การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในศาสนาพุทธ 

 หลักธรรมในทางพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าทรงแสดงวิธีการปฏิบัติที่เรียกว่า“สมาธิ”คําว่าสมาธิแปลว่า จิตที่สงบตั้งมั่นอยูในเรื่องใดเรื่องหนึ่งไม่ฟุ่งซ่าน หรือการจัด ระเบียบความคิด ได้ เช่น ในขณะอ่านหนังสือจิตสงบอยู่กับหนังสือที่เราอ่าน เรียกว่า จิตมีสมาธิ หรือในขณะที่ทํางานจิตสงบอยูกับงานที่ทํา    ก็เรียกว่าทํางานอย่างมีสมาธิ สติ สมาธิ และปัญญา มีลักษณะเกื้อกูลกันและมีความสัมพันธอย่างใกล้ชิด สติคือความตั้งมั่นเป็นจุดเริ่มแล้วมีสมาธิคือ    จิตใจแน่วแน่ และปัญญาคือการไตร่ตรองให้รอบคอบ

จุดมุ่งหมายของสมาธิ

1. เพื่อความตั้งมั่นแห่งสติสัมปชัญญะ

2. เพื่ออยู่เป็นสุขในปัจจุบัน

3. เพื่อได้ฌานทัศนะ

ประโยชนของสมาธิ

1. ประโยชนของสมาธิในชีวิตประจําวัน เช่นทําให้จิตใจสบาย มีความสดชื่น ผ่องใสและสงบกระฉับกระเฉง  ว่องไว มีความเพียรพยายาม แน่วแน่ในสิ่งที่กระทํา มีประสิทธิภาพในการทํางาน                                    

2. ประโยชน์ของสมาธิในการพัฒนาบุคลิกภาพ เช่น ทําให้มีความแข็งแรง หนักแน่นทั้งทางร่างกายและจิตใจ มีสุขภาพจิตดี สู่สุขภาพที่ดีและรักษาโรคบางอย่างได้

3. ประโยชน์ของสมาธิที่เป็นจุดมุ่งหมายของศาสนา เมื่อได้สมาธิขั้นสูงแล้วจะเกิด ปัญญาและบรรลุจุดมุ่งหมายของศาสนาได้

4. จะมีเหตุผลในการตัดสินปัญหาต่างๆ ได้ถูกต้องมากยิ่งขึ้น

วิธีการฝึกสมาธิ

ในคืนวันเพ็ญเดือน 6 พระพุทธเจาตรัสรูโดยการนั่งสมาธิดวยวิธีการอานาปานสติ คือ ตั้งสติจดจอที่ลมหายใจเขา-ออก เปนอารมณเดียวจนจิตแนวแนเขาสูสมาธิซึ่งเปนสงบสุข สงัด มีสติ รูตัวบริบูรณ จากนั้นพระพุทธองคเกิดมหาปญญาคนพบทางดับทุกขแกชาวโลกคือ อริยสัจ 4 ดังนั้นการฝกสมาธิเปนหนทางที่พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติเพื่อใหเกิดปญญา แกปญหาชีวิต และ พัฒนาตนเองใหเกิดกําลังใจเสียสละยิ่งขึ้น เมตตายิ่งขึ้น มีปญญาประกอบการงานตนเอง มีความสุข สังคมโดยรวมมีความสุข แตอยางไรก็ตาม

พื้นฐานของผู้ปฏิบัติสมาธิหรือฝึกสมาธิได้ผลรวดเร็วต้องเป็นผู้ที่มีศีล 5 เป็นพื้นฐานและศัทธายึดมั่นต่อพระรัตนตรัยเป็นพุทธศาสนนิกชนที่ดีคือการให้ ทาน ศีล และเจริญภาวนาคือการทำสมาธิและทำให้ตนเองดีขึ้น สังคมเจริญขึ้น

การฝกสมาธิตามแนวศาสนาพุทธ นั้น ฝกใหครบอิริยาบถ ทั้ง 4 คือ ยืน นอน นั่ง เดิน ฝกใหจิตอยู ในอารมณเดียว มีสติบริบูรณในอิริยาบถตาง ๆ และกอใหเกิดสมาธิ หรือเรียกวา เจริญกรรมฐาน นั้น เริ่มตน สวดมนตไหว พระสรรเสริญคุณพระศรีรัตนตรัย อธิษฐานจิตเขาสมาธิ และพิจารณาสภาวธรรม คือ ความเปน ทุกขของชาติ ชรา มรณะ ความแหงใจ ความเสียใจ ความคับแคนใจ ความประจวบกับสิ่งอันไมเปนที่รัก ความพลัดพรากจากสิ่งที่เปนที่รัก ความไมไดสิ่งที่ปรารถนา ความมีอุปทานในขันธ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เปนทุกข พิจารณาขันธ 5 ไมเที่ยง เปนอนัตตาไมมีตัวตน การพิจารณาสภาวะธรรมเนือง ๆ ชวยใหเกิดเจริญปญญา ละวางกิเลส เกิดการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม ตามแนวศาสนาพุทธ และเปน แนวทางที่พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติ