Hæfniviðmið
Vinnustofan hvetur til virkrar náttúruskoðunar, listrænnar tjáningar og færni í kortagerð um leið og hún stuðlar að aukinni virðingu fyrir líffjölbreytileika og lífheiminum. Hún býr til gangvirkar og skapandi aðferðir fyrir börn að tengjast umhverfinu og þroska þörf til að vilja vernda náttúruna. Í lok vinnustofunnar munu nemendur geta:

• Kannað fjölbreytileika náttúrunnar: Safnað og þekkt allskonar náttúrufyrirbæri, s.s. laufum, sprekum, steinum og blómum úr nærumhverfinu. 

• Fylgst með stóru hlutunum: Notað nákvæma athugun til að greina og teikna stækkaða hluta af því sem safnað var með áherslu á mynstur, áferð og form. 

• Þroskað sköpunargáfuna: Tjáð sköpunargáfuna með því að túlka smáatriðin í náttúrunni í teikningunum með blýöntum, vaxlitum eða vatnslitum.

• Þróað hæfileika í kortagerð: Geta búið til einföld kort eða skýringarmyndir af svæðinu sem kannað var og þar sem hlutir fundust og skrásetja áhugaverð staðareinkenni og kennileiti.

• Skilið líffjölbreytileika: Hugleitt mikilvægi líffjölbreytileika með því að spjalla um hvernig hlutirnir sem safnað var eru fulltrúar alls lífsins í nærumhverfinu.

• Eflt tengslin við náttúruna: Rætt um mikilvægi náttúruverndar og hvað sé hægt að gera til að vernda náttúruna í nærumhverfinu.

Kennsluáætlun

• Ræðið hvernig lífið á Jörðinni hefur þróast. Ímyndið ykkur tíma sem er löngu liðinn. Tíma þegar það var ekkert líf á Jörðinni, bara steinar, vatn og fullt af auðn. 

Örlítið upphaf: Svo gerðist eitthvað ótrúlegt. Pinkulitlir hlutir, svo litlir að þeir sjást ekki með berum augum, fóru að birtast. Þetta voru fyrstu lífverurnar: örverurnar. Þær voru frumkvöðlar lífsins á Jörðinni. 

Hlutirnir urðu flóknari:  Örverurnar fóru að breytast og þróast á mjög, mjög löngum tíma. Sumar urðu aðeins flóknari og fóru að mynda einfaldar frumur. Þær lærðu að vinna saman og urðu fyrstu pinkulitlu plönturnar og dýrin. 

Risaeðlur og fleira: Milljónir ára liðu og lífið hélt áfram að þróast. Risavaxnar verur eins og risaeðlur bjuggu á Jörðinni. Það voru líka mögnuð og undarleg dýr í sjónum og allskonar pöddur og plöntur á landi. 

Spendýr og mannfólk: Svo fyrir um 65 milljón árum síðan gerðist eitthvað mikið. Risaeðlurnar hurfu af sjónarsviðinu en aðrar verur eins og spendýr fóru að þrífast. Eftir því sem tíminn leið fóru spendýrin að verða sífellt flóknari verur og að lokum komu manneskjur eins og við til sögunnar. 

Breytingin heldur áfram: Lífið heldur áfram að breytast og þróast. Manneskjurnar lærðu að byggja borgir, skapa listaverk og kanna heiminn. Við höfum líka lært um ótrúlegan fjölbreytileika lífsins á plánetunni okkar, allt frá pinkulitlum pöddum og upp í risastóra hvali. 

Að vernda plánetuna okkar: Í dag vitum við að allt líf á Jörðinni er samtengt og að við berum ábyrgð á því að passa upp á plánetuna og allt sem á henni lifir. Við þurfum að sjá til þess að sagan ótrúlega um lífið á Jörðinnni haldi áfram í langan, langan tíma í viðbót. Lífið á Jörðinni hefur þróast í milljónir ára, frá pinkulitlum örverum yfir í ótrúlega fjölbreyttar jurtir, dýr og manneskjurnar sem við sjáum í dag. Þetta er stórkostlegt ævintýri sem er enn í gangi!

• Ræðið um mikilvægi líffjölbreytileika í tengslum við líf á landi og í vatni. Líffjölbreytileiki er lykilatriði varðandi matvælaöryggi og leið til að bæta næringu. Margt fólk í jaðarstöðu reiðir sig á mat sem safnað er í náttúrulegum vistkerfum, s.s. skógum, graslendi, höfum og ám. Líffjölbreytileiki er líka grundvöllur í virkni vistkerfa, s.s. frjóvgun and því að halda jarðvegi heilbrigðum og vatnsgæðum sem skiptir miklu máli í landbúnaði. Nánast eitt af hverjum 4 dauðsföllum á heimsvísu tengjast áhættuþáttum í umhverfismálum.  Heilbrigð vistkerfi hjálpa til við að draga úr útbreiðslu og áhrifum mengunar með því að binda og fjarlægja mengun í lofti, vatni og jarðvegi. Líffjölbreytileiki í landbúnaði stuðlar að aukinni sjálfbærri framleiðslu, dregur úr þörfinni á skordýraeitri og plöntueitri sem skilar sér í bættri heilsu neytenda. Ennfremur reiðir umtalsverður hluti Jarðarbúa sig á hefðbundin lyf úr náttúrunni.

