03. Energie en transport, het heelal, zwevende auto's, bio-motoren, tijdreizen en afval dat voedsel is.

1. Bestudeer energie-en transportmiddelen uit het verleden. (paard en kar, stoomtreinen, hout, steenkool, olie, kernenergie...) Wanneer en waarom zijn ze veranderd? Welke gevolgen had dit voor de maatschappij? (politiek, sociaal, cultureel) Denk aan de spoorwegrevolutie in de 19de eeuw en de culturele bloei die daaruit voort kwam.

2. Wat zijn vandaag de belangrijkste energiebronnen en transportmiddelen? Wat is er aan de hand met olie en welke politieke en economische gevolgen heeft dit voor de wereld? Welke energiebronnen spelen er een rol in jouw leven? Hoe verplaats je je? Geef concrete voorbeelden. Ben je milieubewust? Hoe groot is jouw ecologische voetafdruk?

3. Bedenk een toekomstscenario. Over welke energiebronnen en transport-middelen zullen mensen in de toekomst beschikken en waarom?

In alles zit energie. Denk aan de wrijving van autobanden op het wegdek van een snelweg. Maar voorlopig ontbreekt het ons aan een manier om er iets mee te doen.

Mensen hebben in het verleden steeds nieuwe en betere toepassingen gevonden. Momenteel denkt men aan kernfusie, waterstof, brandstof uit algen...  We investeren steeds meer in hernieuwbare bronnen als zonne-energie, windenergie en waterkrachtcentrales. Wetenschappers onderzoeken biomotoren en inspireren zich daarbij op de energiehuishouding van het menselijk lichaam. Komt er ooit een ionen-motor of is antimaterie bruikbaar als brandstof? Ga opzoek naar mogelijke oplossingen voor het energievraagstuk. Waar heeft men nog niet aan gedacht? 

Een interessant concept is het 'perpetuum mobile'. Dat is een apparaat dat  zichzelf blijft bewegen en dus zijn eigen energie blijft opwekken. Is dit fysisch mogelijk?

Welke invloed zullen de nieuwe energiebronnen hebben op het dagelijkse leven? Denk aan de waterstofrevolutie die voor meer 'power to the people' zal zorgen. Op de site van tegenlicht vind je de documentaire De Waterstofrevolutie', 2004, VPRO.

Doe hetzelfde voor transportmiddelen. Maak een overzicht van de projecten en ideeën die men heeft en probeer zelf verder te denken... (magnetische treinen, skeelerpakken, vliegende platformen, zwevende auto's, transatlantische pendelende duikboten, teleportatie, 'wormholes' in de ruimte, tijdreizen?...)

Lees het boek van RODLEY (E.) Starwars. Where Science Meets Imagination. National Geographic Society, 2006 of SCHILPEROORD (P.), Techniek van de toekomst, Uitgeverij Veen, 2004.

Besteed aandacht aan de verkenning van het heelal. Wat is er gepland? Het ISS (=International Space Station), missies naar mars, een kolonie op de maan, het beginnende ruimtetoerisme. (zie artikel De Morgen, 7 oktober 2008) Welke problemen moeten er overwonnen worden?

Laat je inspireren door de vele sciencefiction films en series. (Startrek, Starwars, Battlestar Galactica, Caprica, Mission to Mars van Brian de Palma...) Welke energie-en transportmiddelen zie je en wat is de haalbaarheid ervan? Vaak zijn deze films en series wetenschappelijk onderbouwd.

Welke gevolgen zou een kolonisatie van de ruimte hebben? Denk aan de nieuwe economische mogelijkheden die het kan creëren. Vergelijk het met de Europese ontdekkingsreizen in de Nieuwe Tijd. Toen was er ook sprake van een schaalvergroting in de handel, wat op haar beurt een hele nieuwe mentaliteit en samenleving gecreëerd heeft. Dit soort perioden van nieuwe contacten en openheid brengen een nieuwe economische dynamiek met zich mee. (theorie van David Landes, leerstof geschiedenis 4de jaar.)

