04. Antwerpen

Beste archeologen

Jullie onderzoeken onze stad. Antwerpen was in de 16de eeuw het middelpunt van de wereld. Kooplieden verhandelden aandelen op de beurs, de Spaanse Furie trok plunderend door de straten, Rubens schilderde de kruisafneming in de strijd tegen het Protestantisme. Antwerpen was een belangrijk centrum van de boekdrukkunst en het Humanisme. Maar er was ook de wereld-tentoonstelling in 1885 en de spectaculaire groei van de Antwerpse haven.

Wie waren onze voorouders? Ga op zoek naar Antwerpenaren in het verleden. Hoe zag hun dagelijks leven eruit? Wat aten ze, hoe sliepen ze, wat dachten ze? Jullie zijn onze stadsarcheologen. Zoek materiële voorwerpen en reconstrueer de geschiedenis van Antwerpen.

1. Het verzamelen van informatie. De Bronnen ... enkele tips.

Er is heel wat materiaal voor handen: documentaires (Antwerpen, gefilmde stad, Cinematek...), boeken, websites, musea. Neem contact op met de dienst Archeologie van de stad. (Den Bell Francis Wellesplein 1, 2018 Antwerpen, telefoonnummer 03/338 23 23) Misschien kan je als vrijwilliger stage lopen in het archeologisch atelier op de site Luchtbal, Havanastraat 5?

Op de site 'Archeoweb Antwerpen' vinden jullie een overzicht van lopende projecten (Het Militair Hospitaal in Berchem of het Falconplein...) als ook een virtueel museum. Dit is een inventaris van alle archeologisch voorwerpen uit de regio Antwerpen.

Bezoek zeker het MAS. In dit nieuwe museum zijn de collecties van het Vleeshuis, het scheepvaartmuseum en volkskundemuseum bij elkaar gebracht. Op de tweede verdieping vinden jullie het kijkdepot. Hier krijg je mooi overzicht van alle materiële voorwerpen uit het Antwerpse verleden. Op de vierde verdieping staat het thema 'macht' centraal en wordt het verhaal over de splitsing van de Nederlanden, de hertog van Alva en Willem van Oranje in beeld gebracht. Op vijfde verdieping hangen verschillende stadspanorama's doorheen de tijd.

Maak foto's en ga praten met medewerkers en onderzoekers. Het is niet voldoende om er doorheen te lopen en een snelle blik te werpen op de glazen vitrines. Breng wat tijd door met de betrokken voorwerpen. Probeer je voor te stellen dat ze effectief gebruikt werden. Hoe was dat? Zijn ze zwaar of licht, handig of onhandig? Welke indruk maken ze op je? Wat zeggen deze voorwerpen over de mensen die ze gebruikt hebben?

Verzamel zoveel mogelijk materiële resten; retabels, schilderijen, boeken, Spaanse harnassen, lansen en helmen, stadsmuren, ondergrondse ruien, kerken, huizen, transportmiddelen. Waar en hoe zijn de spullen gevonden? Probeer dingen te dateren. Is er discussie over?

Vergeet het landschap niet. In welke omstandigheden leefden mensen in Antwerpen? Wat hadden ze te eten, met welk klimaat hadden ze te maken, welke handelsmogelijkheden waren er...?

Opmerking! In documentaires en boeken is al een analyse gemaakt. Keer terug naar de bron. Vergeet de interpretaties even en kijk naar de materiële resten die men gevonden heeft. Zo kom je zelf tot (misschien wel andere) inzichten!

2. Het onderzoeken van de informatie.

Als je informatie verzameld hebt begint het denkwerk. Wat vertellen deze schilderijen, munten, wapens ons? Probeer het Antwerpse verleden te reconstrueren. Zoek verklaringen. Het is niet voldoende om het alleen te beschrijven. Waarom is Antwerpen uitgegroeid tot een belangrijke handelsstad? Welke invloed had deze handel en de haven op de toenmalige samenleving? Hoe zat de maatschappij in elkaar? Leg de link tussen economie, politiek, cultuur en religie.

Archeologen stellen een reeks wetenschappelijk vragen. 'Hoe was de samenleving georganiseerd, wat aten ze, wat dachten ze, waarom veranderen dingen?' (onderzoeksvragen) Gebruik deze vragen en leg verbanden.

Dit project heeft ook een praktische kant!!! Inzicht komt niet alleen uit boeken. Ook ervaring is belangrijk. Probeer jullie onderwerp, in de mate van het mogelijke, te beleven. Ga een tijdje leven zoals Antwerpenaren in het verleden. Verhandel aandelen, voer religieuze rituelen (bv Hagenpreken) uit, leg een rariteitenkabinet aan, maak een maaltijd klaar... Deze ervaringen zullen jullie helpen bij de analyse van de materiële voorwerpen. Bekijk de (kunst)voorwerpen en probeer ze zelf te vervaardigen. Je zal de betekenis en de verschillende functies ervan beter begrijpen.

Archeologen houden veldnotities bij waarin ze hun bevindingen minutieus optekenen. Doe hetzelfde. Maak een kort verslag van jullie onderzoek. (+/- twee bladzijden) Welke bronnen hebben jullie geraadpleegd, welke vragen hebben jullie gesteld, welke experimenten hebben jullie gedaan en wat zijn jullie bevindingen? Deze archeologische veldnotities geef je af op donderdag 29 maart 2012.

3. De praktische uitwerking...? De avond van de Archeologie.

Op vrijdag 23 maart is er de avond van de Archeologie. Jullie nemen bezoekers mee naar het Antwerpen van lang geleden. Maak het informatief en interactief. Zoek een manier om mensen een reële ervaring mee te geven die eigen was aan onze stad, kortom die Antwerpenaren ook gevoeld hebben. Hoe was het om te leven in Antwerpen tijdens... het terreurregime van de Hertog van Alva of de Tweede Wereldoorlog? Kan je dat gevoel bij mensen vandaag oproepen? Waarom wel/niet? Wat zegt dit over ons? Maak een (actueel) retabel? Laat mensen nadenken over archeologie. Geef ze de mogelijkheid om zelf voorwerpen te interpreteren. Ga de discussie aan. Weten we uiteindelijk veel of weinig over het verleden van Antwerpen? Hoe komt dat? Met welke vragen blijven we zitten?