• Ræðið um hvað einkennir heilbrigt vistkerfi með líffjölbreytileika. Líffjölbreytileiki og heilbrigð vistkerfi stuðla að áreinðanlegum og hagkvæmum náttúrulegum innviðum. Náttúrulegir innviðir, s.s. gróður í borgum getur dregið úr afrennsli mengunar í vatnshlot. Grænir innviðir bjóða því upp á margskonar gagnsemi og eru oftar en ekki nytsamari en manngerðir innviðir hvað varðar kostnað, langlífi og skilvirkni. 

• Nemendur fara í göngutúr og velja mismunandi hluti sem þeir finna á göngunni. Hver hópur (4-6 nemendur) taka eggjabakka með sér og nota hann til að geyma hlutina sem þeir finna. 

• Í göngutúrnum ræða kennarar við nemendur um hlutina sem fyrir augu ber, s.s. hugleiðingar um tíma, hvernig berg er eldgamalt á meðan jarðvegurinn er ungur. Hvernig rætur trjáa vinna með sveppunum í jarðveginum sem flytja næringuna. Hvernig aðrar lífverur búa í trjáberki, bæði sníkju – og samlífisverur. Nemendur skoða fugla sem sjást í göngutúrnum. Þeir ræða um hversu slæmar afleiðingar loftslagsbreytingar hafi fyrir fuglana. Hvernig búsvæði breytist vegna mismunandi flóru og fánu. 

•  Þegar inn er komið velja nemendur liti sem þeim finnst endurspegla þar sem fyrir augu bar í göngutúrnum. Þeir teikna línur til að tákna gönguna (A5 blað). Teikningarnar eru settar hlið við hlið á borð og nemendur gera tilraunir með hvernig eigi að sýna þær. Þegar niðurstaða er komin eru myndirnar hengdar upp á vegg.

• Nemendur velja þrjá hluti úr eggjabakkanum og hylja þykkan pappír (200 gr.) með mynstrum sem þeir sjá í hlutunum sem þeir völdu. Þeir gæta þess að halda teikningunni abstrakt. Gott er að nota þurra pastelliti eða krít í mismunandi litum.

• Nemendur teikna annað hvort skuggamynd af fuglunum sem þeir sáu á göngu sinni eða nota tilbúið mynstur sem kennarinn útvegar. Ef fuglinn er teiknaður er gott að nefna að best er að teikna höfuð fuglanna frá hlið svo goggur hans sjáist. Nemendur láta óhlutbundnu myndina sem þeir lituðu snúa niður (svo þeir sjái ekki litinn) og draga línu í kringum fuglaútlínurnar. Þannig verður tilviljun hvar litirnir lenda. Þeir klippa því næst út fuglinn en forðast að snúa þeim við. Nemendur lita hvítu hliðina og bera síðan saman hliðarnar. Hvort finnst þeim betra og hvers vegna? Hvað eiga fuglarnir sameiginlegt?

• Kennarar útskýra hvers vegna smáfuglar eins og kardínálar og glóbrystingar helga sér svæði og verja það – þannig að þeir fljúga beint á gler haldandi að þeir geti rekið spegilmynd sína í burtu. Á varptíma er þetta sérstaklega mikið vandamál en fuglar fljúga á glugga allan ársins hring. Nemendur læra hvernig á að forða fuglum frá árekstrum við glugga í skólanum með því að hengja nýju fuglamyndirnar sínar á gluggana heima eða í skólanum. 

• Nemendur læra hvernig hægt sé að bjarga öðrum lífverum. Stundum birtast plöntur á skrýtnum stöðum og vaxa þar í rólegheitunum án aðstoðar frá mannfólki. Að finna slíkar plöntur er skemmtilegt fyrir plöntuvini. En sumar þessara plantna fá ekki að halda áfram að vaxa á slíkum stöðum, t.d. tré sem vaxa í sprungum í gangstéttum. Rótakerfi þeirra stækkar með tímanum og skemmir gangstéttina. Nemendur fara í göngutúr til að leita að smáplöntum á svona stöðum til að bjarga og gróðursetja á skólalóðinni. 

• Nemendur velja einn af hlutunum sem þeir söfnuðu í eggjabakkann. Þeir lita A5 blað með ýmiskonar mynstrum sem endurspegla áferð hlutarins. Þá gera nemendur tilraunir með pastelliti og kalkliti og nota stækkunargler til að greina betur mynstur og dýpt litanna. Þeir gera tilraunir með litina með því að nudda, teikna hratt, létt, úr mismunandi áttum o.þ.h. Þegar allir eru búnir að fylla út í blaðið sitt með litum eru þau lögð á borð og raðað á mismunandi hátt. Þegar allir eru sáttir með útkomuna eru blöðin sett upp á sýningu. Nemendur skíra verkin sín sem endurspegla nafn þess sem veitti þeim innblástur.