Zo'n expansie creërt ook problemen. Het zal niet eenvoudig zijn om ons mentaal en fysiek aan te passen. Met welke problemen zullen we geconfronteerd worden? We zullen botsen op de grenzen van ons eigen voorstellingsvermogen. (relativiteitstheorie en kwantummechanische wetten) We zullen ons wereldbeeld moeten aanpassen. Om dit beter te begrijpen kan je de lezing van Richard Dawkins op TED bekijken. Wat bedoelt Richard Dawkins met 'middle earth'? Wat zegt dit over ons voorstellingsvermogen en hoe kunnen we nieuwe wetenschappelijke en technische ontdekkingen doen?

Om hier vat op te krijgen is het handig om wat meer te weten over  het universum. Zo kan je de mogelijkheden en beperkingen beter inschatten. In het boek 'Het heelal' van Stephen Hawkins. wordt op een visuele en bevattelijke manier ingegaan op begrippen als lichtsnelheid, de relativiteitstheorie van Einstein, kwantummechanica en het bestaan van verschillende dimensies in ruimte en tijd. Kijk naar de lezing van Hawking op TED. Lees ook 'The Fabric of the Kosmos' van Brian Greene of bekijk zijn lezing op TED over de snarentheorie.

Zal tijdreizen ooit mogelijk zijn? Bekijk de aflevering 'Timelords' (Horizon is een wetenschappelijk programma van de BBC) waarin wetenschappers de mogelijkheid van tijdreizen analyseren. Welke gevolgen zal dit hebben voor de samenleving? Als tijdreizen mogelijk is wordt het vak geschiedenis een praktische en experimentele discipline! Tijdreizen biedt ook nieuwe mogelijkheden in toerisme en reizen. Bestel themareizen naar het Romeinse rijk of de Aztekencultuur!

Er zijn een aantal wetenschappelijke tijdschriften die je kan gebruiken. In EOS en Scientific-American, Wetenschap in beeld... staan regelmatig interessante artikelen over nieuwe doorbraken en onderzoeken. Op die manier krijg je een beeld van wat er haalbaar is en waar men naar toe wil. (Ik batterij. NWT, natuurwetenschap en techniek, januari 2008) (De ware prijs van biobrandstoffen., NWT, natuurwetenschap en techniek, januari 2008)

Is er nog milieuvervuiling in de toekomst? Zullen we er in slagen om onze energiebehoeften en de natuurlijke hulpbronnen op elkaar af te stellen? Lees het boek MCDONOUGH (W.) 'Cradle to Cradle' Afval is voedsel. De auteurs vinden dat we niet minder maar meer moeten gaan produceren. Ze pleiten voor het produceren van intelligente producten gemaakt van materialen die we kunnen hergebruiken in een technische en biologische kringloop. Op de site van Tegenlicht VPRO staat een documentaire waarin het idee verder onderzocht wordt. Bekijk de VPRO documentaire over 'Cradle to Cradle. 

Jullie kunnen in je zoektocht naar energie en techniek ook iets doen met het 'steampunk'-genre dat je kan terug vinden in stripverhalen en films. (Steamboy, les geschiedenis, vijfde jaar.) Kijk naar deze reportage over het Gogbotfestival.

Kijk ook eens op www.ted.com. TED staat voor 'Technology, Entertainment, Design'. Ieder jaar komen er in Californië duizend mensen bij elkaar om te praten over de nieuwste doorbraken in de wetenschap, kunst, technologie... In deze lezingen worden interessante dingen gezegd over mogelijke ontwikkelingen in energie en transport.

Waar probeert Alex Steffen ons voor te waarschuwen? Wat is 'worldchanging?' Welke oplossingen ziet hij in de toekomst?

Kijk naar 'The story of stuff'.  Beschijf het proces van extractie, productie, consumptie en afval. Wat zijn de problemen van dit systeem? Zijn hier oplossingen voor?