فەرهەنگوک

لنکێ داگرتنێ: پەیڤێت کوردی پێکڤە گرێداین ب پەیڤێت ئنگلیزیڤە

ئاڤێستا : فەرهەنگوک

       ئەڤ فەرهەنگوکە من یا ڤەگهوازتی ژیەکیزمانی ووشەنامە، ژبو سود وقازانجێ ژێ وەرگرن، چنکی وشیت وبێژێت ئاڤستی زۆر بسەر زاراڤێ بادینی ڤە نە، من ژی هندەک پەیڤێت سەر زێدەکرین دگەل یێت دی بو پتر بها ژێ لێ بهێتە ستاندن. ئەو وشێت درێژ ئو ئەوێت دهاتینە شرۆڤەکرن بەرفرەهی من ژێبرن. ئەز دشێم بیژم ئەڤ فەرهەنگوکە دبێتە بنارەتەک بو چارەسەرکرنا هندەکێت دی ل دەمێت دهێت.

فەرهەنگوک:

ئاتر: ئاگر، ئایر، ئازه ر، ئاهیر

ئاترگا : ئاهیرگه، هورموزگا، ئاتەشگە، ئاگرگە

ئاخ : زەڤی، زەوی، خاك، نیشتمان

ئاخاڵ : پاشماوه،ڕێقنە، ریخ، پیسی، چەپەلی

ئاخایۆك : ئاغا: ئەو کەسە یێ خو بگەورە دانیت

ئافەراندن : دروستكردن، چێکردن، خولوقاندن

 ئاڤەرینش: ئافراندن، داهێنان، خولقاندن

 ئارمان: ئارمانج، ئامانج

ئاشوو: مرۆڤی پاك وب وژدان، جوانمێر، پیرۆز

ئالی: لایەن، لا، ئال، ئالی

ئالیكاری:  ئاریكاری، هاریكاری، یارمه تی، ئانەهی

ئامۆژگار: ئامۆژیار، ئامۆزگار، مامۆستا، فێرکار

ئامیان : هەوێن، سرشت، جەوهەر

ئاوه ردگا: مەیدانی جه نگ، گۆڕه پانی جه نگ، مەیدانا شەری

ئاوزه نگ : ڕکێف وئاسنی سەرکەفتنێ خوانی زین وزەنگی

ئەرژەمەند :  ئەرجەمەند ، هێژا، بەرێز، رێزدار

ئۆل : دین، ئایین، کیش

ئەختەرناس: ئەسستێرەناس،خەوگیر، خەوناس

ئه فسۆس: ئه پسۆس، په شیمان، به داخه وه

ئەفسەر: ئەپسەر، تاج وکلاوی پادشاهی

ئەجومەن: هه نجه مه ن، هه نجومه ن، کۆڕ، دانیشتن، نشست، کۆمەلە، یانه

ئه رج : نرخ، ڕێز، بها

ئه وج : نووك، سه ر

بڕست :  توانا، وزه، هێز

بژون : پاکیزە، پاك، خاوێن، بژین

بەدەن : له ش، جه سته، قالب

بەرسڤ : وه رام، وەڵام، جاب

به ره وپیری : پێشوازی

بەهر:  به ش، بار، پشک

بەینەت : ئه مه گ، وەفا

 بێ کەران : بێ سنوور، بێ کۆتایی، بێ ئه ندازه

بیرناسی :  فه لسه فه

پادیاری: به رخۆدان، بەرهەڵستی، دوژمنی، دژایه تی

پارسكی کردن:  گه دایی کردن ، سواڵکردن، خازتن

پاقژ: پاکژ، پاکیزە، پاك، خاوێن، بژین

پایان:  کۆتایێ، دویماهی

پرس : په یمان، بەڵێن، گفت، پرسیار

پشتوێن : شاڵ، پژبێن، پشتێن، پشتان، کەمەربەند، قه یوه ن

پڵشت:  چڵکن،  پیس، قرێژی

پۆتك : چەکوشێ ئاسه نگری، ئاسنكوت، پتك

پەتەت: توبە، تەوبەت

پەرستار: پارێزەر

په ژراندن: قایلبوون، (قبول) کردن، قەبیلکرن

پەست:  نزم، کەم، بێ نرخ، سووك، بێ ئه رزش

پەسن : بەینەت، ئه مه گ، وه فا

په ڕاو : ده فته ر، په رتووك

پەژواک : ده نگدانه وه له ناو چیا و ئه شكه وت،دەنگدان، زایه ڵە

پەیڤین : وتووێژ، گفتوگۆ، قسەکردن، ئاخڤتن، گڤتن

پەلەوەر: بالندە، په ڕه نده، چه ڤیك، تەیر، تەوال

پەیک : تەتەر، نامه به ر

پەیجۆر: شوێنگێر، مینەکار

پەیکار : جه نگ، خه بات، شه ر

پندار:  خه یاڵ

پیر : پیرەک: پێشەوا، رێنما (شێخێ ته ریقه ت، مرشد)، ڕابه ری دینی

پێواژو :  پێڤاژۆ، رێتکە، قۆناخ، مه رحه له، پرۆسه، قویناغ

پێوەرزی:  پێداگرتن، کەلەرەقی، خیرەسەری، توندڕه وی، ده مارگیری

تاڤێنن: ده روشینه وه  وه ك مانگی تابان، تاڤ، مانای تیشكی مانگ، تاڤە هه یڤ

تۆم :  توو، تۆو، توخم، تۆڤ

تەوزیم: ئه رك، کاری سه رشان

تەوەزەل : ته وه زن، ته مبه ڵ، ته پ

تەڤلی بوون : تێکەڵ بوون

ته یار: ئاماده، بەرهەڤ

تیتاڵی کردن :  شۆخی کردن، گاڵتە پێ کردن، فێل لێکرن

تیڕۆژ: تیشكی ڕۆژ، تیرۆژک

جاڕ : کێڵگەی گه نم

جاویدان : جان له به ده ن

جڤاك : کۆمەڵگا

جماندن : جوڵاندن

جوانمەردی : جوانمێری، مرۆڤی باش ومه زن، مه ردایه تی، مێرخاسی، جوانمەردی

چاڤ : چاو

چاکوێژ:  زمانپاك، ڕه وشتپاك، درووستكار، دڵپاک

چاند : فه رهه نگ، خوێندەواری، ڕۆشنبیریی، خاندن

چاونژێر:  ڕژد، چرووك، ده ست قونجاو، قەلس، به خیل

چەمەک : مه به ست، واته، مەفهوم

چەمەک : لۆژیك، مه نتق

چلۆن : چۆن، چ رەنگ، چەوا

چەواشە:  شاش، ناڕاست، دژ، پێچەوانە، تێکچوو، شێویاگ، حێبەتی

چەواشە کار: گومڕێ، لاده ر، زیانكار

چێڤێک:  باڵندە، مه ل

خاپاندان : فریودان، له خشته بردن، هەڵخەڵتاندن

خاس:  باش، چاک

خاسەکی:  تایبەتمەندی

خامه : پێنووس، قەڵەم

خشته : ئاوه ز، ژیری، خێرەت

خواست : ویست، ئاره زوو، نیاز، خواستك، هه ناو، هه وا، نەفەس

خواسته : هه ناو، هه وا، خۆزگه، نەفەس

خوسپ : پاش مله گوتن، پشتراگوتن، غەیبەت

خۆرداد:  مانگی جۆزهردان، جۆخێنان، به خته باران یا زه ردان، مانگی سیەمی بهار

