Εδώ γίνεται αναφορά σε μια εργασία του Δρ. Γεωργίου Πάλλη, Επικ. Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που αφορά την ιστορία της Μενδενίτσας κατά την Οθωμανική περιόδο. Η εργασία είναι στα Αγγλικά και επιγράφεται:

The settlement of Mendenitsa (Modoniç), Central Greece: Archaelogical Evidence for a local Ottoman Pilgrimage Center (Ο οικισμός της Μενδενίτσας -Modoniç- στη Κεντρική Ελλάδα: Αρχαιολογικές ενδείξεις για ένα τοπικό Οθωμανικό θρησκευτικό κέντρο). Παρουσιάστηκε στο Διεθνές συνέδριο: 20^th CIÉPO Symposium: New trends in Ottoman studies, Rethymno, 27 June – 1 July 2012, και είναι δημοσιευμένη στα πρακτικά του συνεδρίου.

Η εργασία παρουσιάζει ιστορικά στοιχεία της Τουρκοκρατούμενης Μενδενίτσας, η οποία ήταν διοικητικό κέντρο (καζάς) της ανατολικής Λοκρίδας. Αναφέρεται κυρίως στο ρόλο της Μενδενίτσας ως θρησκευτικό κέντρο των Οθωμανών στη Κεντρική Ελλάδα.

Παρακάτω δίνεται, με την άδεια του συγγραφέα, η τελευταία παράγραφος του άρθρου σε ελεύθερη μετάφραση:

«Η περίπτωση της Οθωμανικής Μενδενίτσας είναι αξιοσημείωτη από πολλές απόψεις. Κυρίως όμως επειδή αποτελούσε ένα περιφερειακό διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο για τους Μωαμεθανούς της Κεντρικής Ελλάδας. Ο Τεκκές Veliyullah που υπήρχε στη Μενδενίτσα ήταν αντιπροσωπευτικός της εξάπλωσης του Μπεκτασισμού στην Ελλάδα της Τουρκοκρατίας. Στο σημερινό χωριό έχουν σχεδόν εξαφανιστεί τα υλικά τεκμήρια της Οθωμανικής εποχής, γεγονός εντυπωσιακό όταν αυτό συγκρίνεται με τα υπάρχοντα στοιχεία των γραπτών πηγών. Αυτό βέβαια αιτιολογείται καθόσον αποτελούσε κοινή τακτική, σε όλη την επικράτεια του νέου Ελληνικού Βασιλείου μετά το 1833, η συστηματική καταστροφή όλων των κτισμάτων που άφησαν πίσω οι κατακτητές, με σκοπό να εξαφανιστούν μαζί τους και οι οδυνηρές μνήμες της τουρκικής κυριαρχίας».

Ο καθηγητής κ. Πάλλης διέθεσε την εργασία του για άμεση πρόσβαση του αναγνώστη της ιστοσελίδας (βλέπε εργασία ΕΔΩ). Επίσης διέθεσε μια ακόμη εργασία του στα Ελληνικά, η οποία αναφέρεται στα Οθωμανικά μνημεία του νομού Φθιώτιδας, όπου γίνεται αναφορά και στη Μενδενίτσα. Η εργασία έχει τίτλο «Μνημεία Οθωμανικής αρχιτεκτονικής στο νομό Φθιώτιδας: μια τοπογραφική επισκόπηση». Δημοσιεύτηκε σε τιμητικό τόμο του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, και βρίσκεται ΕΔΩ.

Η Περιοχή Αταλάντης και Μουδουνίτσας

στους πρώϊμους Οθωμανικούς χρόνους (15ος - 16ος αι.)

Ευαγγελία Μπαλτά, Ιστορικός, Διευθύντρια Σπουδών ΚΝΕ/ΕΙΕ

Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευτεί στο Βιβλίο "Λοκρίδα. Ιστορία και Πολιτισμός", Εκδόσεις "Κτήμα Χατζημιχάλη", Αθήνα 2002, και διατίθεται εδώ με την ευγενή συγκατάθεση των εκδοτών και της συγγραφέα.

Πρόκειται για μια τεκμηριωμένη μελέτη της Οθωμανικής διοίκησης, του πληθυσμού και της οικονομίας των περιοχών Μενδενίτσας και Αταλάντης, που αποτελούν τους δύο διοικητικούς πόλους της Τουρκοκρατούμενης Λοκρίδας.

Το άρθρο προλογίζεται στην ενότητα "Ιστορία Λοκρίδας", και βρίσκεται ΕΔΩ .

Πολίχνες στον Αρχαίο Δρόμο. Στοιχεία για τη Λοκρίδα κατά τους νεώτερους χρόνους

Γιώργος Τόλιας, Ιστορικός, Ερευνητής ΚΝΕ/ΕΙΕ

Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευτεί στο Βιβλίο "Λοκρίδα. Ιστορία και Πολιτισμός", Εκδόσεις "Κτήμα Χατζημιχάλη", Αθήνα 2002, και διατίθεται εδώ με την ευγενή συγκατάθεση των εκδοτών και του συγγραφέα.

