commissie 11: het onderbewuste, magie, NLP en Derren Brown

Beste commissieleden,

deze opdracht is bedoeld om jullie op weg te helpen. Het zijn wat vragen, boeken, internet links en praktische tips. Het spreekt voor zich dat je ook andere vragen kan stellen. We zouden het leuk vinden als jullie zelf met ideeën komen om je onderwerp verder uit te diepen. Gebruik je fantasie, creativiteit en kritisch inzicht. Veel succes!

Jullie onderzoeken het onderbewuste en magie. Séances (communiceren met geesten van overleden mensen), astrologie, zwevende tafels, ectoplasma en waarzegsters... is dit echt? Bestaat er meer dan de alledaagse realiteit waarin mensen leven?  Geesten bestaan (waarschijnlijk) niet en toch gebeurt  er iets als je bij kaarslicht rond een tafel zit. Niemand duwt en toch schuift het glas heen en weer en worden de namen van overleden mensen gespeld. Er is meer dan de rationele werkelijkheid,  wat niet wil zeggen dat het ook 'bovennatuurlijk' is. Integendeel, magiërs, illusionisten en mentalisten kennen hun psychologie. Ze begrijpen (intuïtief of heel bewust) wat er in ons hoofd omgaat en hoe dat onze waarneming beïnvloedt. De kracht van suggestie, dat soort dingen. Ze spelen in op je verbeelding en angsten. (= het onderbewuste?!) Dat maakt het interessant voor ons. Op die manier kan magie ons iets leren over het onderbewuste.

Dit zijn een paar belangrijke vragen: Wat kan magie ons leren over het onderbewuste? Wie is er mee bezig (geweest)? Denk aan de ontsnappings-illusionist Houdini, of Uri Geller die lepels kan buigen door mentale wilskracht. Het is belangrijk dat jullie eerst een goed beeld hebben van wat deze mensen doen. Bestudeer bijvoorbeeld beroemde victoriaanse séances.  Bezoek 'The Haunted Museum.' Dit online museum is gewijd aan de studie van het occulte en  bovennatuurlijke.

Hoe zitten deze magische opvoeringen in elkaar? Probeer te verklaren wat er  gebeurt. Dit is natuurlijk moeilijk. Het zijn vaak goedbewaarde geheimen (ze hebben een grote economische waarde voor de 'performers' die ze gebruiken) en toch zijn er wel een aantal logische en wetenschappelijke verklaringen. Bij een séance speelt het ideomotor-effect en mentalisten gebruiken vaak 'Cold reading'. Zoek uit wat dit is. Hetzelfde kan je doen voor hypnose. Wat gebeurt er precies? Heb je een psychologische en/of biologische verklaring voor hypnose?

Zijn er magiërs en illusionisten die gebruik maken van dromen? Bestaan er paranormale dromen? In het boek 'Alles over dromen' van Victor Spoormaker staat een hoofdstuk over telepathie en toekomstvoorspellende dromen. Heeft het wetenschappelijk onderzoek iets opgeleverd? Wetenschappers blijven nog met veel vragen zitten. Zo hadden veel mensen in de dagen voor 11 september voorspellende dromen over een terroristische aanslag. Geloven jullie in voorspellende dromen? Hoe kan je dit anders verklaren?

Carl Jung was van mening dat dromen meer waren dan alleen een biologisch proces. Een link met iets hogers. Charles Tart is een parapsycholoog die gelooft dat dromen deuren zijn naar een ander universum. Kosmische boodschappen uit een betere en idyllische wereld. Hij is ook gefascineerd door een fenomeen als 'OBE' (outer body experience). Dit laatste kunnen jullie ook onderzoeken! Heb je dat zelf als eens gehad? Ken je iemand die...? Is er een biologische/ wetenschappelijke verklaring voor dit soort uittredingen?

Derren Brown is een Engelse performer, illusionist en mentalist. Hij is waanzinnig populair met zijn televisieprogramma's waarin hij allerlei magische wonderen verricht, van séances tot experimenten in 'mind reading'. Derren Brown is een fascinerende figuur. Hij is zelf een scepticus en geeft toe dat hij geen paranormale gaven heeft. Kijk naar zijn show 'Evening of wonders'. Hierin gebruikt hij onder andere 'cold reading', hypnose en suggestie in combinatie met andere trucs. Zoek uit hoe hij dit doet. Hoe werkt de 'oracle act' die hij opvoert in het tweede deel van de show? Zou hij hetzelfde kunnen doen met mensen uit een andere cultuur? (leg je vraag voor aan commissie 01: het onderbewuste, dromen en andere culturen) Derren Brown maakt ook vaak gebruik van NLP. (neuro linguïstisch programmeren) Het is een manier om mensen onbewust via instructies in de taal (dingen die je tegen ze zegt) te beïnvloeden. Kijk naar 'The Heist' en 'Tricks of the mind'.

Derren Brown is ondanks zijn beroep aanhanger met de beroemde atheïst Richard Dawkins. ( zie interview, waarin Derren Brown uitlegt hoe hij te werk gaat) In het eerste deel van de documentaire 'The ennemies of reason' van Richard Dawkins ligt de nadruk op bijgeloof en astrologie. (alle afleveringen staan op youtube!)

Een van de meest overtuigende bewijzen voor het onderbewuste is het bestaan van microexpressies. Dit zijn kleine bewegingen waar we geen controle over hebben en die verraden wat we denken en voelen. Lees het artikel 'the naked face'. Derren Brown is bijvoorbeeld getraind in het lezen van microexpressies. Het zou een aantal van zijn acts kunnen verklaren. Kijk ook eens naar de series 'Lie to me' en 'The Mentalist'. Wat vinden jullie van deze series? Zijn ze geloofwaardig? Waarom wel/niet?

Naast het theoretische onderzoek is het interessant als jullie onderzoek ook een praktische kant heeft. Jullie kunnen heel wat uitproberen. Waarom doe je geen scéance en ervaar je zelf het ideomotereffect of hypnose of NLP? Kijk goed naar de DVD's van Derren Brown. Zoek uit hoe het werkt en probeer het zelf ook. Test zoveel mogelijk dingen uit. Wat kan je op die manier leren over het onderbewuste van mensen? Hoe rationeel zijn we eigenlijk? Verdiep je in microexpressies en probeer mensen te lezen. Na dit project heeft niemand nog geheimen voor jullie.

Je schrijft een verslag van je bevindingen en denkt na over je bijdrage aan de droomavond. Probeer mensen zoveel mogelijk bij het onderwerp te betrekken. Laat ze hun onderbewuste ontdekken door middel van kleine workshops; hypnose, NLP...? Laat fragmenten zien uit 'Lie to me.' of een show van Derren Brown. Doe een séance en verzin er een verhaal rond. Is  er in het Pius X-instituut al eens iemand gestorven (of vermoord?) die we kunnen contacteren? Een leerling of een leerkracht? Of bedenk zelf een tot de verbeelding sprekende geschiedenis. Waarschijnlijk is er in de oude abdij heel wat gebeurd. Is dat niet een dankbaar decor?