خۆڕه م : شاد، بەکەیف، شادمان، بەختەوەر

خه نی : کامەران،  دڵخوش

خیره ت : خیره ت ، خره د، ئاوه ز، زانایی، زانست، هۆش

خێرەتی : سپه ند: زانایی پاك و پیرۆز

خێش : خۆمانه، خۆیی، خزم

داپ :  داب، ڕه وشت

دادوستەد : سەندن و فرۆشتن

دارشت : ڕۆزی، فه ڕ، به ز، ده سته نه، خه ز، خیر، نعمەت ، بەرەکەت

دانش : زانست

داوه ر : قازی، حەکەم

ده بستان : ئه وشوینەکە مرۆڤ له وێ فێر زانست و زانیاری و داب دەبیت، مەكتەبە

دروود : درووت، ستایش، په سن، سلاو، دۆعا، مه دح، ره حمه ت

درێغ:  په شیمانی، ئه فسۆس

دنه ده ر: جوڵێنەر، بزۆك، هانده ر، محرك

دۆزەخ : دۆژه، ناخۆش

ده د :  دڕنده

ده رس : ده رز، وانه

ده فر: جام، قاپ

دەسکیسی: سیخوڕیی

دیده وانی: چاودێری، پاسەوانی، برێڤانی

دینانه : شێتانە

دێبەر: کێڵگە، بەری دی

ڕابن : ڕابوون، ڕاپەرین، شۆڕش

ڕابه : ڕاپه ڕه

ڕاد : بەخشێنەر، دەسواز

ڕاژه :  ئووده

رامان: بیر، هزر

ڕامش: ئاسووده یێ، سەرخوش ودڵنیانی

ڕان : ڕانه مه ڕ، گه له ی په ز، مێگەڵ

ڕاهێنان : ۆەروەرکردن، فێرکردن، یاددان، مه شقدان، ده رسدان

ڕژد : به رچاوته نگ، ڕهشك، چاڤگرێ

ڕسكاو : داهێنەر

ڕك : ڕق، کینە

ڕماندن: ڕووخاندن، تێگدان، ڕووخان

ڕۆژه ڤ : بابه ت، بابه تی ڕۆژ

ڕووش : مرۆڤێ جەنگخواز ونەگونجاو

ڕەخشان : پڕتیشک

ڕەسایی: گەیین، پێ گەیشتن، کامڵبوون

ڕەسین: گەیین، ڕەسایی ڕەسا، ڕەسیدە، پێڕاگەیین

ڕەسیدە : گەیشتوو

ڕەمز : نیشانە

ڕەوان : جان، گیان

ڕەوەند : شێوە، ڕەفتار، ڕەوشت

ڕووکە : قیبلە، قبلە

ڕەشگ : حەسید ، حسود

ڕێڕەو : سیستم

ڕێژەیی : نسبی

زات : خاوەن، دارا، زات

زاما : زاوا. زاڤا

زایشت : بەدێهاتن، زایین، ژدایکبون

زرێ : ڕخت وبەرگێ جەنگی

زوێن : داماو، ناتەوان

زۆنگاو: ئاوی وەستا، گەنیو، ئاڤا گەنی

زه ند : ڕاڤه، شیروڤه، شی کردنەوە، لێکۆڵینەوە، تەفسیر

زه نگین:  دارا، ساماندار، دەولەمەند

زینده گی:  ژیان

زیاده ڕه وی: زیاڕۆیی، (ئیفرات، ته فریت(

زێ : مناڵدران ، پسدان

زێرەڤانی: چاودێری، دیده وانی

زێنۆ: شێوە

ژیار: شارستانیەت

ژێربێژی: رادەی وتە، مەنتق

ژیرکاری : ئافه رین، (حكمه ت)

