Hæfniviðmið

Vinnustofan miðar að því að nemendur þroski með sér ábyrgðartilfinningu gagnvart umhverfinu og að þeir muni skuldbinda sig til að huga að líffjölbreytileika og lífsvefnum í gegnum „landlist“ og samfélagslega virkni. Í lok vinnustofunnar munu þátttakendur geta:

• Skilgreint líffjölbreytileika sem fjölbreytileika lífsins á Jörðinni og geta útskýrt mikilvægi hans fyrir heilbrigð vistkerfi.

• Þekkt vistkerfi. Nemendur munu geta greint og lýst mismunandi vistkerfum og skilið hvernig líffjölbreytileiki stuðlar að heilbrigði þeirra.

• Velt fyrir sér samþættingu á Jörðinni, sem byggir á „lífsvefnum“ og vitað að allar lífverur eru tengdar innbyrðis og háðar hvor annari með afkomu. 

• Búið til landlist sem byggir á líffjölbreytileika þar sem náttúruleg efni eru notuð til að tákna lífsvefinn og tengingu allra lífvera.

• Búið til innsetningu  sem byggir á hlutfallsútreikningum og æfingum með hlutföll.

• Unnið saman og tjáð sig. Nemendur munu vinna í hópum að því að skipuleggja og búa til landlistarinnsetningar sem hlúa að hópavinnu og samskiptahæfni.

•  Hugleiða áhrif verksins. Eftir að hafa klárað landlistarinnsetningarnar munu nemendurnir velta fyrir sér á hvaða hátt listaverkin þeirra tákna mikilvægi líffjölbreytileika og innbyrðis tengingu allra lífvera.

• Hugleiða fegurð náttúrunnar. Nemendur öðlast dýpri skilning á fegurð og margbreytileika náttúrunnar í gegnum landlistarverk sín og skilja hlutverk listarinnar betur þegar kemur að því að koma vistfræðilegum boðskap á framfæri.

Kennsluáætlun

• Útskýrið hugtakið líffjölbreytileiki og nefnið dæmi um hann með því að kynna nemendur fyrir kvíslgreindum breytulyklum til að flokka mismunandi jurtir og tré.

•  Útskýrið lífsvefinn:

Við getum ímyndað okkur heiminn sem stórt og mikið púsluspil og að allt sem lifir, s.s. fuglar, lauf og ánamaðkar séu bitar í þessu púsli. Nú skulum við athuga hvernig þetta passar allt saman:

Lauf eru eins og sólarsellur plöntuheimsins. Þau nota sólarljós til að búa til mat fyrir plöntuna með ferli sem kallast ljóstillífun. Þessi matseld er afar mikilvæg vegna þess að hún býr til orku, ekki einungis handa plöntunni heldur handa mörgum lífverum, þ.m.t. pöddum og öðrum dýrum. Laufin losa líka súrefni, sem við þörfnumst til að geta andað, út í andrúmsloftið. Þannig mætti segja að laufin séu matreiðslumeistararnir í púsluspilinu – þau búa til mat og súrefni handa öllum.

Ánamaðkar eru örsmáar en öflugar lífverur sem búa neðanjarðar. Þeim finnst gott að borða dauð laufblöð og annað plöntuefni. Þegar þeir maula á þessum hlutum brjóta þeir efnið niður í pinkulitla bita rétt eins og þegar molta er búin til. Þetta hjálpar jarðveginum að verða heilbrigðari og þannig verður hann betri staður fyrir plöntur til að vaxa í. Þannig eru ánamaðkarnir garðyrkjumennirnir í púslinu – þeir sjá um jarðveginn.

Fuglar eru ótrúlegar lífverur sem fljúga um loftin blá og syngja falleg lög. Þeir þurfa að halda sér sterkum og heilbrigðum. Hvað borða þeir? Sumir fuglar borða fræ og ávexti en aðrir pöddur og ánamaðka. Þannig að fuglarnir gegna því hlutverki að hafa hemil á fjölda padda og ánamaðka í umhverfinu. Hér kemur „lífsvefurinn“ inn í myndina: Fuglar borða ánamaðka og stundum pöddurnar sem borða laufin. Laufin eru matur fyrir pöddur og önnur dýr, þar með talið sum þeirra sem fuglarnir borða. Ánamaðkarnir hjálpa til að halda jarðveginum í góðu ástandi fyrir plönturnar sem búa til laufin. Ef einn hluti af púsluspilinu tapast eða fer úr jafnvægi getur það haft áhrif á allt hitt. Þess vegna er mikilvægt að passa upp á náttúruna og gæta þess að allir bitarnir í púsluspilinu passi saman svo lífsvefurinn geti haldið áfram að spinna.

• Útskýrið mikilvægi líffjölbreytileika innan tegunda. Hann hjálpar tegundinni að þrífast, vera heilbrigð, geta lagað sig að breytingum og heldur lífheiminum fallegum og í jafnvægi, rétt eins og litskrúðug mynd.

• Farið í göngutúr með nemendum og safnið mismunandi laufblöðum. Notið kvíslgreinda breytulykla til að flokka mismunandi plöntur og tré. Nemendur greina laufin, finna út um hvaða tegundir er að ræða og útbúa kvíslgreind flæðirit með því að nota kvíslgreindu breytulyklana í greiningunni.

• Kynnið nemendur fyrir listakonunni Gretu Kardi og verkum hennar.

• Nemendum er skipt í þrjá hópa sem einbeita sér að mismunandi þáttum lífstrésins. Einn hópur velur sér lauf til að vinna með. Annar hópur velur sér hryggleysingja sem lifir á laufinu og þriðji hópurinn velur sér fugl sem borðar hryggleysingjann. Hóparnir vinna svo uppkast á skissupappír. 

•  Oddum grillpinna er dýft í umhverfisvæna málningu (t.d. kalkmálningu). Það er líka hægt að vinna með sprek sem finnast í náttúrunni. Þá þarf að búta sprekin niður í sömu lengd. 

•  Næsta skref er að finna góðan stað fyrir innsetninguna. Það er gott að vera á stað með halla svo það sé auðveldara að sjá innsetninguna úr fjarska.  Reynið að gera hvern hluta listaverksins eins stóran og hægt er.

• Nemendur þurfa að ákveða hversu stórt listaverkið á að vera. Þeir nota garn til að mæla og gera útlínur þess sem tekinað var á skissupappírinn. Það þarf að byrja á að leggja grillpinnana flata á jörðina. Svo eru grillpinnunum þrýst niður í jörðina (nemendur læra um hlutfallsútreikninga og æfa sig í mælikvarða). 

•  Þegar öll listaverkin eru tilbúin ræða nemendur um mikilvægi hringrásar lífsins og hvað sé hægt að gera til að endurheimta líffjölbreytileika og hvað sé hægt að gera til að stuðla að sjálfbærni.