5) 12/01/2021. Ο Κυριάκος Παπαγεωργίου είναι Δικηγόρος, δημοσιογράφος και συγγραφέας που ζεί και εργάζεται στο Βόλο. Το περασμένο Οκτώβριο (2020) περιηγήθηκε με άλλους τον Καλλίδρομο και τελικά βρέθηκε στη Μενδενίτσα όπου και επισκέφτηκε το κάστρο, περπατώντας εντός αλλά και γύρω από τον κεντρικό περίβολο. Εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της φύσης και την ιστορία του Κάστρου και του χωριού, και έγραψε ένα ενδιαφέρον άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα "Θεσσαλία" στις 10/11/20, και στο περιοδικό "Ελληνικό Πανόραμα", Τεύχος 125, Χειμώνας 2020 ( ΕΔΩ, αλλά είναι αναγνώσιμο με μικρή συνδρομή). Και στα δύο άρθρα το κείμενο είναι περίπου το ίδιο αλλά οι ωραίες φωτογραφίες που τα συνοδεύουν διαφέρουν. Το όλο άρθρο μπορεί να διαβαστεί στην ηλεκτρονική διεύθυνση της εφημερίδας e-thessalia.gr ΕΔΩ.

Εκτός απο τις θετικές εντυπώσεις για την μνημειακή αξία του κάστρου της Μενδενίτσας, σημειώνεται με αιχμηρό καταγγελτικό λόγο η εγκατάληψη του μνημείου από τους αρμόδιους παράγοντες και υπηρεσίες, ενώ διαπιστώνεται έλλειμα σεβασμού προς αυτό και από κατοίκους. Μεταφέρονται εδώ, με την άδεια του συγγραφέα, οι αρνητικές εντυπώσεις για τη σημερινή κατάσταση του μνημείου, μήπως και τύχουν της προσοχής και ευαισθητοποίησης όλων, και κυρίως των υπευθύνων.

Α). "....Λαβυρινθώδεις διαδρομές και δρομάκια στενά που δεν οδηγούσαν παρά στις αυλές και τους τοίχους των μουντών σπιτιών του χωριού συνείργησαν ώστε να μην μπορούμε να βρούμε διέξοδο προς το κάστρο που φαινόταν δα ψηλωμένο, πάνω από τις στέγες των σπιτιών.

Πρώτη παρατήρηση. Δεν υπάρχει χώρος στάθμευσης ούτε έχει γίνει κάποια πρόβλεψη για τους επισκέπτες ενός τέτοιου επιβλητικού μνημείου – θησαυρού της διαχρονικής ιστορίας μας.

Δεύτερη διαπίστωση: Ο επισκέπτης εγκλωβίζεται μέσα στα στενά και δεν μπορεί να κάνει ούτε μπρος ούτε πίσω…

Ας μη μιλήσουμε προς το παρόν για την τρίτη και φρικτότερη διαπίστωση, που αφορά στους ντόπιους και όλους τους ενδιαφερόμενους τοπικούς παράγοντες που ολιγώρησαν ή μεταποίησαν την περιουσία του μνημείου σε ξέφραγο αμπέλι. Ή μάλλον σε φραγμένο αμπέλι… ". Δείτε ΕΔΩ.

Β) "....Συνεχίζοντας την εξωτερική περιήγησή μας σιγά σιγά φτάνουμε στην ανατολική άκρη του κάστρου, περπατώντας με δυσκολία πάνω στα άγρια χόρτα και το απόκρημνο πρανές του λόφου.

Εδώ παρατηρούμε κάτι το συγκλονιστικό. Ένας ολόκληρος πυλώνας, όμοιος με εκείνους των αρχαίων ελληνικών ακροπόλεων, είναι περίπου θαμμένος μέσα στην πυκνή ποώδη βλάστηση και κυρίως περιφραγμένος από κάποιον αγρότη που τον έκαμε χτήμα του… Τα τσίγκια, το σύρμα και όσα άχρηστα μικροαντικείμενα είχε μαζέψει ο λαμπρός αυτός Βοδονιτσιώτης τα ύψωσε έτσι που να μην μπορεί κανείς να υπερκεράσει τον πανύψηλο ανατολικό πύργο του κάστρου.

