Іосіф Гашкевіч

Нарадзіўся ў 1914г.у Мінскай губерні.Як лічыцца,ягоная радзіма-веска Перасвятое Рэчыцакага павета, згодна з іншымй данымі-веска Якімава Слабада. Бацька Іосіфа Антонавіча-святар, брат Іван-протаірэй Кіеуска-Падольсай царквы ў імя святога роўнаапостальнага цара Канстана.Іосіф таксама скончыў Мінскую духоўную семінарыю і у 1835г. быў накіраваны у Пецярбургскую духоўную акадэмію.Выказаў там думку аб перакладзе Старога запавету на рускую мову. Гэта выклікала непаразуменне кіраўніцтва акадэміі і,напэўна, стала прычынай таго, што І.А Гашкевіч быў накіраваны ў Пекінскую духоўную місію.Там правёў 10 гадоў.Вывучыў кітайскую мову.Паводзіў метэаралагічныя назіранні,даныя дасылаў у Пецярбург.У Кітаі напісаў некалькі цікавых артыкулаў на самыя розныя тэмы: аб вырошчванні бульбы і рысу, прыгатаванні парфумы і г. д.

У 1852 г. Гашкевіч атрымаў накіраванне на пасаду перакладчыка і сакратара да віцэ-адмірала Пуцяціна. У тэты час эскадра пад каманваннем адмірала здзяйсняла плавание у Японію. У 1855 г. быў заключаны руска-японскі трактат, згодна з якім рускія караблі займелі магчымасць заходзіць у японскія гавані. Вялікая заслуга ў тым І.А.Гашкевіча.

Наш зямляк пачаў вывучаць японскую мову. Дапамагаў яму ў тым манах Тацібана Ідзу,які даў яму згоду выправіцца з Гашкевічам за мяжу.Аднак судна, на якім яны знаходзіліся, патрапіла у палон да англічан.У няволі Гашкевіч і Ідзу склалі японска-рускі слоўнік .Ен убачыў свет у 1857г. і быў адзначаны прыстыжнай Дзямідаўскай прэміяй.У тым жа годзе Іосіф Антонавіч стаў рускім консулам на востраве Хакайда.Мясцовыя жыхары непрыязна ставіліся да еурапейцаў. Не выпадкова адбыўся пажар і ў рускім консульстве.Часка калекцы якія збіраў Гашкевіч, загінула.

У 1875г. Гашкевіч вярнуўся дамоў.Цяжка хварэў, але працягваў займащ навуковай працай.Да смерці паспеў напісаць цікавае даследаванне"Аб карат японскай мовы".

Гашкевіч памер у 1875г.Ягонае жыцце даказвае:самаадданая праца настойлівасць не прападаюць дарэмна,яны прыводзяць да вялікіх здзяйсненняў адкрыццяў.

На схіле жыцця

...Ен ад'язджау з Пецярбурга.Пакідаў яго назаўседы.Стаял восень.Кастрычнік. Паперы усе выпраўлены.Тры месяцы назад "Высачэйшы загадам па М(іністэрству Знешніх Сувязяў ад 10 ліпеня 1867г. з нагоді скасавання пасады (навучыў японцаў рускай мове, цяпер нікому не патрэбеь звольнены ад службы з мундзірам гэтай пасады,прысвоеным з 5 ліпен 1867г.,прычым усеміласцевейша, таго ж 5 ліпеня, дадзена яму пенсія па тысячі руб. на год, незалежна ад пенсіі 500 руб. на год, прызначаная яму за службу Кітаі".

Пад Вільняй Гашкевіч купіў невялікі маентак Малі, недалека ад Астраўцг Пагодлівым восеньскім днем, 20 кастрычніка 1867г., у царкве святы прапаведнікау Захарыя і Лізаветы Іосіф Антонавіч павенчаны другім шлюбам дачкою адстаунога палкоўніка Сямена Васільевіча Матчына-дзявіцаю Кацярына Сяменаўнай.

...Як склауся ў дальнейшым лес Гашкевіча, мала каму вядома.Як бі падводзячы вынікі усей дыпламатычнай дзейнасці Іосіфа Антонавіча у Японі выдавец яго кнігі "Аб каранях японскай мовы" Іосіф Завадск ўспамінау:"Становішча рускага агента было надзвычай складаным,нава небяспечным, так як першыя ліберальныя спробы, зробленныя японскім урадаіу выклікалі ўсеагульную незадаволенасць у народзе, які спаганяў сваю злосць н іншаземцах,-адбываліся частыя забойствы, ахвярамі якіх станавіліся пераважн асобы,што займалі афіцыйнае становішча. 3 прычыны гэтага Гашкевіч; даводзілася перажываць у Японіі вельмі цяжкі час, і ўсе такі дзякуючь майстэрству абыходзіцца з японцамі і цвердасці свайго характару ен суме; заваяваць высокае становішча ў краіне і паспеў завязаць цалкам здавальняючы: зносіны паміж рускім і японскім урадамі.Пасля вяртання з Японіі у Расію ен ужо ў 1867г. вымушаны быу пакінуць дзяржауную службу..."

Варта звярнуць увагу на такі важны факт: маентак Малі і мястэчка Астравеі у XX стагоддзі знаходзілася у эпіцэнтры ваенных дзеянняў у першую сусветную грамадзянскую войны, у Вялікую Айчынную...У агні палалі не толькі жылыз дамы, бібліятэкі, музеі і храмы з пагостамі, але і архівы-дзяржауныя і асабістыя.Гк гэтай прычыне на указанай тэрыторыі не захавалася ні былога месца жыхарстві Гашкевіча, ні захаванняу.У дзеючым касцеле таксама ніякіх пацвярджальных дакументаў няма.Але некаторыя паперы ацалелі у фондах "Літоускак праваслаунай духоунай кансісторыі".У кнізе запісаў смярцей есць такое:"3 мая 1875г. памер памешчык маентка Малі, стацкі саветнік Іосіф Антонавіч Гашкевіч ва узросце 60 гадоу ад нарываў у правым легкім (паводле сведчання доктара Казлоускага). Пахаванне адбылося 6 мая 1875г. на прыходскіх могілках. Смерць зарэгістравана ў Астравецкай царкве.

Работы автора (библиография):

⦁ О корнях японского языка. — Вильна, 1899.

⦁ Хонкон // Независимая газета. — 1997. — 2 октября. — С. 8.

Об авторе (библиография):

⦁ Файнберг Э. Я. И.А. Гошкевич — первый русский консул в Японии (1858-1865 гг.) / Э.Я. Файнберг // Историко-филологические исследования. – М., 1967.

⦁ Грицкевич, В. П. Путешествия наших земляков: Из истории страноведения Белоруссии / В.П. Грицкевич. – Мн., 1968.

⦁ Грицкевич, В. П. Аўтар першага япона-рускага слоўнiка / В.П. Грицкевич // Беларусь. – 1969. – № 9;

⦁ Грицкевич, В. П. Беловолосый консул / В.П. Грицкевич // Неман. – 1973. – № 1. – С. 179;

⦁ Грицкевич, В. П. От Немана к берегам Тихого океана / В.П. Грицкевич. – Мн., 1986. – С. 204 — 215.

⦁ Восіп Гашкевіч – беларускі Адысей // Літаратура і мастацтва. – 1992. – 14 лютага. – С. 9.

⦁ Гузанаў, В. Адысей з Беларусi / В. Гузанаў. – Мн. : Полымя, 1993.

⦁ Возвращение забытого сына // Народная газета. – 1994. – 27 жніўня.

⦁ Гашкевiч Iосiф Антонавiч // Энцыклапедыя гiсторыi Беларусi : У 6 т. Т. 2. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал. : Б. I. Сачанка (гал. рэд.) i iнш. – Мн. : БелЭн, 1994. – С. 499 — 500.

⦁ Краўчанка, П. Белавалосы консул / П. Краўчанка // Голас Радзімы. – 1994. – № 35. – С. 3 — 4.

⦁ Кравченко, П. Беловолосый консул Иосиф Гошкевич / П. Кравченко // Советская Белоруссия. – 1994. – 27 августа

⦁ Кравченко, П. Знает Япония, помнит Россия, чтит Беларусь / П. Кравченко // Рэспубліка. – 1994. – 27 жніўня. – С. 3.

⦁ Гашкевіч Іосіф Антонавіч // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. – Мн., 1995. – С. 393 — 394.

⦁ З іменем Іосіфа Гашкевіча // Чырвоная змена. – 1995. – 4 сакавіка.

