Henrica van Hengelen

(? - 1578)

Oudestraat 56 is het huis helemaal links op deze tekening van Springer uit ca. 1860

Oudestraat 56

Bij het onderzoek naar de bewonersgeschiedenis van Oudestraat 56, bleek het pand in de 16e eeuwse volksmond het ''Wolffsenhuis'' te worden genoemd. Naar de familie De Wolff, die het huis bijna de gehele eeuw bewoonde. Dankzij een slimme huwelijkspolitiek stegen de bewoners van Oudestraat 56 in drie generaties aanzienlijk op de sociale ladder. Aan het begin van de 16e eeuw bewoonde de rijke familie Van Hengelen Oudestraat 56. Henrica de Wolff van Westenrode, geboren van Hengelen behoorde tot de tweede generatie.

generatie 1: Geert van Hengelen

Henrica was de dochter van Geert van Hengelen en Alyth NN.. Geert was schipper en koopman. Vanaf 1519 tot 1527 was Geert gemeensman, tussen 1520 en 1524 kerkmeester van het Minderbroederklooster en in 1524 kerkmeester van het Heilige Geestgasthuis. Hij lijkt een slimme zakenman te zijn geweest. In de loop van zijn leven vergaarde hij een vermogen. Vanaf 1508 was Geert van Hengelen eigenaar en bewoner van Oudestraat 56. Het erf van Oudestraat 56 strekte zich in de lengte uit tot de Hofstraat. Er zijn aanwijzingen dat het oorspronkelijke erf van Oudestraat 56 twee erven breed was. Waardoor het erf de noordhoek van de Oudestraat met Speldenmakersteeg (nu Burgwalstraat) besloeg. Geert van Hengelen overleed in 1527.

generatie 2: Willem van Hengelen

Waarschijnlijk bewoonde Henrica's broer Willem daarna Oudestraat 56. Over hem is in de archieven nauwelijks informatie te vinden. In 1530 werd aan de Speldenmakerssteeg een kelderkamer gebouwd, nu Burgwalstraat 6. Deze fraaie kelderkamer behoorde bij Oudestraat 56. In 1543 verhuisde Henrica naar Oudestraat 56. Dit zou kunnen betekenen dat Willem kort daarvoor overleden was.


Burgwalstraat 6 met hijskap aan de straatzijde

generatie 2: Henrica van Hengelen

Henrica van Hengelen trouwde rond 1518 met Johan de Wolff (ca. 1472 - 1538). Johan was een zoon van Wolter Wolff en Hille Voorne. In 1498 erfde Johan van zijn oom Johan Voorne het goed Westerode bij Zalk. Sindsdien noemt de familie zich De Wolff van Westerode (ze bestaan nog). Henrica en Johan kregen drie kinderen: Wolter (ca. 1520 - 1573), Hendrick (ca. 1520 - 1589) en Johan. Johan sr. was raadslid van 1514 tot 1537 en waardijn (toezichthouder bij de Munt) tussen 1511 en 1513. Johan overleed in 1538. In dat zelfde jaar schonken ''Juffer Henrick Wolffs, zal. Johan Wolffsoens weduwe en hare kinderen Wolter, Henrick en Johan'', een stuk grond aan het Cellebroederklooster. Het betrof een onbebouwd terrein tegenover de Cellebroederspoort, gelegen op de hoek van de huidige Cellebroedersweg/Ebbingestraat. In 1542 woonde Henrica nog in Oudestraat 250, in 1543 is Henrica bewoonster van Oudestraat 56. Dertig jaar later, in 1573, schonk Henrica een rente van 11 goudgulden op haar huis en erf aan de Cellebroeders. Henrica overleed in 1578, zij overleefde haar man 40 jaar. Bij trouwen zal zij een stuk jonger zijn geweest dan haar echtgenoot. Ook overleefde zij haar oudste zoon Wolter. Het is vooral tweede zoon Hendrick, die naar voren treedt in de archieven.

