Internet elkarri konektatuak dauden ordenagailuen sare bat da. Hainbat zerbitzu eskaintzen ditu: posta elektronikoa, txat-zerbitzua edo web-sarea, besteak beste. Sarean zerbitzuak ematen dituzten ordenagailuak zerbitzariak dira, eta erabiltzaileek zer eskatu zain egoten dira, haien aginduak ahalik eta lasterren bideratzeko prest.

Zerbitzu horiek emateko, jakina, era askotako zerbitzariak aritzen dira lanean. Horri esker, erabiltzailearen ordenagailuan hainbat jarduera egin daitezke; adibidez: posta elektronikoa baliatzea, elkarrizketak linean egitea, fitxategiak trukatzea, web orrietan nabigatzea…

Beste zerbitzari batzuek Interneten sartzea ahalbidetzen dute: Interneteko sarbide-hornitzaileak. Edozein erabiltzaile routerrarekin sarbide-hornitzaileen bitartez konekta daiteke Internetera; are gehiago, konexioak dirauen bitartean, munduan zehar zabaldurik dauden hainbat zerbitzaritan sar daiteke, eta haien zerbitzuen zain egon.

Interneteko edozein zerbitzu eskatuz gero, ordenagailua zerbitzariaren “bezero” bihurtzen da. Zerbitzuak izateko, berriz, programak behar dira, eta nabigatzaileak, zerbitzu bat edo beste izateko zer programa erabili erabakitzeko. Esate baterako: posta elektronikoa izateko, Outlook programa erabili behar da; webera sartzeko, Internet Explorer, Google Chrome edo beste bilatzaile bat; lineako elkarrizketak egiteko, Skyp… Programa horiek guztiak bezero izena hartzen dute Internet zerbitzariarekin trukean dabiltzalako.

WWW (weba edo mundu zabaleko amarauna) Interneteko beste zerbitzu bat da

Oro har, Internet hainbat zerbitzuk osatzen duten sistema da, eta weba, berriz, haietako bat. Seguruenik, weba da ezagunena, iragarkietan, aldizkarietan eta beste hainbat eremutan produktuak webguneetan eskaintzen direlako, Interneteko zerbitzu bakarra balitz bezala. Baina argi geratu behar da weba beste zerbitzu bat baino ez dela; azken finean, esteken bitartez konektatutako orrialdeen multzoa da, webean zehar nabigatzeko eta informazioa erraz aurkitzeko aukera ematen diguna.

Bestalde, estekadun orrialdeei hipertestua deritze, eta web orri batetik bestera nabigatzeko funtsezkoak dira. Webean, testuak eta estekak ez ezik, irudiak, bideoak, soinuak eta halakoak ere badira. Hortaz, Interneten, baliabideen aukera zabala da. Horrek hipertestu kontzeptutik hipermedia kontzeptura salto egitea ekarri du; zalantzarik gabe, bertan agertzen diren multimedia-baliabideek eragin dute horretan.

• WWW (World Wide Web) edo, bestela esateko, mundu zabaleko amarauna Interneten erabilitako informazio-sistema bat da. Haren ezaugarriak honako hauek dira:
  • Hipertestutik estekatutako informazioa du. Pantailan agertzen zaizkigun hainbat elementu (testua eta irudiak, batik bat), beste informazio-iturri batzuei lotuta egon daitezke. Elementu horien gainean klik egin, eta informazioa agertuko da pantailan.
  • Grafikoa da. Pantailan testua, irudiak eta soinuak ager daitezke.
  • Globala da. Hainbat plataformatatik eta munduko edozein tokitatik du sarbidea.
  • Publikoa da. Bertan kokatzen den informazio guztia munduan zehar sakabanatuta dauden hainbat ordenagailutan dago metatuta. Informazio hori guztia publikoa da, eta guztiek dute eskura.
  • Dinamikoa da. Informazioaren sortzaileek Interneten argitaratutakoa eguneratzen dutenean, erabiltzaileak ez du ezer aldatu behar ordenagailuan.
  • Askea da. Informazio-iturriak askotarikoak izanik, sare independentea eta askea da.
• Nabigatzailea. Interneten sartzea ahalbidetzen digun programa bat da. Oro har, zerbitzariarekin komunikatzeko eta web-informazioa erabiltzen duten erreminten lengoaia ulertzeko diseinatua da. Hainbat nabigatzaile daude: Google Chrome, Internet Explorer, Mozilla Firefox...
• Zerbitzaria. Nabigatzaileak eskatzen dituen dokumentuak eta baliabideak ematen ditu. Hipertestua transferitzeko protokoloa (HTTP) erabiltzen du, zerbitzariaren eta nabigatzailearen artean informazioa eraman eta ekartzeko.
• HTTP (Hypertext Transfer Protocol). Hipertestua transferitzeko protokoloa da, eta WWWean datuak trukatzeko erabiltzen da. Gehiago ikasteko…
• URL (Uniform Resource Locator). Interneteko dokumentuak edo lekuak identifikatzeko metodoa da, eta batez ere WWWean erabiltzen da. Beraz, URLa errekurtso jakin baten informazioa berreskuratzeko erabiltzen den sare-protokoloa da, eta eskema definitu baten arabera adierazten da; adibidez:
  • orokorrena: protokoloa://makina/direktorioa/fitxategia
  • bestelakoak: protokoloa://erabiltzailea:pasahitza@makina:portua/direktorio/fitxategia

Gehiago ikasteko…

Adibidez, Guggenheim Bilbao Museoaren URLa (https://www.guggenheim-bilbao.eus/eu/) aztertuz gero:

• “https” etiketak dokumentuak WWWaren bitartez era seguruan hartzen direla adierazten du. Beste etiketa hauek ere izan daitezke: http, ftp, mailto, ldap…
• “www” atalak dokumentua dagoen konputagailuaren izena adierazten du. Beraz, “guggenheim-bilbao” izenak makina dagoen eremuaren edo sare lokalaren izena adierazten du (azpieremu gehiago izan daitezke, puntuz bereizirik).
• “.eus” luzapenak Euskal Herriko orrialdea dela esan nahi du. Izan ere, herrialdea zein den, halakoa da luzapena: “.es”, Espainia; “.fr”, Frantzia… Eta berdintsu gertatzen da funtzioa adierazten denean: “.org”, erakunde publikoa; “.edu”, hezkuntza-arloa…
• Konputagailuaren izenen eta eremuaren ondoren, dokumentua gordetzen duten direktorioak eta azpidirektorioak agertzen dira; kasu honetan, “eu”.
• URLaren amaieran, dokumentuaren izena agertzen da. Kasu honetan ezkutuan dago.
• HTML (HyperText Markup Language). Hipertestua markatzeko lengoaia da. Etiketen bidez, WWWaren eremuan testuak egituratzen ditu, eta zer nola agertu jakinarazten dio nabigatzaileari. Horri buruz, luze hitz egingo dugu site honetan.