⦁ Арлоў, У. Збіральнік лягушак і камянёў… / У. Арлоў // Свободные новости. – 1996. – Май (№ 20).

⦁ Майер, В. Предисловие к статье И. А. Гошкевича «Хонкон» посвящено И. А. Гошкевичу / В. Майер // Независимая газета. – 1997. – 2 октября. – С. 8.

⦁ Славутыя землякі: Гашкевіч Іосіф Антонавіч // Памяць: Гіст.- дакум. хроніка Рэчыцкага р-на ў 2 кн. Кн. 1. / Укл. П. П. Рабянок. – Мн. : Беларусь, 1998. – С. 75.

⦁ Помнік Гашкевічу // Наша ніва. – 2000. – 13 сакавіка.

⦁ Сапасюк, В. Первый консул / В. Сапасюк // Советская Белоруссия. – 2000. – 22 января.

⦁ Бутэвіч, А. Беларускі знаўца Японіі дыпламат Іосіф Гашкевіч / А. Бутэвіч // Звязда. – 2001. – 16 кастрычніка.

⦁ Мальдзіс, А. Японскі дзённік / А. Мальдзіс // Голас Радзімы. – 2002. – 20 сакавіка. – С. 6.

⦁ Кулажанка, Л. Да пачатку хрысціянства ў Японіі // Царкоўнае слова. – 2002. – Люты (№ 3). – С. 15.

⦁ Мальдзіс, А. Японскі дзеннік : [Другія міжнар. бел.–яп. чытанні, прысвечаныя І. Гашкевічу, адбыліся ў Японіі ў кастр. 2001 г.] / А. Мальдзіс // Голас Радзімы. – 2002. – 20 сак. – С. 6.

⦁ Гуринович, И. «Беловолосый консул», или Путешествие длиною в жизнь / И. Гуринович // Советская Белоруссия. – 2003. – 24 января.

⦁ Цішук, Г. Гашкевіч: на фрэгаце і на зямлі / Г. Цішук // Беларусь. – 2003. – № 3. – С. 40 — 41.

⦁ Щеглов, Г. Одиссей из Белой Руси / Г. Щеглов // Ступени. – 2004. – № 3. – С. 39 — 43.

⦁ Гуринович, И. «Беловолосый консул», или Путешествие длиною в жизнь / И. Гуринович // Советская Белоруссия. – 2003. – 24 янв.

⦁ Цішук, Г. Гашкевіч: на фрэгаце і на зямлі // Беларусь. – 2003. – № 3. – С. 40 – 41.

⦁ Кухарава, А. Консул з Белай Русі / А. Кухарава // Адукацыя і выхаванне. – 2006. – № 10. – С. 81 -83.

⦁ Расолька, С. Не сорамна і перад японцамі / С. Расолька // Звязда. – 2008. – 6. верас. – С. 5.

⦁ Брагина, Н. Востоковед и консул / Н. Брагина // Гомельские ведомости. – 2009. – 23 апр. – С. 15.

⦁ Мальдис, А. Посланник из Островца / Адам Мальдис // Советская Белоруссия. – 2009. – 17 окт. – С. 10.

⦁ Ждановіч, І. Востраў сяброў у далёкім моры / Іван Ждановіч // Голас Радзімы. – 2012. – 6 снежня. – С. 4.

⦁ Мальдзіс, А. Светлая памяць на далёкай зямлі : [у Японіі створана Таварыства імя Іосіфа Гашкевіча, які доўгі час працаваў там дыпламатам] / Адам Мальдзіс // Голас Радзімы. – 2012. – 1 сакавіка. – С. 1, 3.

⦁ Чарнушэвіч, А. Дыпламант з фрэгата “Палада” / Аляксандр Чарнушэвіч // Беларускі час. – 2013. – 15 марта. – С. 18.

⦁ Варанько, К.Д. 4 красавіка 2014 года – 200 гадоў з дня нараджэння І.А. Гашкевіча, дыпламата, мовазнаўца, даследчыка Японіі і Кітая / К.Д. Варанько // Адукацыя і выхаванне. – 2014. – № 4. – С. 79 — 80.

⦁ Гашкевіч-сан – з беларускіх земляў пан : [да 200-годдзя з дня нараджэння дыпламата, вучонага Іосіфа Антонавіча Гашкевіча] // Краязнаўчая газета. – 2014. – Красавік (№ 13). – С. 1, 6.

