Συνολικη Εργογραφια του Ιακωβου Καμπανελλη

Ένας νιόπαντρος προσπαθεί να ξεπεράσει τη μιζέρια της τάξης του, χωρίς όμως να διαθέτει τα απαραίτητα εφόδια. Συλλαμβάνει ένα φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο υποβάλλει σε μια μεγάλη τσιμεντοβιομηχανία. Φαίνεται να πιστεύει ότι η επιτυχία είναι πολύ κοντά, και την ψευδαίσθησή του αυτή τη μεταδίδει τόσο στη γυναίκα του, όσο και στον πατέρα του. Όταν το σχέδιό του απορρίπτεται από την εταιρεία, αποκρύπτει το γεγονός από τους δικούς του, εντείνοντας το αδιέξοδο. Εξακολουθεί να φεύγει από το σπίτι, για να πάει δήθεν στη δουλειά, όμως περιπλανιέται άσκοπα στην Αθήνα.

Στο έργο αυτό βασίστηκε και ομώνυμη ταινία, η οποία αποτελεί την μοναδική περίπτωση που ο Καμπανέλλης ανέλαβε την συνολική ευθύνη της μεταφοράς του κειμένου στον κινηματογράφο.

Στο πρώτο μέρος της παράστασης, ο ήρωας του Καμπανέλλη είναι «Αυτός» που συγκατοικεί με τις φορτισμένες αναμνήσεις και τις φαντασιώσεις που του προκαλεί η αβάσταχτη μοναξιά. Το δυσαναπλήρωτο κενό της μάνας γίνεται ηχηρός μονόλογος, με μόνους ακροατές τα έπιπλα του σπιτιού του. Η υποσυνείδητη ανάγκη «Αυτού» να «έχει έναν άνθρωπο» εκφράζεται, άλλοτε με υποδόριο χιούμορ κι άλλοτε με ακραιφνή ευαισθησία.

Τέλη της δεκαετίας του 1950. Σε μια αυλή, σε μια λαϊκή γειτονιά της Αθήνας, διασταυρώνονται ένας γέρος πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία που φορτωμένος τα στρώματά του σκαρφαλώνει στο ταρατσάκι του, η γυναίκα του που με μια φέτα ψωμί στο χέρι καλεί τον χαμένο εγγονό της, μια χήρα που σιγοτραγουδά τη «Ραμόνα», ένας ονειροπόλος, ένα αντρόγυνο που άλλοτε χαϊδολογιέται και άλλοτε μαλλιοτραβιέται ενώ σχεδιάζει να φύγει στην Αυστραλία, μια συνοικιακή καλλονή που ελπίζει να γίνει σταρ του σινεμά, ένας «μοιραίος» υδραυλικός. Σε αυτόν τον μικρό χώρο κατοικεί ολόκληρη η Ελλάδα. Λίγο πριν καταρρεύσει το οικοδόμημα, μια ερώτηση αναδύεται: τι βιώνουμε, τελικά, ένα μίζερο αδιέξοδο ή ένα θαύμα;

Σε ένα αθηναϊκό αστικό σπίτι του 1954, ο γιός του πλούσιου Καρρά, ο Δημήτρης, κουρασμένος από την υπερπροστασία των δικών του, αλλά και απογοητευμένος από την κενότητα της τάξης του, συγκινείται από τη συμπεριφορά των προσφύγων που ζουν στο ισόγειο της οικίας του. Όταν, όμως, ο πατέρας του αποφασίζει να τους διώξει, ο Δημήτρης συγκρούεται μαζί του και, εν τέλει, αυτοκτονεί.