Πηδάμε τα τσέρκια και τις σκουριές με κίνδυνο και βρισκόμαστε από την μπροστινή μεριά του «ιδιόκτητου» περιβολιού αυτουνού του ελληναρά που κανείς από τους αρμόδιους δεν συγκινήθηκε να του τραβήξει το αυτί. Από την πλευρά αυτή του φραγμένου χτήματος (και μόνον από αυτή) διακρίνεται με πλήρη την αποδεικτική της ισχύ, η αρχαία οχύρωση, που δεν έχει καμιά μα καμιά σχέση με την περιτείχιση των Φράγκων του 15ου αιώνα.

Ανηφορίζουμε το απότομο μονοπάτι μέσα από το χτήμα του «ιδιοκτήτη» της αρχαίας ακρόπολης και περνάμε στον εισόδιο περιαύλειο χώρο της επικράτειας του κάστρου. Ο χώρος αυτός είναι ιδιαίτερα φροντισμένος και ομαλός και προσφέρει μιαν εκπληκτική εικόνα της φράγκικης πολιτείας, όπως η τελευταία υψώνει τα τρομερά της τείχη με μια εισόδια πύλη προς τα βόρεια πια. "

4) 14/11/2020. Είναι γνωστή η απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στον περιβάλλοντα χώρο του κάστρου Μενδενίτσας, κυρίως περί την είσοδο, η οποία για να διορθωθεί απαιτείται πρώτα να γίνουν απαλλοτριώσεις. Επειδή δεν είναι γνωστό αν οι εκτάσεις αυτές έχουν κριθεί απαλλοτριωτέες, ζητήθηκε απο έμπειρη αρχαιολόγο να περιγράψει εν συντομία τη διαδικασία των απαλλοτριώσεων. Η απάντηση είναι:

«Αναφορικά με τη διαδικασία απαλλοτρίωσης σε περίπτωση μνημείων, αυτή κινείται συνήθως από την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων, η οποία εισηγείται στο ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο), το οποίο και γνωμοδοτεί υπέρ ή όχι. Στη συνέχεια ακολουθεί μια μακρά διαδικασία τοπογραφήσεων, εκτιμήσεων κλπ, ως την ολοκλήρωση. Επειδή ο νόμος δίνει 18 μήνες, κάτι που σπάνια επιτυγχάνεται, πολλές φορές υπάρχουν μακροχρόνιες καθυστερήσεις, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που οι ιδιοκτήτες προσφεύγουν στα δικαστήρια, συχνά μάλιστα δικαιώνονται.

Πάντως, για να απαλλοτριωθεί ένα ακίνητο στον περιβάλλοντα χώρο μνημείου πρέπει να υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας και να μην είναι καταπατημένο.

Επίσης οι Δήμοι έχουν, εξ όσων γνωρίζω, δικαίωμα να προβούν σε αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτου για τη μετατροπή του χώρου σε ζώνη πρασίνου, κάτι που ευνοεί τα μνημεία γιατί ο χώρος παραμένει αδόμητος και βάσει του αρχαιολογικού νόμου μπορεί να αναδειχθεί από το ΥΠΠΟΑ.

Υπάρχει τέλος και η διαδικασία της απευθείας εξαγοράς υπέρ του ελληνικού Δημοσίου την οποία μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε, ίδρυμα, πολιτιστικός σύλλογος, οποιοσδήποτε, υπό την προϋπόθεση ότι το ΚΑΣ θα αποδεχτεί τη δωρεά (συνήθως την αποδέχεται φυσικά)»

3) 22/10/2020. Απάντηση των Εκδόσεων "Κτήμα Χατζημιχάλη" με την οποία χορηγούν άδεια για τη παράθεση στην ιστοσελίδα των επιστημονικών άρθρων που περιλαμβάνονται στο βιβλίο τους "Λοκρίδα. Ιστορία και Πολιτισμός", και έχουν αναφορές στην ιστορία της Μενδενίτσας.

On 2020-10-22 16:05, HATZIMICHALIS SA wrote:

Ευχαριστούμε για το μήνυμά σας.

Εφόσον έχετε την άδεια των συγγραφέων, έχετε και τη δική μας συγκατάθεση να χρησιμοποιήσετε, στην ιστοσελίδα που ετοιμάζετε, τα άρθρα του βιβλίου "Λοκρίδα. Ιστορία και Πολιτισμός".