ژینگه : سرووشت

سالۆر: ژیر، به ئاوه ز

سپڵە: بێ ئامەگ، بێ وەفا

سپید : سپی، چه رمگ، سفید

سپیده: ده م ده می به یان، کازیوه

سپەهر:  سپه ر، ئاسمان

سپەند:  پاك، پیرۆز، خاوێن، بێ خەوش، پاکژ

 ستران: گۆرانێ، لاوژە

سرشت: جەوهەر، هەوێن، بنیات

سرووش: ئاوازی ویژدان، خۆرپەی دڵ، بەدلاهاتن، ئلهام

سزاوار: شایان، شیاو، شایستە

سەدە: چەرخ

سەرا: ماڵ، خانە، کۆشک، خانوو

سەرسەری: سەڕچڵ، بێ بیرکردنەوە

سەرشار: پڕ

سنجری: ئاسنی سورۆبووە

سندان: سنان، دەزگای شت لە سەر کوتانی پێنەجەی ئاسەنگەر

سۆز: گفت، پەیمان، بەڵێن

سوێند: سوێن، سۆند، سۆکەند

سۆزرەت: سەیر، نائاشنا

سوشیانس: ڕزگارکەر، ڕێپێشاندەر، پێشەوا

سووچ: گوناح، تاوان

سەیزوو: سبەی، سۆزی، بەیانی

سەوڵ: سەڵپ

شاندن: ناردن، ڕەوانەکردن

شاڵ: شاڵ، شەپک، سێترە

شالیار: شەهریار،پێشکار، وەزیر

شۆخی: گاڵتە، گەمە

شۆدار: شێدار، نمدار، تەڕ

شەوت: دزەکردن، ڕەخنەکردن

شەیدا: ئەویندار، ڕووناکی

شەوکە: شەبەکە، تۆڕ

شێرپەنجە: نەخۆشینی، سەرەتان

فرووزە: نیشانە، شوێن، چۆنیەت

فەرتەنە: تۆفان

فەڕ: گەورەیی، شکۆ، دەبدەبە، جوانی، تیشک، پیرۆزی

فەرزانەی: زانایی، دانایی

فەلە: خاچ پەرست، مەسیحی

قارامان: دلێر، پالەوان، فێرس

قالک: قالب، توویکڵی گوێز

کاربین: زانا، پسپۆڕ

کاڵا: شتومەک، کۆتاڵ

کالب: قاڵب، تەن، بەدەن، بێژان، چوارچێوە، ڕێژە

کاوی: کەی، میر، پاتشا، دەسەڵاتدار

کڕوکاش: لەدووکەوتن، لێکۆڵینەوە، لەشوێن گەریان

کوچک: بەرد، هەرد

کوور: قووڵ

کەرپە: بەخشش، خێر، ئحسان

کەی: کاوی، بەرێز، سەرۆک، پاتشا

کەڵەشێر: کەڵەباب، دیکل

کین: قین، ڕک

گازندە: گازنج، گلەیی، بناشت، شکایەت

گوزارە: وتە، مانا

گیانبەخش: زیندووکەر

گەجەستەک: نفرەت لێکراو، ناپاک

گەشەگردن: پێگەیشتن، هەراشبوون (تەکامل)

