Beste commissieleden
Deze opdracht moet jullie op weg helpen. Het zijn vragen, boeken, internet links, filmfragmenten en praktische tips. Het spreekt voor zich dat je ook andere informatie mag gebruiken. We zouden het leuk vinden als jullie zelf met ideeën komen om je onderwerp verder uit te diepen. Gebruik je fantasie, creativiteit en kritisch inzicht. Veel succes!
Jullie onderzoeken het onderbewuste, dromen en het geheugen. Dromen is een soort herinneren. Neem overleden mensen. Donna Tartt schreef in 'De verborgen geschiedenis': 'Doden verschijnen voor ons in dromen want dat is de enige manier waarop ze zichzelf kunnen tonen; wat wij zien is alleen maar een projectie van grote afstand, licht dat schijnt van een dode ster...'
Er zijn verschillende theorieën die verklaren waarom mensen dromen. Een aantal daarvan hebben te maken met het geheugen. (werk samen met commissie 05, het onderbewuste, dromen en wetenschap)
Overlopen je hersenen 's nachts ervaringen van de dag voordien? Dromen als een soort opruimen. Het overbrengen van informatie naar het langetermijngeheugen. Wat wil je onthouden en wat niet? Zoek uit of dit beeld klopt. Vergelijk je dromen (droomboekjes) met je herinneringen. Gaan ze over dezelfde dingen? Bestudeer de relatie tussen het onderbewuste en geheugen. Heeft het onderbewuste invloed op je herinneringen? Je geheugen is geen harde schijf van een computer die alles opslaat en bijhoudt. Hersenen vervormen je herinneringen. Ideeën verstoren niet alleen wat je ziet maar ook je herinnering ervan. Het zijn ingebouwde overlevingsmechanismen. Zo kan je bepaalde dingen verdringen of is je herinnering vaak mooier dan het eigenlijk was. Zoek uit hoe dit in elkaar zit.
Kijk naar de Israelische animatiefilm 'Waltz with Bashir'. De film gaat over een man die steeds weer droomt dat hij achtervolgd wordt door een meute woeste honden. Hij vermoedt dat de droom verwijst naar de tijd waarin hij als Israëlische soldaat vocht in de oorlog tegen Libanon en besluit opzoek te gaan naar zijn verdwenen herinneringen. Langzaam wordt duidelijk wat er gebeurd is. Wat wil deze film duidelijk maken? Zijn jullie het hiermee eens? Heb je vergelijkbare ervaringen met herinneringen? Hoe komt dit?
Dit zijn een paar interessante vragen: Wat is de relatie tussen het onderbewuste, dromen en het geheugen? Breng de verschillende theorieën over dromen in kaart. Speelt het geheugen een rol? Heeft het onderbewuste invloed op het geheugen? Wat weten wetenschappers over het geheugen en hoe is men aan deze inzichten gekomen? (Lange en kortetermijngeheugen, declaratief geheugen) Kunnen onbewuste ideeën je herinneringen kleuren? Ga opzoek naar voorbeelden. Kijk naar de lezing van psychologe Elisabeth Loftus 'The power of suggestion: how to implant false memories' op youtube. Wat wil ze duidelijk maken? Analyseer de problematiek van het vervalsen van herinneringen. Heeft dit iets te maken met het onderbewuste?
Zou je dromen kunnen gebruiken om dingen te onthouden? Als een instrument bijvoorbeeld bij het studeren. Denk aan een fenomeen als lucidedromen. Kunnen mensen onder hypnose toegang krijgen tot vergeten herinneringen? en zijn er andere therapieën en oefeningen die je in staat stellen om dingen opnieuw te herinneren. (Alphatraining? Hoe werkt dit? Is er een wetenschappelijk verklaring voor?) Komen deze herinneringen dan uit je onderbewuste? Is het onderbewuste slechts dat wat je je niet onmiddellijk kan herinneren? (werk samen met de commissie 08: dromen en therapeutische toepassingen) Wat is de waarde van deze herinneringen? Zijn ze echt? Of hebben je hersenen ze zelf gecreëerd. Probeer wetenschap en esoterie van elkaar te scheiden.
Naast je individuele geheugen is er in de samenleving ook sprake van een 'collectief geheugen'. Dit is een verzameling van herinneringen die mensen met een gemeenschappelijk verleden delen. Carl Jung zag archetypen die in elke beschaving opduiken en die bijgevolg diep in de menselijke geest (het onderbewuste) gegrift zitten. Zoek zelf voorbeelden. Wat vinden jullie van dit idee? Ben je het er mee eens? Waarom wel/niet?