Επιπλέον, όσον αφορά το φωτογραφικό υλικό του εν λόγω βιβλίου, αν χρειαστεί, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όσες φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Κτήματος Χατζημιχάλη με τη σχετική αναφορά.

Με εκτίμηση,

ΚΤΗΜΑΤΑ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ Α.Ε.

2) 14/09/2020. Απάντηση του Δρ. Χ. Κράνη, Επ. Καθηγητή Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, το ακόλουθο email το οποίο αναρτάται εδώ με την αδειά του.

On 2020-14-09 10:28, Haralambos Kranis wrote:

Η εργασία που είχαμε εκπονήσει για το κάστρο της Μενδενίτσας, η οποία ανακοινώθηκε στο διεθνές γεωλογικό συνέδριο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας το 1998 και δημοσιεύτηκε στο Δελτίο της Ε.Γ.Ε. παρουσίαζε τα αποτελέσματα και τις προτάσεις που προέκυψαν από τη μελέτη της περιοχής της Μενδενίτσας, στα πλαίσια ενός ευρύτερου ερευνητικού προγράμματος, υπό την αιγίδα του Υπουργείο Πολιτισμού και είχε ως σκοπό να αναδείξει τη σπουδαιότητα ορισμένων αρχαιολογικών χώρων και να παρουσιάσει προτάσεις για τη διατήρηση και την αποκατάστασή τους. Εκτοτε, ωστόσο, δεν γνωρίζουμε αν και ποιά μέτρα έχουν υλοποιηθεί στην κατεύθυνση αυτή.

Σας επισυνάπτω το σχετικό αρχείο pdf. Αντιλαμβάνεστε ότι, μετά από είκοσι και πλέον έτη, είναι δύσκολο να ανατρέξουμε στα πηγαία αρχεία. Ωστόσο, θα καταβάλλω προσπάθεια ώστε να βρω το πλήρες αρχείο της σχετικής μελέτης που εκπονήσαμε και, εφόσον αυτό βρεθεί, θα σας το στείλω και αυτό.

Επίσης, σας παραθέτω μια μετάφραση της περίληψης και των συμπερασμάτων της εργασίας, όπως τα ζητήσατε.

Είμαστε στη διάθεσή σας για οτιδήποτε χρειαστείτε.

Με εκτίμηση,

Χαράλαμπος Δ. Κράνης

Επίκουρος καθηγητής, Τμήμα Δυναμικής, Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

1) 09/09/2020. Απάντηση του Δρ. Γιώργιου Πάλλη, Επ. Καθηγητή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που αναρτάται εδώ με την αδειά του. Ο κ. Πάλλης αποδέχτηκε την πρόσκληση και έγινε μέλος της Πρωτοβουλίας Ανάδειξης της Ιστορίας της Μενδενίτσας.

On 2020-09-09 09:57, Georgios Pallis wrote:

Είδα την ιστοσελίδα και τη βρήκα αξιόλογη. Έχει μεγάλη σημασία η πρωτοβουλία αυτή, ειδικά για τη διάσωση των τεκμηρίων της ιστορίας της Μενδενίτσας. Χάρηκα πολύ για την οθωμανική επιγραφή που είδα, πρέπει να υπάρχουν και άλλες, και είναι πολύ σημαντικό να καταγραφούν.

Σας στέλνω το άρθρο μου σε pdf. Δυστυχώς δεν έχω ελληνική μετάφραση και αυτή τη στιγμή αδυνατώ, ελλείψει χρόνου, να την κάνω. Σας στέλνω και ένα άλλο άρθρο μου, στα ελληνικά, όπου υπάρχει μια σύντομη αναφορά, όχι τόσο εμπλουτισμένη.

Με τη Μενδενίτσα ασχολήθηκα όσο μπορούσα όταν εργαζόμουν στην Εφορεία Αρχαιοτήτων της Λαμίας. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να κάνω πολλά πράγματα. Με ενδιαφέρει όμως πάντα -το κάστρο είναι ιδανικό για μία πανεπιστημιακή ανασκαφή.

Είμαι στη διάθεσή σας για ό,τι άλλο θα μπορούσα να βοηθήσω και θα αναμένω με πολύ ενδιαφέρον τις νέες αναρτήσεις στην ιστοσελίδα σας.

Με εκτίμηση,

Γιώργος Πάλλης

Επίκουρος Καθηγητής Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας