Οι τρεις οπλαρχηγοί που έλαβαν μέρος στη πολιορκία και απελευθέρωση της Μενδενίτσας τον Απρίλιο του 1821

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ (Ο σημαντικός ρόλος της Μενδενίτσας), του Αθανάσιου Ι. Φαφούτη

Εδώ δίνεται μια ιστορική ανάλυση και περιγραφή των κύριων γεγονότων τις πρώτες λίγες εβδομάδες της Επανάστασης, που έλαβαν χώρα στην ανατολική Στερεά Ελλάδα, με αναφορές και στο ρόλο της Μενδενίτσας. Το άρθρο είναι του γεωπόνου και ιστορικού, αείμνηστου Αθανασίου Φαφούτη. Επιγράφεται "Η Ελληνική Επανάσταση στη Ανατολική Στερεά Ελλαδα (Ο σημαντικός ρόλος της Μενδενίτσας)" και δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας" Αριθ. Φύλλων: 22, 24, και 26,και 28 των ετών 1992-93.

Το άρθρο περιέχει κατ' αρχήν σύντομα εισαγωγικά στοιχεία για την Ελληνική Επανάσταση, και στη συνέχεια αναφέρεται στη κύρηξη της επανάστασης στη Στερεά Ελλάδα, αρχίζοντας από τη Φωκίδα (Σάλωνα - Νάκος Πανουργιάς), τη Βοιωτία (Λιβαδιά - Αθανάσιος Διάκος, Θήβα - Γιάννης Λάππας και Βασίλης Μπούσγος), την Οπούντια Λοκρίδα (Αταλάντη - Αντώνης Κοντοσόπουλος), και τέλος την Επικνημίδια Λοκρίδα (Μενδενίτσα - Γιάννης Δυοβουνιώτης). Κατόπιν αναφέρεται στην εκστρατεία της Υπάτης, και τέλος στη παράδοση και εξόντωση των Τούρκων της Μενδενίτσας. Το άρθρο έχει μεταφερθεί συνολικά ΕΔΩ.

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΝΔΕΝΙΤΣΑ - του Αθανάσιου Ι. Φαφούτη

Η ημερομηνία έναρξης της Επανάστασης στη Μενδνενίτσα θεωρείται η 8η Απριλίου 1821. Αυτό στηρίζεται κυρίως στον ιστορικό Ι. Φιλήμονα που αναφέρει: "Τη 8η Απριλίου ελθών εις τον Οπούντα ο Διάκος, επικεφαλής 600 Βοιωτών, εύρε τον Δυοβουνιώτην αποκλείσασα αυθημερόν εν τω φρουρίω τους εκεί Τούρκους, εξ εβδομήκοντα οικογενειών συνισταμένους". Ο Αθανάσιος Φαφούτης με άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας", αμφισβητεί την παραπάνω ημερομηνία και μέσω τεκμηριωμένης ανάλυσης συμπεραίνει ότι ο Δυοβουνιώτης κήρυξε την επανάσταση στη Μενδενίτσα την 27η ή την 28η Μαρτίου. Ως η πλέον πιθανή ημέρα παράδοσης του Κάστρου και της απελευθέρωσης της Μενδενίτσας θεωρείται η 13-15 Απριλίου.

Στο τέλος του άρθρου παρατίθεται σχόλιο του τότε προέδρου του συλλογου Μενδενιτσιωτών Κώστα Σάμιου, που κάνει και μια ενδιαφέρουσα πρόταση: Ο ετήσιος εορτασμός της επανάστασης του 1821 στη Μενδενίτσα να γίνεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Το άρθρο του Α. Ι. Φαφούτη και το σχόλιο του Κ. Σάμιου βρίσκονται ΕΔΩ

ΜΕΝΔΕΝΙΤΣΙΩΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821 - του Δημητρίου Κ. Σαμαρά

Κατάλογος ονομάτων και σύντομων βιογραφικών 60 Μενδενιτσιωτών αγωνιστών του 1821 που πολέμησαν σε διάφορες μάχες στη Στερεά Ελλάδα, ενώ οι περισσότεροι αυτών συμμετείχαν στην πολιορκία του κάστρου της Μενδενίτσας. Τα στοιχεία αυτά προέκυψαν από έρευνα του Δημητρίου Κων. Σαμαρά, στο Αρχείο "Αγωνιστών του Τμήματος Χειρογράφων και Ομοιοτύπων" της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας": Αρ Φυλ.: 22, 23, 24, 25, 34, και 35, κατά τη πρερίοδο 1992 -1995. Βρίσκεται ΕΔΩ.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ-ΠΡΟΣΩΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΣΙΩΝ ΕΤΩΝ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ 1821

του Δημητρίου Σαμαρά, Μενδενίτσα, Ιανουάριος 2021

Παρουσιάζονται κείμενα ιστορίας αναφορικά με μάχες που έλαβαν χώρα στη Λοκρίδα, την Ανατολική Ρούμελη, ακόμα και στην Αττική, και περιλαμβάνεται σε κάθε μια από αυτές κατάλογος των αγωνιστών απο τη περιοχή της Μενδενίτσας που συμμετείχαν στις μάχες. Τα εν λόγω κείμενα εμπειριέχουν και τεκμηριώνουν άγνωστα στοιχεία που αφορούν τη προσφορά της Μενδενίτσας στην Επανάσταση, ενώ έχουν και μια επικαιρότητα εν όψει και του εορτασμού της επετείου των 200 χρόνων από το 1821 στη Μενδενίτσα. Διαβάστε τα κείμενα ΕΔΩ.

Το υλικό αυτό αποτέλεσε τη βάση για την έκδοση από τον Δ. Σαμαρά βιβλίου με τίτλο "Μενδενιτσιώτες Αγωνιστές του '21. Ιστορικά Κείμενα και Πρόσωπα" που θα παρουσιαστεί και διανεμηθεί στον Εορτασμό της 13ης Αυγούστου. Το βιβλίο εκδόθηκε στις 30 Ιουνίου, 2021 απο τον εκδοτικό Οίκο "Μέμφις".

Περισσότερα για το Βιβλίο ΕΔΩ.

Λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση της Μενδενίτσας, ακολούθησε στις 23 Απριλιου 1821 η ηρωϊκή μάχη της Αλαμάνας και η τραγική θυσία του Αθανάσιου Διάκου. Στη συνέχεια, τις πρώτες μέρες του Μαΐου η Μενδενίτσα έπεσε πάλι στους Τούρκους όταν ισχυρή δύναμη με επικεφαλής τον Κιοσέ Μεχμέτ πασά έφθασε εκεί με σκοπό να καλύπτει τα νώτα του Ομέρ Βρυώνη, καθώς αυτός προχώρησε πρός τη Γραβιά για να διαλύσει τα επαναστατικά σώματα του Οδυσσέα Ανδρούτσο και να ανοίξει δίοδο νότια προς τα Σάλωνα. Ο Κιοσέ Μεχμέτ προέβη σε σφαγές και λεηλασίες στη Μενδενίτσα την οποία και κατέστρεψε σαν πράξη αντεκδίκησης για την σφαγή των Τούρκων που έλαβε χώρα περί τις 20 μέρες νωρίτερα μετά τη παράδοση του Κάστρου στους επαναστάτες. Όσοι κάτοικοι και γυναικόπαιδα κατάφεραν να δασωθούν έφυγαν στα δάση και σταδιακά εγκαταστάθηκαν στη περιοχή της Μαυροκάτας, όπου υπήρχαν ερείπια παλαιού οικισμού και λίγα χαμόσπιτα, όπως και στη Νευρόπολη, λίγα χιλιόμετρα ποιό δυτικά στο Καλλίδρομο πάνω από το Παλαιοχώρι Δωρίδας. Μετά την ατιμωτική ήττα των Τούρκων στην παράτολμη και ηρωϊκή μάχη της Γραβιάς στις 8 Μαΐου, 1821, ο Ομέρ Βρυώνης οπισθοχώρησε στη Μενδενίστα. Αφού διέμεινε λίγες μέρες εκεί για ανασύνταξη, ο ενωμένος τουρκικός στρατός κινήθηκε νότια, και αφού επανακατέλαβαν την Λιβαδιά και την Θήβα έφτασαν στη Αττική αλλά δεν κατάφεραν να περάσουν στη Πελοπόννησο για να καταπνίξουν την επανάσταση.

Οι εξαθλιωμένοι κάτοικοι της Μενδενίτσας παρέμειναν, κρυπτόμενοι στα δάση μέχρι και μετά την πανωλεθρία των Τούρκων στη μάχη των Βασιλικών στις 26 Αυγούστου, 1821 οπότε άρχισαν να επιστρέφουν πάλι στο χωριό τους αφού ο τουρκικός στρατός αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τη Λοκρίδα προς τη Λαμία, και βορειότερα στη Θεσσαλία.

Η νικηφόρα μάχη των Βασιλικών (η οποία οδήγησε και στην επανάκτηση της Μενδενίτσας), θεωρείται από τους ιστορικούς ως μια από τις πλέον καθοριστικές μάχες της Ελληνικής επανάστασης. Επιπλέον, η μάχη των Βασιλικών μαζί με τη πολιορκεία της Μενδενίτσας, αποτελούν τα σπουδαιότερα πολεμικά συμβάντα που έλαβαν χώρα στην Επικνημίδια Λοκρίδα κατά την Ελληνική επανάσταση. Γι αυτό επιλέγεται να συμπεριληφθεί εδώ η περιγραφή της νικηφόρας μάχης των Βασιλικών σε άρθρο του Αθανάσιου Φαφούτη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Φωνή της Μενδενίτσας". Βρίσκεται ΕΔΩ.