Wanneer het over geheugen gaat kan je ook aandacht besteden aan allerlei mnemotechnische middelen (ezelsbruggetjes) Dit zijn trucs om dingen makkelijker te onthouden. Daarnaast zijn er veel geheugen bevorderende spelletjes (braintraining) en oefeningen. Wat kunnen deze ons leren over je geheugen en het onderbewuste? Denk ook aan Derren Brown die op twintig minuten een heel boek vanbuiten leert of op minder dan twee seconden precies 63 knopen kan tellen. Hoe werkt dit? Heeft hij een fotografisch geheugen? (werk samen met commissie 11: het onderbewuste, magie en Derren Brown) Welke mnemotechnische middelen gebruikte men in het verleden? Denk aan de decoraties in een kerk. (=één groot mnemotechnisch instrument voor mensen die niet konden lezen en schrijven)
Welke rol speelt het geheugen bij traumatische ervaringen; kindermishandeling of vliegtuigrampen? (werk samen met de commissie 15: dromen en psychologische stoornissen) We stellen vast dat mensen zowel fysieke als emotionele schade oplopen. Dit laatste is veel moeilijker te behandelen. Hoe kan je psychische schade meten? Mensen hebben vaak pas na dagen of zelfs jaren last van angsten, slapeloosheid. Wat zegt dit over de werking van ons geheugen en het onderbewuste? Onderzoek hoe mensen zich de aanslag van 11 september herinneren (denk aan het 'collectief geheugen')? Hier zijn vast studies over. Een heel mooi boek over de verwerking en de herinnering aan 11 september is het boek 'Falling man' van de Amerikaanse schrijver Don Delillo. (http://www.vn.nl/Standaard-Media-Pagina/Falling-Man-Don-DeLillo.htm )
Besteedt aandacht aan dementie en de ziekte van Alzheimer. In 2007 was wetenschapster Christine van Broeckhoven te gast in het programma zomergasten. Bekijk deze aflevering. Zij legt op een heel aanschouwelijke manier uit wat het probleem is. Wat heeft ze te vertellen over het geheugen en het onderbewuste? Wat dromen mensen die dement zijn/worden? Ga opzoek naar voorbeelden.
De boeken van de Nederlandse geheugenpsycholoog Douwe Draaisma zijn erg bruikbaar. Op deze site vind je een overzicht van zijn boeken. Lees framenten uit het boek 'À la recherche du temps perdu' van Marcel Proust. Hij introduceerde het idee van 'souvenir involontaire' waarbij een smaak of een geluid je geheugen plots kan activeren en je meegenomen wordt naar een gebeurtenis uit je verleden. Hebben jullie dit al eens meegemaakt? Ga opzoek naar voorbeelden.
Naast het theoretische opzoekingswerk is het interessant om je onderzoek ook een praktische kant te geven. Ga met mensen praten. Vraag ze of hun dromen invloed hebben op hun herinneringen en/of omgekeerd. Komt het overeen met je eigen ervaringen? Droom je wel eens van dingen die je eerst vergeten was waardoor je ze nu opeens weer herinnert? Herinner je je nog dromen die je vroeger had?
Bezoek de tentoonstelling over het geheugen in het 'Dr. Guislain museum' in Gent. Maak een afspraak. Misschien is er iemand van het museum die veel weet over dromen, het geheugen en het onderbewuste?
Haal via hypnose oude herinneringen (uit je kindertijd) op. Probeer dit zelf uit! Probeer door geuren en smaken (M. Proust) oude herinneringen op te roepen. Dat kan je ook doen door terug te keren naar bepaalde plaatsen. (combineer het met oude foto's of voorwerpen!) Op die manier ervaar je zelf hoe je geheugen werkt.
Jullie schrijven een verslag van je bevindingen en denkt na over je bijdrage aan de droomavond. Probeer mensen zoveel mogelijk bij je onderwerp te betrekken. Leg aan het publiek uit wat de relatie is tussen dromen en het geheugen. Wat heb je allemaal ontdekt? Vraag naar hun eigen herinneringen. Kan je ze een valse herinnering aansmeren? Hypnotiseer mensen en laat ze hun eigen verleden ontdekken.