فلکلۆر

ژ فلکلورکوردی

 ژنک و دەهوات

دەهواتا مالخویێ گوندا

دێ هەلاڤێم پوزو پوندا

بلا کور بمریت، د پارزینێ مندا

نە د خەمی مە ، نە هندا   

پیرا دل تەر

پیرێ هەبون سێ بزن

دا کرنە حەوشا مەزن

ئێک دا ب کل و گلدان

ئێک بحولی ومەرجان

یا سێ دا بەرتیلا لاوان  

بێریڤان

بێریێ ، ژ بێرییا ڤەمای

شیر مەشکا گرانە ، پالێ خو لێ دای

نوزانم ، کا تو ژ من یێ سلی

یان ژ دەیکا خو یێ دل مای  

ژن و شڤان

شڤانو وەرە هێرە

ئاخفتنەکێ بێژم خێرە

ل تە بمریت ژن 

ل من پیسە مێرە

دا ل مە ڤەبن دەرێت خێرە   

کچ و لاو

کورو لاوو ئەز دینێ تە بوم 

 تە ئەز دین کرم

خەمێت دلا ئەز پیرکم  

روندکێت چاڤا ئەز کورەکرم

قەنجا ئەز خازتم ، خرابا برم  

بویک و خەسی

خوزی خەسی نەبانە

مەویژ د بێ دیلک بانە

کورتەک دو بەریک بانە

دا بویک بدلێ خو بانە   

کەچەل و مێش

کەچەلو ، قایێ قایێ

مێشا مازن بەردایێ

حەتا دیلکێ دونیایێ

شڤانا گرت و ئینایێ

خوزیا ئەڤیندارێ

عەورێت مە شوربون ل هنداڤی میردینی

دەنگێ ڤێ مێ کەوێ خوش د هێت سەر هێلینێ

خوزی مرادا مە حاسل با ل جزیرا بوتا

 سەرزیارەتێ مەم و زینێ   

خوزیا یارێ

خوزی شەڤێت مە هەمی تاڤە هەیڤ بان

روژێت مە هەمی جەژن و عەید بان

دا ئەز و لاوکێ خو ب دلێ خوبان   

هیڤیا کچکێ

ئەو کییە ژ وێڤە تێ یو

شالا رەش ل پشتێ یو

دێ بتە زاڤایێ مالێ یو  

گازندا کچکێ

ئەرێ لاوو لاوێ خازی

تو سەفیلی ، بەلنگازی

بو چی کچکێت خەلکی د خازی 

کچک و سەعدو

سەعدوکێ ل سەر کانیکێ

دێ هلو سەعدو ژ من ڤەبە

یا دهێت حیرە حیرا جانیکێ

دێ هلو پیسو ژ من ڤەبە 

سەعدو د هێتو ژ چییایێ

هەسپ گرێدا ب داڤا گییایێ

سەعدو من نەڤێت ب کوری ئاغایێ    

ڤیانا ژ دل

سەرێ خێرێ یوو

قەیتانا بەندکێ کێرێ یوو

گوری تەبن قەشێ دێرێ یوو

مەلایێ مزگەفتێ یو

دگەل شەماشێ کنیشتێ یوو  

لاڤا نەفسیێ 

دبەر دولابیرا دگوت :

