Papa dicit:
“Necesse est vobis pati multum in nomine Christi. Necesse est vobis pati miserias, pauperitates, nuditates, persecutiones, egestates, infirmitates, fames, sites, et cetera.
Sicut Dominus Jesus Christus dicit: ‘Necesse est vobis pati multa pro meo nomine’
Et Jesus quoque dicit: ‘Nolite erubescere! Dicite de me ante homines. Ego dabo vobis eloquentiam.’
Et Jesus quoque dicit: ‘Dabo magna dona vobis’”
Et oratio Papae ivit per omnes regiones in Gallia.
Et Franci audierunt orationem Papae.
Et Franci protinus posuerunt cruces in vestimentis
Et Franci dicunt “Nos sequimur Christum!”
Et Franci dicunt “Nos redempti sumus ab Christo!”
Et Franci ex domibus eunt.
pati= to suffer, to undergo
egestates= lack, want, need
fames= hunger
sites= thirst
nolite erubescere= do not blush, do not be ashamed
protinus= immediately
vestimentis= garments, clothes, vestments
Papa, Dominus Apostolicus, ait:
“Fratres, necesse est vobis pati multa pro nomine Christi.
Videlicet, necesse est vobis pati miserias, pauperitates, nuditates, persecutiones, egestates, infirmitates, fames, sites, et alias res.
Sicuti, Dominus Jesus Christus ait: ‘Necesse est vobis pati multa pro nomine meo’ et ‘Nolite erubescere loque ante facies hominum; ego dabo vobis eloquentium,’ et deinde ‘magna retributio persequetur vos.’
Hic sermo per omnes regiones Galliae coepit crebrescere, et Franci audierunt sermonem.
Et Franci protinus suererunt cruces in scapula.
Et Franci dicunt sese sequi vestigia Christi, et Franci dicunt se redemptos esse ex manu Satanae.
Et, iam, Galli remotae sunt ex domibus.
pati= to suffer, to undergo
videlicet= it is clear
egestates= lack, want, need
fames= hunger
sites= thirst
erubescere= to blush (lit: to redden) erubescere (like, ruby)
sermo= sermon, speech, oration
coepit crebescere= began to spread
protinus= immediately
suereurnt= sewed
scapula= shoulder
vestigia= footprints (vestiges)
Dominus Apostolicus namque ait:
“Fratres, vos oportet pati multa pro nomine Christi.
Videlicet, vos oportet pati miserias, paupertates, nuditates, persecutiones, egestates, infirmitates, fames, sites et alia huiusmodi, sicuti Dominus Jesus ait suis discipulis, ‘Oportet vos pati multa pro nomine meo’ et ‘Nolite erubescere loqui ante facies hominum; ego vero dabo vobis os eloquentium,’ ac deinceps: ‘Larga retributio persequetur vos.’”
Et cum hic sermo paulatim coepisset crebescere per omnes regiones Galliarum, Franci, audientes talia verba, protinus coeperunt suere cruces in dextra scapula.
Et [Franci] dixerunt sese sequi Christum, [ab] quo se (Franci) erant redempti ex Manu Satanica.
iam, Galliae remotae sunt [ex] suis domibus.
namque= therefore
huiusmodi= of this kind (huius+modi)
os= mouth, lips, (voice)
paulatim= little by little
coepisset crebescere= began to spread
Ait namque domnus17 apostolicus “Fratres, vos oportet multa pati pro nomine Christi, videlicet miserias, paupertates, nuditates, persecutiones, egestates, infirmitates, fames, sites18 et alia huiusmodi, sicuti Dominus ait [Hill p. 2] suis discipulis: ‘Oportet vos pati multa pro nomine meo’19, et: ‘Nolite erubescere loqui ante facies20 hominum; ego vero21 dabo vobis os et eloquium’22, ac deinceps: ‘Persequetur vos larga retributio’23.”
Cumque iam hic sermo paulatim per universas regiones ac Galliarum patrias24 coepisset crebrescere, Franci audientes talia protinus25 in dextra crucem suere26 scapula27, dicentes sese Christi unanimiter sequi vestigia, quibus de manu erant redempti tartarea28 Iamiamque29 Galliae suis remotae sunt domibus.30
17 domnus (ML) = dominus (CL).
18 sitis, is, f. “thirst.”
19 Acts 9:16 (loosely): Ego enim ostendam illi quanta oporteat eum pro nomine pati.
20 faciēs, faciēī, f. “face”; here accusative plural.
21 vērō “in truth” (CL) = “but, however” (ML); it is typically postpositive, i.e. does not stand first in a sentence.
22 2 Timothy 1:8: Noli itaque erubescere testimonium Domini nostri, neque me vinctum eius: sed collabora Evangelio secundum virtutem Dei; Luke 21.15: ego enim dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri.
23 retrībūriō, ōnis, f. “reward, recompense” (LL); Matthew 5:12: gaudete, et exsultate, quoniam merces vestra copiosa est in caelis. Sic enim persecuti sunt prophetas, qui fuerunt ante vos.
24 regiones and patriae are here “duchies” and “counties” (ML); patria in the plural is only poetic in CL.
25 prōtinus, adv. “forthwith, immediately” (OLD 3).
26 suō, suere, suī, sūtum “sew”. Either a historical infinitive or dependent on coepisset.
27“shoulders”; in CL scapulae, ārum f. pl. means “shoulder blades”; scapulum is ML.
28 Tartareus, a, um “of the underworld.”
29 iamiamque, adv. “at this time”; a strengthened form of iam.
30 Hill: “So they set out at once from their homes in the lands of the Franks.” Literally “So at once the Gallic lands were removed from their homes.” [??] Lees has Iam iamque Galli e suis remoti sunt domibus, which seems much easier.