Burgwalstraat 6, detail achterzijde

generatie 3:

Hendrick de Wolff van Westerode,

heer van Potegem en Eertbrugge

In 1576 duikt de naam van Hendrick de Wolff van Westerode (ca. 1520 - 1589) op als eigenaar/bewoner van Oudestraat 56. Hendrick trouwde met de Vlaamse Françoise van Jausse genaamd van Mastaing. Via haar werd hij heer van Potegem en Eertbrugge. Het stel kreeg een zoon Philibert de Wolff van Westerode. Hendrick was gemeensman van 1543 tot 1547, aansluitend raadslid tussen 1547 en 1572 en in 1579/80. In 1565 was hij armenmeester. Als raadslid/burgemeester reisden Hendrick de Wolff van Westerode en Arent toe Boecop diverse keren naar de stadhouder van Overijssel, de graaf van Aremberg. Tijdens de 80-jarige oorlog verwelkomde Hendrick de hertog van Alva bij diens komst te Kampen. Samen met Arent toe Boecop onderhandelde hij met vertegenwoordigers van de graaf van den Berg over overgave van de stad .

Het bezit dat de voorgaande twee generaties in Kampen hadden opgebouwd, werd door het echtpaar De Wolff van Westerode/van Jausse genaamd van Mastaing in de loop der jaren weer verkocht. In 1592 maakte de stad Kampen een rechtszaak aanhangig tegen de weduwe van Hendrick de Wolff van Westerode en haar zoon Philibert.


Burgwalstraat 6, b.g.g.

generatie 4: Philibert de Wolff van Westerode

Philibert de Wolff van Westerode ( ca. 1546 - na 08/07/1611) trouwde op 2 juli 1577 met Margaretha toe Boecop. Dochter van Egbert toe Boecop en Mechteld van Lichtenberg. Samen kregen zij vier kinderen: Gerrit de Wolff van Westerode, Anna van Potegem †1625, Florentine van Potegem en Egbert de Wolff van Westerode.

Vanaf 1567 traden leden van de familie De Wolff van Westerrode op als beheerders van de Hylle Rietvergadering. Eerst Hendrick de Wolff, dan zijn weduwe Françoise van Jausse genaamd van Mastaing en haar zoon Philibert en ook Hendricks broer Johan de Wolff van Westerode en zijn weduwe. In 1592 werd een rechtszaak gevoerd tegen Philibert en zijn moeder. Als beheerders van de Hylle Rietsvergadering hadden zij waarschijnlijk afgeloste renten en andere inkomsten van de vergadering voor zichzelf gebruikt. De aangeklaagden moeten een lening van 800 goudgulden afsluiten met als onderpand hun tienden in het kerspel Kamperveen. Deze leenovereenkomst en enkele rentebrieven over goederen te Blankenham dienden zij bij de magistraat van Kampen in te leveren.

Terwijl de eerste generaties Van Hengelen/de Wolff vaak geld uitleenden aan stadgenoten, blijkt Philibert op 10 maart 1599 in grote nood 25 goudgulden te moeten lenen. Op 31 december 1599 werd huis ''Het Spiegel'' (Oudestraat 56) met een doorgaande hof tot de Nieuwstraat verkocht aan Marrijken de Wilde, weduwe van drapenier Guillam Rebaut.

Bekijk voor de bewonersgeschiedenis ook: https://www.youtube.com/watch?v=PIlW7xWJ6jk&t=219s

© cultuurZIEN, 2019

bronnen:

  • J.C.C. Kreek, De restauratie van Burgwalstraat 6 en 8 te Kampen, Jaarverslag Ver. Hendrick de Keyser 1975, Amsterdam 1976

  • H.W. van den Hoven, Kampen, Oudestraat met achtergrond, van Bovenkerk tot Hagenpoort, deel 2-A, Kampen 1999

  • R. Meischke, H.J. Zantkuijl en P.T.E.E. Rosenberg, Huizen in Nederland: Utrecht, Brabant en de oostelijke provincies, Zwolle 2000

  • A. de Wilde, Brouwerij de Wereld, Kampen 2006

  • K. Schilder, De Kamer van Engbert Bisschop, Kampen 2014