commissie 01: het onderbewuste, dromen in andere culturen

Beste commissieleden

Deze opdracht moet jullie op weg helpen. Het zijn wat vragen, boeken, internet links en een aantal praktische tips. Het spreekt voor zich dat jullie ook andere informatie mogen gebruiken. We zouden het leuk vinden als jullie zelf met vragen en ideeën komen om je onderwerp verder uit te diepen. Gebruik je fantasie, creativiteit en kritisch inzicht. Veel succes!

Jullie onderzoeken het onderbewuste en dromen in andere culturen. Dit is de meest antropologische opdracht. Aboriginals in Australië, bosjesmannen in Afrika, Eskimo's en Papoea's in Nieuw Guinea; onderzoek hoe deze culturen omspringen met dromen en het onderbewuste. Leg de nadruk op culturen die vandaag voorkomen. Je zal uiteraard in aanraking komen met hun verleden. (werk samen met commissie 14: het onderbewuste, dromen en geschiedenis) Het is interessant om culturen te vergelijken. Waarom dromen Aboriginals en Hopi indianen (Noord-Amerika) vaker over dieren dan wij? Je kan het heel exotisch maken maar de vraag of wij (Belgen) hetzelfde dromen als Amerikanen is even interessant.

Dit zijn een paar belangrijke vragen:

Hebben mensen in andere culturen dromen?

Zo ja, wat dromen ze? (ga op zoek naar dromen van Papoea's of berberstammen...)

Hoe verklaren ze deze dromen?

Hebben ze er veel/weinig aandacht voor?

Wordt er een positieve of negatieve invulling aan gegeven? Vergelijk dit met onze eigen samenleving. (je kan hiervoor te rade gaan bij commissie 09: het onderbewuste, dromen en onze maatschappij) Vergelijk dromen in andere culturen met je eigen dromen. (droomboekjes)

Hoe komt het onderbewuste tot uiting (rituelen, verhalen, kunst...)? Kan je op die manier iets besluiten over de universele menselijke natuur? Heeft het onderbewuste een grote of kleine invloed? Hoe rationeel is de samenleving in kwestie en hoe komt dat?

Noord-Amerikaanse indianen (Huron, Cherokee...) laten  zich in hun studiekeuze, beroepskeuze en relaties leiden door hun dromen. Hun rituelen (feesten, dansen...) zijn letterlijk kopieën van dromen. Wat ze 's nachts dromen zijn voor hen flitsen van een echte werkelijkheid. Chippewa indianen vervaardigen dan weer 'dreamcatchers' die invloed hebben op je dromen. Een boeiend ritueel is de 'vision quest', een overgangsritueel waarbij kinderen de natuur in gestuurd worden en daar door isolement en ontbering in contact komen met hogere spirituele krachten. Zijn de geplande experimenten met de psychonaut (=isolatietank) niet vergelijkbaar met dit soort 'vision quests'!? 

Het is niet voldoende om het alleen te beschrijven! Zoek een verklaring voor fenomenen als 'dreamcathers' en 'vision quests.' Antwoorden vind je in de antropologie, sociologie, geschiedenis en archeologie. Voorwerpen (materiele cultuur), het landschap, tradities, politiek en macht, economie, religie: alles is altijd met elkaar verbonden! (zie lesgeschiedenis over de Inca's) Laat zien hoe de cultuur in kwestie in elkaar zit en welke rol dromen en het onderbewuste hierin spelen. Als je hier zicht op hebt kan je het vergelijken met onze cultuur.

Robert Williams, Wooden spirits persist where termites fear to tread, 2006

De culturele antropologie biedt heel wat interessante theorieën om dromen en het onderbewuste in andere culturen te begrijpen. Op deze site vind je een toegankelijke encyclopedie van de antropologie. Je kan bijvoorbeeld te rade gaan bij Claude Lévi Strauss, een structuralist die betekenissen zag in symbolen, rituelen en verwantschappen. Barbara Tedlock schreef een belangrijk werk over dromen, 'Dreaming: Anthropological and Psychological Interpretations', 1987.

Op de site van het Tijdschrift voor Medische Antropologie staan een aantal wetenschappelijke artikels over slaapcultuur.

Bekijk het youtube filmpje van Osho. Wat beweert deze spirituele goeroe? Hoe verklaart hij dat hij geen dromen heeft en wat zegt hij over andere (primitieve) culturen? Klopt dit? Zijn jullie het hiermee eens? Waarom wel/niet?

Verzamel zoveel mogelijk verhalen, boeken, muziek en filmfragmenten die illustreren hoe dromen en het onderbewuste een rol spelen in andere culturen. Deze voorbeelden brengen je waarschijnlijk op ideeën en nieuwe vragen die je verder kan onderzoeken.

Naast theoretisch opzoekingswerk is het interessant om jullie onderwerp heel praktisch te benaderen. Jullie ontdekken waarschijnlijk hoe volkeren via allerlei rituelen contact onderhielden met bovennatuurlijke werelden. (=hun onderbewuste?) Wat belet je om deze gebruiken zelf uit te proberen? Bouw een zweethut en ga op een 'vision quest'. Maak een 'dreamcatcher', hang deze boven je bed en onderzoek het effect... (droomboekje!) Zo zal je ook de theorie uiteindelijk beter begrijpen.

Ga op zoek naar mensen met kennis van zaken. Antropologen aan de Universiteit Antwerpen (kijk op de website)? Wordt er onderzoek gedaan naar dit thema? Doe een interview. Misschien vind je interessante informatie in het Etnografisch museum in Antwerpen? 

Jullie maken een verslag van je bevindingen en je denkt na over je bijdrage aan de droomavond. Hoe kan je je thema best overbrengen aan het publiek? Op welke manier spreekt het het meest tot de verbeelding? Jullie zouden de incubatie kunnen voorbereiden. Verzin een ritueel (offer?) waardoor de kans op interessante en intense dromen groter wordt. Inspireer je op wat je in andere culturen bent tegengekomen.