گەلاوێژ: تیشکدەر، ئەستێرەی تیشەر

گەمارۆ: شاڵاو، دەورگێران، پەلامار

گەناو: ئاوی وەستاو وبۆگەن، زۆگاو

لەچەری: ڕژدی، ڕەزیلی، یەکدەندە

مامۆستا: هێربۆد، ئامۆژکار

متمانەمەند: دڵنیا

مردکڵ: مردوو، مری

مەزدا: مەزن، گەورە

میرات: سەربەش، پاشماک

مێرخاس: جوانمێر، جوانەمەرد، مروڤێ چاک ومەزن

مێرگ: چیمەن، گیاجاڕ

مێگەڵ: ڕانەمەڕ، گەلەی پەز، ڕەوەی مێ

مێهرەبان: مێهرەوان، دڵنەر، ممێهرەکا: قوربانەگا

ناوێزە: دەگمەن، دانسقە، بەتایبەت

نفرین: لەحنەو، لەعنەت

نۆژەن: نووژەن، تازە، نوێ

نیایشت: نیایش، دوعا

وام: قەرز، دەین

وزە: هێز، زۆر، توانا

وسیار: زۆر، فرە

وەرزەش: وەرزەشت

وەرزیدەکردن: راهێنان وئامادەکردن

وەرزێر: جووتیار، کشتکار، جووتبەندە، کەشاوەرز

وەرف: بەرف، بەفر

هایدار: ئاگادار

هۆماڵ: رەقیب، هاوچاو

هەپتە: هەفتە، حەوتە، حەوتو

هەرزەن: ئەرزەن

هەرمانی: جاویدانی، هەمیشەیی

هەژیر: هێژا، زیرەک، بەڕێز، پەسەنی

هەستی: بوون، هەموو جیهان وگەردوون

هەمبەر: ئاست، بەرانبەر

هەنجار: رێگا، ڕەوش، خووخدە، ڕێگای ڕاستی

هەیڤ: مانگ، مەهە

هیمبوون: تێگەیشتن

هیندسە: ئەندازە

یاوەر: بریکار، یاریدەر، هەڤاڵ

یەکانە: تاک، یەک، ئێکانە

یەل: بێ باک، نەبەز

بەرهەڤکرن وتویژاندن وزێدەکرن

٢٤-٧-٢٠١٧ دهوک: ئەحمەد عەلی

لژێری ئەڤ فەرهەنگوکە ب شویێ pdf

      دجوینا دوێدا، ئەڤ پەیڤ  ڤێک کەڤتینە حەتا رادەکا باش، بەلێ ب درستی نە وەک ئێکن چنکی گوهورین دکەڤتە  دەستپێکا پیتا پەیڤێ یان دکەڤتە دویماهیێ ژبەر پێدڤیا زمانی بو ڤێ رەنگێ گوهورینان:     

        بەلێ ئەڤێت ماین، جوینا دویماهیێ یێت پێکڤە گرێداینە ب رەنگێ دەرڤە، بەس هەمی پێگڤە دیەکسانن ووەکی ئێکن ب رامانێ ڤە وەکی من دپێشیێ دا گوتی. ژبەر ڤێ چەندێ، ب چاڤەکێ ڤەکری سەحکە وان دا بشی ڤێ گوهورینێ ببینی وتێ دیارکەی:

       دسەر ڤان هەر سێ جوینارا من ئەو پەیڤێت پێڤەنیس دگەل دەنگان یان ئەوێت دهێن سەر ژان ودەردا ئەوێت  سەر کەیف  نەخوشیا من چوداکرن ل ڤێرێ چنکی ئەڤ رەنگە پەیڤە دهەڤبەشن دگەل زۆربەی زمانێت جیهانێ. ژبەر ڤێ ئەگەرێ من ئەڤ خانا تایبەت بو تەرخانکر.

        ل دویماهیێ، دڤان پەیڤێت ژێریدا، من یێت جان وبەندکرن ل دیف ئەلیف پێتکا ئنگلیزی دا ب ساناهی بکەڤیت بو خویندەڤانێ بیانی. هەر وەسا، من پەیڤێت کوردی یێت نڤێسین ب پیتێت لاتینی دا ببیت بەر چاڤک بو وان کەسان دا بزانن کا رەنگێ پەیڤا کوردی چ رەنگە ئو چەوا دهێت درێنوسێدا بەرامبەرێ پەیڤا ئنگلیزی. پشتی هنگێ، من پەڤێت کوردی یێت نڤێسین ب پیتێت عەرەبی ئەو ژی بو وان کەسێت نەشێن ب رەنگێت دی ب خوینن. هەر وەسا وەکی من ئاشکراکری ل ژۆری ئەڤ هەمی پەیڤ وەک ئێکن ویەکسان دوات ورامانەکا تایبەتدا ئەوێت دهاتین دفەرهەنگێت ب ناڤ دەنگێت ئنگلیزی.

          ئەڤە ئەو لیستا تەمامە ژوان پەیڤێت یەکسان دناڤ بەرا کوردی وئنگلیزیدا ئەوێت دهاتن ل ژۆری:

Kurdish words connected to English  

پاش گوتن: من ئەڤ بابەتە یانڤێسی وەک گوتارەکا لێکولینەر ب زمانێ ئنگلیزی چنکی یا گریدایە ب وی زمانی ڤە. من یا گوهارتیە زمانێ کوردی بو خویندەڤانێ مە دا سود ژێ ب هێتە وەرگرتن ژهەردو ئالاڤە. یا ئنگلیزی من یێ بەلاڤکری دوەبساتێ خو دا یێ ئنگلیزی دبن ڤی لنکێ:  

partridgesong

کومکرن وبەرەوردکرن وگوهورین :

ئەحمەد عەلی حەسەن

١-٢-٢٠١٨- دهوک – کوردستان

Collected ,compared and translated:

By: Ahmed Ali Hasan

1-2-2018 – Duhok- Kurdistan

ahmed_ali_h@yahoo.com

pdf پەیڤێت کوردی پێکڤە گرێداین ب پەیڤێت ئنگلیزیڤە