Ο κύριος Καθηγητής, που έχει παντρευτεί την υπάκουη και πλούσια Μαίρη, αγοράζει από τον ζωολογικό κήπο έναν ολόγυμνο γορίλα, για τα πειράματά του. Συμπεριφέρεται απέναντί του σα να είναι κανονικός άνθρωπος που καταλαβαίνει τα πάντα. Και δεν τα πάει άσχημα. Τον βαφτίζει Αδάμ. Στο μεγαλοαστικό σπίτι του, ο κύριος Καθηγητής έχει στήσει ένα εργαστήριο για τα πειράματα και τις μελέτες του. Έχει επίσης και έναν υπηρέτη, τον Φίλιππο, κάποτε βοηθό του στην επιστημονική έρευνα. Η Μαίρη αποκτά μια περίεργη οικειότητα με τον Γορίλα, την οποία ο Καθηγητής δεν βλέπει με καλό μάτι. Ο Γορίλας αρχίζει να υιοθετεί την ανθρώπινη συμπεριφορά και ανατρέπει τις ήδη ευαίσθητες ισορροπίες.

Το έργο αυτό –εμπνευσμένο από το ομώνυμο μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα– εκτυλίσσεται σε μια χώρα δίχως όνομα, όπου τα πάντα έχουν ρημάξει από τις δυστυχίες, τα ταμεία έχουν αδειάσει από τους κυβερνήτες που τα «αλάφρωσαν» πριν την εγκαταλείψουν, την κυβερνά ένας άβουλος βασιλιάς, κι ο λαός ζει μέσα στην πείνα και την εξαθλίωση. Και επιπλέον, αντί για τη βοήθεια που όλοι ελπίζουν απ’ τη γειτονική χώρα, το μόνο που τελικά φθάνει, είναι η απειλή του πολέμου…

Με φόντο την αυλή μιας ταβέρνας στη Δραπετσώνα, μπροστά στη «Μυρτιά» ξετυλίγονται τα πάθη και οι έρωτες των απλών ανθρώπων του μόχθου και της προσφυγιάς, αλλά και των ευνοημένων, εκείνων που ανήκουν στον «καλό κόσμο». Ο Αντρέας, ένας εργάτης, γιος προσφύγων, ερωτεύεται την Ξένια, κόρη του εργοστασιάρχη που τους γκρέμισε το σπίτι στο Κερατσίνι. Ο έρωτάς τους, παθιασμένος και έξω από τα καθιερωμένα, θα προκαλέσει την οργή της «γειτονιάς». Οι δύο εραστές θα παλέψουν, πρώτα με τις δικές τους προκαταλήψεις και έπειτα με αυτές της γειτονιάς, που λειτουργεί με τους δικούς της κώδικες. Η δύναμη της αγάπης τους, όμως, θα γεφυρώσει τις διαφορές και θα ζεστάνει τις καρδιές όλων.

Αθήνα, Σεπτέμβρης του 1943 – πάνω που η Ιταλία συνθηκολογεί κι από τον Άξονα περνά στους Συμμάχους. Στο αστικό σπίτι της ηρωίδας, της νεαρής Ασπασίας, ζει ένας Ιταλός λοχαγός υπό τύπο επίταξης. Με το που γίνεται η συνθηκολόγηση ο Ιταλός θεωρείται παράνομος (από τους Γερμανούς) όπως κι οι Έλληνες αντιστασιακοί. Ο Ιταλός, ο Τσέζαρε, ζητά να μείνει στο σπίτι, να τον κρύψει εκεί η Ασπασία. Και δεν είναι μόνο αυτός παρά έρχονται κι άλλοι δύο συμπατριώτες που πέταξαν τη στολή και δεν θέλουν να συνταχθούν με τον Άξονα.

Ποια όμως είναι η Ασπασία; Μία ιερόδουλη που έχει χάσει τους γονείς της σε μικρή ηλικία και έχει μεγαλώσει με τη θεία της. Ο μοναδικός αδερφός της έχει εξαφανιστεί από το 1941 και δεν έχει δώσει σημεία ζωής. Η θεία αδυνατεί να δεχτεί κάτι τέτοιο, εκβιάζει την Ασπασία και, εν τέλει, μαζί με τους Ιταλούς αντιφασίστες θα βρεθούν ενωμένοι με τους ΕΑΜίτες, οι οποίοι υιοθετούν την νεαρή καθώς και δύο άλλες ξεπεταγμένες που έκρυβαν τους Ιταλούς συντρόφους του Τσέζαρε, και θα ετοιμαστούν για το βουνό…

Είκοσι χρόνια μετά το Δεύτερο Τρωικό πόλεμο, ο Οδυσσέας ναυαγεί, μαζί με τους συντρόφους του, στο νησί της Κίρκης, όπου η φήμη για τις ηρωικές του πράξεις έχει προηγηθεί. Τα κατορθώματά του έπλασαν γύρω του έναν θρύλο στον οποίο ο Οδυσσέας, μικρόσωμος και γερασμένος πια, δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Έτσι αναγκάζεται να γίνει “έμπορος” του ίδιου του μύθου, ξεχνά τα αγνά ιδανικά και τα όνειρα με τα οποία ξεκίνησε κάποτε και μετατρέπεται σε έναν “επαγγελματία-ήρωα” για χάρη της πολιτικής αναγκαιότητας.

Μέσα από τραγούδια, σατιρικά και δραματικά επεισόδια, η παράσταση διατρέχει όλες τις σημαντικές στιγμές του ελληνισμού: η Τουρκοκρατία, η επανάσταση του 1821, η βασιλεία του Όθωνα, η Μικρασιατική καταστροφή, ο πόλεμος του 1940 είναι ορισμένοι μόνο από τους βασικούς πυλώνες γύρω από τους οποίους χτίζεται το έργο…

1. Ο πιστός άνθρωπος

2. Η γυναίκα και ο λάθος

Δυο αστυνομικοί εισβάλλουν χαράματα σ’ ένα φτωχικό σπίτι, για να συλλάβουν το γιο. Υπόθεση ρουτίνας και για τον Αρχιφύλακα, αλλά και για τη Μάνα, η οποία έχει τόσο συνηθίσει αυτή την ιστορία ακολουθώντας τον αριστερό άντρα της από φυλακή σε φυλακή, που τη θεωρεί σχεδόν φυσική. Η αφοπλιστική της αφέλεια τσακίζει τα νεύρα του δυστυχισμένου Αρχιφύλακα, ο οποίος, μέχρι να γυρίσει ο γιος και να τον συλλάβει, μεταμορφώνεται σε ένα τραγικό πρόσωπο, έναν άνθρωπο-λάθος…

3. Ο πανηγυρικός

Ο Δήμαρχος μιας μικρής επαρχιακής πόλης την περίοδο της δικτατορίας, διορισμένος και όχι εκλεγμένος, την ημέρα που θεωρούσε ως τη σημαντικότερη της ζωής του, οδηγείται σε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Ο ευερέθιστος χαρακτήρας του και οι ενοχές του τον οδηγούν στην κατάρρευση και τη γελοιοποίησή του.

4. Ο άνθρωπος και το κάδρο

Ο Γιάγκος είναι ο τυπικός μέσος ανθρωπάκος, που όλα θέλει να τα φέρνει στα μέτρα του κάνοντας αχταρμά ιδέες και αρχές με εγωκεντρική μικροαστική προσέγγιση. Σε κάθε στραβή έχει μια «λύση» βολική και καθόλου ηθική. Είναι η νοοτροπία, που υποβάλλεται στην κοινωνία «να κοιτάς την δουλειά σου», να μη ρισκάρεις για τίποτα και άφησε τους άλλους να βγάζουν το φίδι απ’ την τρύπα…

Επτά αδέλφια, γυναίκες και άντρες, είναι κληρονόμοι μιας μεγάλης βιομηχανικής επιχείρησης, κάτω από την τυραννική αθανασία ενός επτάψυχου πατέρα, που μολονότι είναι σε μόνιμη αφασία διατηρεί το 51% των μετοχών του. Τα αδέρφια τσακώνονται μεταξύ τους γιατί όλα θέλουν να ηγηθούν και να αναλάβουν τη διεύθυνση της εταιρείας. Οι ανελέητες ραδιουργίες και οι λυσσαλέοι καυγάδες που γίνονται συνέχεια ανάμεσά τους οδηγούν στην αλληλοεξόντωσή τους. Τελικά, διαπιστώνουν ότι κυνηγούν και επενδύουν σε ένα μέλλον που δεν το ορίζουν και, μέσα από τις διάφορες κωμικοτραγικές καταστάσεις που ζουν, αποφασίζουν να συμφιλιωθούν και να μονοιάσουν...

Η Ρόδος του 305 π.Χ. έχει μετατραπεί σε έναν τουριστικό παράδεισο. Οι υπηρεσίες που παρέχονται στους τουρίστες βελτιώνονται συνεχώς και οι κάτοικοι παλεύουν να διατηρήσουν τον πλούτο και την ιδιοκτησία τους, μέσα σε ένα καθεστώς πολιτικής ουδετερότητας. Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν όταν το νησί αποκτά στρατηγική σημασία για τα σχέδια των κατακτητών. Θα καταφέρουν οι πολίτες της Ρόδου να γλιτώσουν από την πολεμική μανία του Δημήτριου του Πολιορκητή; Και ποια είναι τα μέσα και τα όπλα για την επιβίωσή τους; Η κερδοσκοπία της τουριστικής δραστηριότητας, η έκπτωση των αξιών, ο άρρηκτος δεσμός της ιδιοκτησίας και της οικονομικής ανάπτυξης με την πολεμική δραστηριότητα και -πάνω από όλα- η υπενθύμιση πως ο πόλεμος παραμένει, σε όλες τις εποχές, ο «μπαμπάς» του κέρδους, της μεγαλομανίας και της απληστίας αποτελούν τα κύρια θέματα που πραγματεύεται το έργο.

Πρωταγωνιστής του έργου είναι ο Φάνης Ποριώτης, ο οποίος μένει “αγκαλιασμένος” με τις αναμνήσεις του παρελθόντος, παρά το γεγονός πως κάποιες από αυτές είναι απροσδιόριστα τραυματικές. Ο νεαρός ανιψιός του και συγκληρονόμος του σπιτιού, Ανδρέας, αδημονεί να αφεθεί στα όνειρα του μέλλοντος, βρίσκεται, ωστόσο, εγκλωβισμένος στο παρόν από τις εμμονές του θείου του. Ο ανιψιός βλέπει το σπίτι ως ευκαιρία για το επόμενο βήμα, ένα εισιτήριο για την επαγγελματική του εξέλιξη, ενώ ο θείος ως το “σωσίβιο” μίας καταρρακωμένης ζωής... Δίπλα στον Φάνη, η Γλυκερία, γυναίκα που συνυπάρχει με την ιστορία της οικογένειας, σε παράλληλους βίους με τον πρωταγωνιστή, γνωρίζοντας κάθε σπιθαμή του σπιτιού και έχοντας σκοπό της ζωής της το να το προστατεύσει μαζί με τον ιδιοκτήτη του. Ανάμεσά τους, παρεισφρέει το ζευγάρι των Χάρη Αντωνάκου και της Λίτσας, που εποφθαλμιούν το οίκημα και προσπαθούν να ξεγελάσουν τον μοναχικό και καλόπιστο Φάνη, θέλοντας, δήθεν, να τον βοηθήσουν να το συντηρήσει, πουλώντας κάποια από τα πολύτιμα αντικείμενά του. Οργανωτής του σχεδίου ο Χάρης, με τη Λίτσα να είναι το υποχείριό του, ένα πλάσμα με αγγελικό πρόσωπο, που βρίσκεται κάτω από τη διαβολική σκιά του συζύγου της, μέχρι να φτάσουμε στο κλείσιμο και στην από κοινού συνειδητοποίηση της αλήθειας τους και του ψέματός της.

Ένας συγγραφέας επιστρέφει από την κηδεία ενός ομότεχνού του και –έχοντας ζηλέψει τη μεγαλοπρέπεια της τελετής– μηχανεύεται ένα σχέδιο για να εξασφαλίσει τη μεταθανάτια δόξα του.

Στο συνοικιακό υπαίθριο «Νυχτερινό κέντρο η Μαρία» τραγουδάει η Στέλλα, μια γυναίκα ανεξάρτητη, ανυπότακτη και αδιάφορη για τον κοινωνικό αντίκτυπο που προκαλεί η ελεύθερη ζωή της. H Στέλλα επιμένει να ορίζει η ίδια τον εαυτό της, να ζει τον έρωτα χωρίς όρια και να μην συμβιβάζεται με τα κοινωνικά “πρέπει”. Στο πρόσωπο του Μίλτου, η Στέλλα θα βρει το αρσενικό αντίρροπο του δικού της δαιμονίου. Ο έρωτάς τους θα τους οδηγήσει αναπόφευκτα σε σύγκρουση καθώς ο Μίλτος θα προσπαθήσει, προτείνοντάς της γάμο, να υποτάξει την ελεύθερη φύση της. Η Στέλλα εγκαταλείπει τον Μίλτο στα σκαλιά της εκκλησίας και με την απόφασή της αυτή προσβάλλει τόσο την “ανδρική τιμή” του, όσο και τις κατεστημένες αντιλήψεις του κοινωνικού τους περιγύρου. Ο δρόμος του αίματος που από καιρό έχει ανοίξει, τώρα πρέπει να κλείσει. Ένα «άγριο γλέντι, ακόμα πιο άγριο», όπως προειδοποιεί ο Μίλτος, ετοιμάζεται…

Περνούν τα χρόνια, αλλά ο Οδυσσέας δεν γυρίζει στην Ιθάκη. Έχει την έμμονη ιδέα ότι οι πολιτικοί του αντίπαλοι συνωμοτούν για να τον εξοντώσουν. Στην πραγματικότητα, κανείς πια δεν ασχολείται μαζί του, όλοι τον έχουν σχεδόν ξεχάσει. Και ξαφνικά, μια δαιμόνια δημοσιογράφος πληροφορεί τον Τηλέμαχο και την Πηνελόπη ότι ο ήρωας γύρισε κρυφά στο νησί και δεν θ’ αργήσει να φανεί στο σπίτι. Ένα παράτολμο σχέδιο μπαίνει σε εφαρμογή: να προσλάβουν ένα θίασο μπουλουξήδων, οι οποίοι θα υποδυθούν τους υποτιθέμενους πολιτικούς αντίπαλους καθώς και τα αγαπημένα πρόσωπα του απόντος (Λαέρτης, Ευρύκλεια, Εύμαιος), με την ελπίδα ότι το σοκ θα τον φέρει στα συγκαλά του. Ο θίασος εισβάλλει στο αρχοντικό, αλλά η συνέχεια είναι απροσδόκητη.

Στη χώρα του Πλούτωνα συντελούνται ραγδαίες εξελίξεις και αλλαγές: επενδύσεις, έργα υποδομής, χώροι διασκέδασης και ψυχαγωγίας, δημιουργία τραπεζών, έρχονται να ανατρέψουν τη γαλήνια και ειδυλλιακή ατμόσφαιρα. Το παγιωμένο πολιτικό σκηνικό της χώρας απειλείται από επιτήδειους, καθώς οι οικονομικές συνθήκες μεταβάλλονται με ξέφρενους ρυθμούς. Τότε ο Πλούτωνας καλείται να πάρει μια μεγάλη “πολιτική” απόφαση που θα κρίνει το μέλλον της επικράτειάς του…

Πρόκειται για μια συνομιλία και μη συνομιλία… ανάμεσα σε δύο πρόσωπα. Ο σύζυγος και η σύζυγος. Δυο ξένοι στο ίδιο σπίτι. Ο διάλογός τους έγκειται κυρίως σε όσα σκέφτονται, αισθάνονται και ελάχιστα σε όσα λένε. Είναι σαν να συνομιλεί το παρελθόν τους, η πλήξη, η μελαγχολία, η αμηχανία. Η γλώσσα είναι σκληρή, ο λόγος κοφτός, οι σχέσεις κυνικές…

Έπειτα από μία κηδεία, ένας άγνωστος εμφανίζεται στην πενθούσα οικογένεια και ισχυρίζεται πως υπήρξε στενός φίλος του εκλιπόντα, αποκαλύπτοντας άγνωστες στιγμές της ζωής του.