ábhar aimsithe athchúrsáilte. 

• Taispeáin na saothair ealaíne. 

• Léiríonn agus míníonn na daltaí a ndéantús ealaíne. 

• Damhsa na Cruinne; Cruthaíonn na daltaí córagrafaíocht de comharthaí portaigh a dhéantar a léiriú in ord.