⦁ Ждановіч, І. Фатаграфіраваў Іосіф Гашкевіч : [у японскім горадзе Кіёта, у архівах Універсітэта Досіся знойдзены негатыў, зроблены Іосіфам Гашкевічам 150 гадоў таму] / Іван Ждановічч // Голас Радзімы. — 2014. — 23 кастрычніка. — С. 1,3.

⦁ Захаренко, Г. Путешествие длиною в жизнь / Г. Захаренко // Светлагорскія навіны. – 2014. – 1 красавіка. – С. 4.

⦁ Канавалава, Л. Белагаловы консул Рэчыцкага павета / Людміла Канавалава // Гомельская праўда. – 2014. – 5 чэрвеня. – С. 13.

⦁ Корбут, В. Консул с веткой сакуры / Виктор Корбут // Советская Белоруссия. – 2014. – 20 марта. – С. VI; (Союз: Беларусь – Россия; № 11).

⦁ Лохманенко, Л. Он открыл нам Японию : [в Минске прошли международные чтения, посвящённые 200-летию со дня рождения первого консула Российской империи Иосифа Гошкевича] / Леонид Лохманенко // Народная газета. – 2014. – 3 мая. – С. 11. – (Союзное вече; № 18).

⦁ Мартинович, А. Свой человек в стране Восходящего солнца / Алесь Мартинович // Нёман. – 2014. – № 2. – С. 178 – 195.

⦁ Обухава, Н. Кітайская місія / Наталля Обухава // Маладосць. – 2014. – №. – 3. – С. 119 – 121.

⦁ Паўловіч, Н. Місіянерская адысея ў палову жыцця / Наталля Паўловіч // Маяк Палесся. – 2014. – 28 сакавіка. – С. 3.

⦁ Целеш, Л. 200 гадоў з дня нараджэння Іосіфа Гашкевіча : [біяграфія] / Лявон Целеш // Наша слова. – 2014. – 26 сакавіка. – С. 1, 6.

⦁ Целеш, Л. Канспектыўна: да 200-годдзя Гашкевіча / Лявон Целеш // Маладосць. – 2014. – № 3. – С. 114 – 118.

⦁ Целеш, Л. Па сцяжынгах Іосіфа Гашкевіча // Краязнаўчая газета. – 2014. – Красавік (№13). – С. 2.

⦁ Целеш, Л. Сцежкамі Іосіфа Гашкевіча : [у краіне праходзяць урачыстасці з нагоды 200-х угодкаў славутага земляка Іосіфа Гашкевіча] / Лявон Целеш // Голас Радзімы. – 2014. – 27 сакавіка. – С. 4.

⦁ Целеш, Л. Чалавек з легенды / Лявон Целеш // Хойніцкія навіны. – 2014. – 29 сакавіка. – С. 12.

⦁ Чарнякевіч, Ю. Консул са Стрэлічава / Юрый Чарнякевіч // Культура. — 2014. — 7 чэрвеня. — С. 14.

⦁ Шадурский, В. Иосиф Гошкевич – как символ белорусско-японского сотрудничества / В.Ш. Шадурский // Журнал международного права и международных отношений. – 2014. – № 2. – С. 9 – 11.

⦁ Шчарбачэвіч, Н. У сэрцы з’яднаў Японію і Беларусь : [па рашэнні 37-й сесіі Генеральнай канферэнцыі ЮНЕСКА 200-гадовы юбілей ураджэнца Беларусі Іосіфа Гашкевіча афіцыйна ўключаны ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА на 2014 – 2015 гады] / Ніна Шчарбачэвіч // Звязда. – 2014. – 25 сакавіка. – С. 6.

⦁ Адкрыты памятны знак Іосіфу Гашкевічу ў г. Астраўцы // Наша слова.— 2015. — 6 студзеня.— С. 7.

⦁ Медельцов, А. В память об Иосифе Гошкевиче / Александр Медельцов // Царкоўнае слова. – 2015. – 19 чэрвеня. — С. 10—12.

⦁ Помнік у Астраўцы : [Іосіфу Гашкевічу] / Л. Беленькая // Краязнаўчая газета. — 2015. — Студзень (№ 2). — С. 5.

Кирик, С. Иосиф Гошкевич. Первый консул в Японии / Сергей Кирик // Белорусская военная газета. — 2016. — 23 сентября. — С. 7.

http://www.person.goub.by/