commissie 14: het onderbewuste, dromen en religie

Beste commissieleden,

deze opdracht is bedoeld om jullie op weg te helpen. Het zijn wat vragen, boeken, internet links en praktische tips. Het spreekt voor zich dat je ook andere vragen kan stellen. We zouden het leuk vinden als jullie zelf met ideeën komen om je onderwerp verder uit te diepen. Gebruik je fantasie, creativiteit en kritisch inzicht. Veel succes!

Jullie onderzoeken het onderbewuste, dromen en religie. Wat kan geloof ons leren over het onderbewuste? Jullie zullen geconfronteerd worden met de spanning tussen geloof en wetenschap. Is er sprake van hogere, bovennatuurlijke krachten of kunnen religieuze ervaringen (en dus ook het onderbewuste?) verklaard worden door de sociologie, biologie en de chemie van de hersenen? Luister naar het interview met professor en onderzoeker by Dr. Roland Griffiths op youtube. 

Hier zijn een paar interessante vragen: Wat kunnen religieuze praktijken ons leren over het onderbewuste? (bidden, misvieringen, ceremonies, dansen, bedevaarten...) Welke rol spelen dromen in verschillende religies? Verzamel zoveel mogelijk voorbeelden. Welke soorten religieuze dromen zijn er, waarschuwende dromen, voorspellende dromen...? Kijk naar religieuze dromen van mensen op Youtube. Soms is sprake van profetische dromen waarin de dromer tot inzicht komt en iets ( of alles?) snapt uit zijn of haar echte leven. Heb je wel eens een vergelijkbare ervaring gehad? Kan je dingen leren uit je dromen? Zoek voorbeelden van mensen die levenbeschouwelijke inzichten overhouden uit dromen. In de HBO serie 'Angels in America' zitten ook een aantal droomscenes. Wat wordt er bedoeld met 'threshold of revelation'?

Onderzoek hoe in de verschillende de godsdiensten (Christendom, Islam, Boeddhisme, Hindoeïsme...) omgegaan wordt met dromen en het onderbewuste. In dit youtube filmpje praten vooraanstaande figuren in Christelijk Amerika over het onderbewuste. Ben je het met hen eens? Waarom wel/niet?

Het is niet genoeg om de dingen te beschrijven. Probeer ze ook te verklaren. Wat gebeurt er met mensen die een religieus/mystieke ervaring hebben? Je kan de biologie van de hersenen onderzoeken, maar ook de sociale functie van geloof in een samenleving. Is geloof een manier om verlangens en frustraties te kanaliseren en te verwerken of is het een sociaal/politiek systeem dat een bepaalde maatschappelijke orde moet rechtvaardigen? Welke rol spelen dromen en het onderbewuste hierin?

Is de secularisering (ontkerkelijking) van onze samenleving de oorzaak of het gevolg van het feit dat we minder in contact staan met onze dromen en ons onderbewuste? Wat vinden jullie hiervan? Is dit een goede of slechte zaak en waarom? Is het wenselijk dat we als maatschappij meer aandacht hebben voor het irrationele, gevoelsmatige en het geloof? Wat zouden de voor/nadelen daarvan zijn? (werk samen met commissie 09: het onderbewuste, dromen en onze maatschappij) Klopt dit beeld eigenlijk wel? Zijn we vandaag zo rationeel en nuchter? Vergelijk dit met andere culturen.

De 'Senoi' leefden in bergen van Maleisië. Dit volk kende geen misdaad en psychologische stoornissen. Een verklaring hiervoor is dat ze op een heel bijzondere manier omgingen met hun dromen. Elke ochtend besprak de hele familie wat er die nacht in hun dromen was gebeurd. Dit had een grote invloed op de kinderen, die hadden al snel geen nachtmerries meer en leerden op een positieve manier met hun dromen omgaan. Er werd hen gezegd dat ze elk gevaar of probleem in hun dromen het hoofd moesten bieden. Als een kind bijvoorbeeld droomde dat een tijger hem had aangevallen dan moedigden de ouders hem aan om de volgende keer zelf de tijger aan te vallen. Als de tijger uiteindelijk toch te sterk bleek dan kan het kind een 'droomvriend' oproepen, meestal een oudere Senoi die hem dan kwam helpen. De Senoi besteden veel tijd aan het maken van voorwerpen die ze in hun dromen hadden gezien. De dromen waren dus niet alleen lucide maar ook heel creatief. Het gevolg van deze strategieën was een bijna utopische samenleving. Jullie moeten natuurlijk opletten met dit soort  verheerlijking! Hoe komt deze informatie tot ons? Is het geen verdoken kritiek op onze eigen jachtige samenleving? (Denk aan de boodschap van de film 'The Gods must be Crazy')

Informatie over de Senoi kan je vinden op de website van dokter 'Dream.' Wat voor iemand is hij? Hoe staat hij in de wereld? Wat vind je van zijn ideeën? Pas Historische Kritiek toe!

Robert Williams, Instant Sanctity, 2007

Je kan ook onderzoeken welke rol dromen spelen in het werkelijkheidsbesef dat mensen er op na houden. Tsoenang-tse, een Taoïst uit het China van de 3de eeuw v. Chr., droomde eens dat hij een vlinder was, die van bloem tot bloem fladderde over een zonnige lenteweide. Plotseling werd hij wakker. Was hij nu een mens die gedroomd had dat hij rondfladderende vlinder was of... was hij een vlinder die droomde dat hij een ontwakende mens was?

Bekijk 'Messiah' van Derren Brown. In deze aflevering reist hij naar de Verenigde Staten. Zijn voornemen is om mensen hun geloofssysteem te veranderen door middel van NLP en cold reading en andere technieken. (werk samen met commissie 11: het onderbewuste, magie, hypnose en Derren Brown)

Naast het theoretische opzoekingswerk is het interessant om je onderzoek ook een praktisch gezicht te geven. Komen je bevindingen overeen met je eigen ervaringen? (droomboekjes) Droom je zelf wel eens religieuze dingen? Hebben je dromen (het feit dat je droomt) invloed op je religieus idee van de wereld? Stel deze vragen aan de mensen om je heen. Wat is hun idee over de relatie tussen dromen en religie?

Doe een interview met een pastoor. Vraag naar zijn dromen. Wat vind hij van de psychoanalyse en de ideeën van Freud? Staat het voor hem haaks op de ideeën van de kerk of zijn geloof? Waarom wel/niet? Bedenk zelf nog andere vragen. Probeer een aantal religieuze rituelen uit (van verschillende godsdiensten) en onderzoek wat er gebeurd. Is het een manier om met je onderbewuste in contact te komen? Kijk naar de lezing van A.J. Jacobs op TED. Hij heeft een jaar geleefd volgens de regels van de Bijbel. Daar kunnen jullie ook mee experimenteren. Wat bedoelt hij met: 'I was amazed to see how my behaviour changed me thoughts?' Zou dit invloed hebben op je dromen? Is het een manier om in contact te komen met je onderbewuste? Probeer zelf een religieuze ervaring te hebben. Kan je mensen hun geloof veranderen?

Jullie schrijven een verslag van je bevindingen en je denkt na over je bijdrage aan de droomavond. Probeer het publiek zoveel mogelijk bij je thema te betrekken. Laat mensen hun eigen onderbewuste ontdekken door middel meditatie, religieuze vieringen, dansen. Kan je ze een religieuze ervaring geven? Lees fragmenten voor uit bijbel of andere religieuze teksten.