ژن بابێ ، کافر بابێ ، برسیمە ل بەر دولابێ 

پەشیمانی

براکێ من بو مێڤان

گایەک من کرە قوربان

برایێ من دەرکەت

خانی ل من داکەت

گایێ من چو خوسارەت  

جەندرمە

یی د هێتو د هەڤشیت

گیا د بن سولاڤە د هەرشیت

چاڤێت خو ل کچکا د گڤشیت 

یی د هێتو دامای

سولا خو دەتە بای

چاڤێت خو د کەتە کچا ئاغای  

ئەڤینی

  ئەڤینی، تە مەمک شانا هنگڤینی  

 لاوا خارو ب لەخرینی

کچێت بچیک

سپیندارێت گوندێ مە د شڤن

با لێدەت ، ژ بنی دلەقین ژسەری د لڤن

چەوا کچکێت حەفت سالی دمالێت بابێ خودا بێ یار دڤن 

ژنک و یار

لودیکو ، لودیکو

خودێ یو چاڤا لێ سپیکو

تە بو چی زی بانگ داوو

کورک چو، خەنجەر هێلاوو

ب حێجەتا شیڤا گاوو

من د بن مێزەرێ قوتاوو

ب حێجەتا شیڤا کەرێ

من بو گەهاندە بێدەرێ   

کچ د گەل رەشوی

هەرێ رەشو، رەش تەعلەیو

ل دەرێ بابێ من بەس هەرە وەرە یوو

ئەز مرم ب کول و کوڤانێت تەوو

هەرێ رەشو ، ژ من رەشتروو

ژ تەنیا دیزو سێلێ خراب تروو

خەلکی گوتن من رەشە

 من گوت حاجیا ئاغایە 

دهێت ل بەریکا لەشکەروو 

هەرێ کورو کورێ خەلکی

رەش روحانو ، دو بەلگی

لهیڤیا تە بم حەتا گەنگی  

هەرێ کورو، کورێ مامێ

خەنجەر زیڤو شولێ شامێ

من کورێ مامێ خو ڤییا

بو چی هەوە ئەز نە دامێ  

هەرێ کورو کورێ مەتێ 

 خەنجەر زیڤو ل بەر قامەتێ

عەشق ئەڤینا من وتە

کەتە روژا حەشرو قیامەتێ 

خودانا قەرەپوشێ

دەهواتەکا هاتیە گوندێ مە بە بوشی

یێ د هاتن شێخ هەسنی، نە خێر مام زدینی ، ئەرگوشی

هەکە تو یارا خو نەنیاسی ، یا ل سەری قرەپوشی

جورێت کەنگرا

کەنگرێت بەیارا ، بدەنە نەیارا 

کەنگرێت خیزا ، بدەنە عەزیزا 

کەنگرێت شێڤا ، بدەنە بێ لێڤا

کەنگرێت کون مشکا ، بدەنە برایێت خویشکا

ماست وشیر و دەو

نان وماست ، تێشتا براست

نان و شیر ، تێشتا میر

نان و دەو ، تێشتا درەو

پسمام و دوتمام

مێرخاسی و خوش مێری

دو سویار لدەشتێ هەنە

دەوارێت وان ب دەپەنە

پسماما ژی دوتمام هەنە

دوسویارلدەشتێ بشکڤتن

دەوارێت وان نهشتن

پسماما دوتمام کوشتن

بیکا سارارا

قوین ڤە هات بدارارا 

خولی ما ل شوین وارا 

شامێ شام شەکرێ 

من بارو بارخانە ژ تە بارکرێ

دەشتا دودا ژ تە خوشترێ

وەرنە تویا ، وەرنە تویا

گوتن: ما وەختێ تویانە

گوتن ما وەختێ شەڤ کانە

گوتن : پا چ دەرمانە

گوتن : گرارا ل بەر مێرێ دو ژنانە

کچا جغسی ، تە ئەز کوشتم ب نانێ ترسی

تەرزی وەرە

دەستی دانە سەر خەنجەرە

رحا مەلەی ب کێشە دەرە

شواتێ بەفرو باتێ

کچک ژ گیای د هێت

کورک ژ چیای د هێت

ماسی جەرگێ ژارێ

 تە حەفت کور هەبون ژارێ 

چون زوزانا ژارێ

بونە هەستی ژارێ

هاتنە دەشتێ ژارێ

تری ڤری ژارێ

سەر کەلەما ژارێ

کت ژێ نەما ژارێ

ژن د گەل مێری

ژنکێ گوتە مێرێ خو وەرە ژ دەرڤە

گوت: ئەز نا هێم

ئینا ژنکێ گوت :

هەی هلاڤێژ، هلاڤێژ

ل من هاتن پیری و زەردان و گەلاڤێژ

کراس سورا ل ملێ یوو

من گازیکر هێڤە بێ یوو

ئەڤە چەند سالە من دەینەکێ لێوو

کوربو ، کورێ خەلکی بوو 

ژ بنێ دارا بەلگی بوو

موشغل ، یارا وی بوو

باران ژی هات تەرنەبوو

عەبدولا د هێت ژ ناڤ رەزاوو

سەد گول و بەلگەکێ سێڤێ

سێڤ چنی ب هچکێ کتانوو

سەد گول و بەلگەکێ سێڤێ

خو ل سەر بانا تویزکە

گازی کچکێت  خەلکی بکە

تو یا جان ماچی کە

 یا کرێت قوتی کە 

سێ بسکێ ، بسکا منێ

قورادێ ، کەزیا منێ

سێ بسکێ ، سێ طایێ

د نیڤا رێکێ رازایێ

سێ سویارا پێ لێ نایێ  

لو رومی یوو، لو رومی یوو 

سەر عەسکەروو، ئومباشی یوو

سالەک ژعەمرێ من گوری یوو 

رومی هات و دابری

کویچک جونێ نە گوت : وری

دەما چاڤێ من ڤێکەت 

خوینا دلێ من ئەوری

حەجی بن گلدک

ساڤارا ب سوریازە 

حەجی بن گلدک

یارکا تە یا تولازە

حەجی بن گلدک

 کاریا کەلێ

کاریا کەلێ ، یا د مەنجلێ

بو مە ب لێنە ژارێ حەلێ

هەگلە گشتێ بابوو

پێکا بدە پشتێ بابوو

باب گەهشتوو بابوو

هەیلا ریتوو تو نەمایوو

خانی کەتوو، دیوارماوو

نیسکا شەڤی دزکی ماوو

هەی ریتو ، هەی ریتوو

کورێ دهلا دەڤ ریتوو

هاڤینێ هەمی شوغلی  

زڤستانێ مای بێ قویتوو

حسوو ، چنگل فسوو

 چو د گەرێدا 

گەر تەبقی ، حسوو خەندقی

زەنگلەک زێرە ، چو باژێرە

زەنگلەک زیڤە ، چو ب گوندیڤە

دەوینا پیروزێ ، یێ تێدا سەرێت کەرموزێ

دەوینا سالحایێ ، یێ تێدا سەرێت گایێ

بەقکێ ، پی برەقکێ ، تە وە لمن کر

ماریشو ، پێ ب دریشو ، تە وە لمن کر

ساڤارێ ، پشک و پارێ ، تە وە لمن کر

ژنا مەلەی

ئەی مەلەوو هارو دینوو

ریهێت تە ژ کوریا کەرێ شینوو

گیایێ قول قولە ل ڤێرێ نینوو

پیرێ

پیرەژنا بات عەمەل

مالا دانا عەردێ مەخەل

تو ل گەل مێگانا د هێیە کەل  

دەهوات بو ل گوندی. میری ژنکەکێ ل بەر مرنێ بو. مەشکا وێ ل بەر کیانێ بو. دلێ وێ د چو رەقس و سەمایێ. ئینا چو ناڤ گوندی گازیکرو گوتە ژنکا :

-        بلا ئێک ژ هەوە بهێت بو من مەشکێ بکێت، ئو ئێکا دی بو مێرێ من بکەتە گری دا ئەزبچم دەهواتێ.

ئامێدیێ ب لەڤەنە

سەرێ لەڤەنا هەمی بکولتەنە 

هندی عەبا چوخ ل وێرێ هەبن

عەبابەتی چ سەنە

بسکێت دمن دشورن دراڤێت ئاگریوو

شاکا د هاڤێژن 

دێ شی ب حەیرانی کەم

بلا پسمامێت برایێ من هەر بێژن

بسکێت دمند کورتن دراڤێت ئاگریوو

خوناڤێ گرتن

ئەز دێ شی ب حەیرانی کەم

پسمامو برایێت من د خورتن

 حەیرانو حەمو

دەستەکێ سابینێ د چلکێت تە دەمو

ئەز تە گوری وی دکەم ئەوێ ئەز حەژێ دکەمو

حەیرانو ولی

تە کومی سورە ، یێت سەردا گولی

مالا خو بارکە ، چون موسلی 

ئەڤ تور وکەلتورە من یێ کومکری ژ زار دەڤێ دەیکا خو رەحمەتا خودێ ل سەر بیت وجهێ وێ بەهشت بیت سالێت حەفتێدا هیڤی دارم ب دلێ هەوە بیت.

Kurdish Folklore collected and  adapted

 by Ahmed Ali