Ένα μέρος αναφέρεται στη Μενδενίτσα της Τουρκοκρατίας. Το άρθρο προλογίζεται στην ενότητα "Ιστορία Λοκρίδας", και βρίσκεται ΕΔΩ

Η Μενδενίτσα της Οθωμανικής Περιόδου σύμφωνα με το Οδοιπορικό του Εβλιά Τσελεμπή

Κείμενα του Αθανάσιου Φαφούτη

Δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας", 1989 - 1991.

1) Η σύντομη εξέγερση της Μενδενίτσας το 1668

Το 1ο κείμενο περιγράφει και σχολιάζει μια σύντομη εξέγερση των Ελλήνων της Μενδενίτσας κατά των Οθωμανών που συνέβη το έτος 1668. Το κείμενο βασίζεται στη μαρτυρία του Οθωμανού περιηγητή του 17ου αιώνα Εβλιά Τσελεμπή, οποίος φτάνοντας στη Μενδενίτσα και κατά την είσοδό του στο χωριό, έγινε αυτόπτης μάρτυρας μιας εξέγερσης των χριστιανών και αμέσως μετά, σαν πιστός Μωαμεθανός, πήρε και αυτός μέρος στην αντεπίσθεση των Τούρκων κατα΄των "απίστων". Ο συγγραφέας πιθανολογεί ότι το συμβάν είναι αληθές παρά το γεγονός ότι δεν επαληθεύεται από άλλη ιστορική πηγή.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας", Αριθ. Φύλ. 5, Ιούνιος 1989. Βρίσκεται ΕΔΩ.

2) Η Μενδενίτσα το 17ο αιώνα

Το 2ο κείμενο παρουσιάζει και ερμηνεύει πληροφορίες του οδοιπορικού Τσελεμπή σχετικά με την διοικητική διάρθρωση, τη δημογραφική σύνθεση, και την οικονομική δραστηριότητα της Μενδενίτσας το τρίτο τέταρτο του 17ου αιώνα (περί τα 150 χρόνια πριν την Επανάσταση του 21). Στο χωριό τότε υπήρχαν γύρω στις 150 χριστιανικές και 100 μουσουλμανικές οικογένειες, ενώ 50, κυρίως μουσουλμανικές, κατοικίες υπήρχαν εντός του περιβόλου του κάστρου. Εκτιμάται ότι ο πληθυσμός του χωριού, Ελλήνων και Τούρκων, ανέρχονταν την εποχή εκείνη γύρω στους 1500 κατοίκους.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας", Αριθ. Φύλ. 11, Ιούλιος 1990. Βρίσκεται ΕΔΩ.

3) Το Τούρκικο Μοναστήρι της Μενδενίτσας

Το 3ο κείμενο αναπτύσει και σχολιάζει τις μαρτυρίες του Εβλιά Τσελεμπή σχετικά με το φημισμένο Τούρκικο Μοναστήρι (τεκκές) και πτωχοκομείο της Μενδενίτσας. Συμπεραίνεται ότι η φήμη του μοναστηριού ήταν ευρύτατη καθώς αποτελούσε το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο των Μωαμεθανών στη Κεντρική Ελλάδα. Το μοναστήρι καταστράφηκε μετά τη πτώση του κάστρου και την απελευθέρωση της Μενδενίτσας στις 13 Απριλίου 1821. Από το μεγάλο αυτό κτίσμα της Οθωμανικής περιόδου δεν έχει μείνει τίποτα σήμερα για να το θυμίζει, εκτός και αν απομεινάρια του "φυλάσσονται" θαμένα στη γη όπου βρίσκοταν, ή κάποια έχουν χρησιμοποιηθεί σαν οικοδομικά υλικά σε παληά σπίτια του χωριού.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας", Αριθ. Φύλ. 13, Δεκέμβριος 1990. Βρίσκεται ΕΔΩ.

4) Ο Εβλιά Τσελεμπή στη Μενδενίτσα

Το 4ο κείμενο παρουσιάζει εκείνο το μέρος του Οδοιπορικού του Εβλιά Τσελεμπή που αφορά τη Μενδενίτσα, και δίνεται στη πρώτη μετάφρασή του από τα αραβικά στα ελληνικά. Επιπλέον, παρέχεται μια εισαγωγική ενότητα με σχόλια για τη σημασία της διήγησης Τσελεμπή και παραθέτει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ανακάλυψη-ανεύρεση και μετάφραση του κειμένου, όπως και ένα γλωσσάριο Τουρκικών λέξεων που χρησιμοποιούνται στη μετάφραση.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας", Αριθ. Φύλ. 15, Μάϊος 1991. Βρίσκεται ΕΔΩ.