ANDREAS SCHELFHOUT

Schelfhout was de zoon van de rooms-katholieke Gentse lijstenmaker en vergulder, Jean-Baptiste Schelfaut, die zich in 1788 in Den Haag als zelfstandig vergulder vestigde. Hij begon als medewerker van zijn vader bij het maken en vergulden van lijsten tot zijn vierentwintigste. Hij was ook gevelschilder, maar maakte in zijn vrije tijd schilderijen. Hij leerde er niet alleen de technische aspecten van het vak, zoals perspectief en verfbereiding, maar ook hoe hij landschappen of stadsscènes moest schilderen. In 1811 maakte Schelfhout zijn debuut in een tentoonstelling met drie kleine werken. Deze landschappen trokken de belangstelling van het publiek. Hij maakte studies van de grote meesters uit de 17de eeuw en begon te schilderen in de open lucht (hij was hierin een voorloper van de School van Barbizon).

Eigen atelier

Vanaf het moment dat hij een eigen atelier had, nam hij regelmatig deel aan tentoonstellingen en had hij succes bij het publiek, eerst enkel in Den Haag maar vanaf 1816 was hij ook al bekend in Vlaanderen. Hij kreeg een gouden medaille op de tentoonstelling van 1819 in Antwerpen.

Hij werd als lid opgenomen in de Koninklijke Academie van Amsterdam bij de oprichting ervan in 1818. In 1822 werd hij er correspondent vierde klasse en hiermee was zijn faam verzekerd. Vanaf toen volgde de ene tentoonstelling na de andere. Hij nam regelmatig deel aan de 'tentoonstelling van levende meesters' in Den Haag en Amsterdam.

Hij schilderde in hoofdzaak in zijn atelier, maar maakte eerst schetsen in de open lucht. Hij bewaarde deze schetsen in zijn boek Liber Veritatis (het boek der waarheid). Men kan hieruit afleiden dat hij ongeveer twintig schilderijen per jaar maakte, gekocht door zowel privé-verzamelaars als door het Koninklijk Huis. Dit boek gaat over 79 schilderijen, waarvan er 33 Nederlandse landschappen zijn, 24 wintertaferelen, 7 strandscènes en 12 zichten uit het buitenland. Hieruit leert men dat hij voor het eerst naar het buitenland reisde in 1825. Hij bezocht Frankrijk in 1833, Engeland in 1835 (met als doel de werken van Constable te bestuderen) en ook nog Duitsland

Stijl[bewerken | brontekst bewerken]

Schelfhout behoort tot de Hollandse romantiek en staat bekend als voorloper van de Haagse School Zijn stijl is geïnspireerd door die van Meindert Hobbema en Jacob van Ruisdael. Vooral zijn winter- en ijs-landschappen met schaatsers waren al tijdens zijn leven heel gewild. Hij groeide uit tot een van de invloedrijkste Nederlandse landschapsschilders van zijn eeuw. Zijn schilderijen voldeden sterk aan het criterium van de kunstrecensenten in die tijd: 'waarheidsgetrouw'. 'Dat is de natuur op de daad betrappen - hoe onbeschrijfelijk waar van kleur en effect' , zo juichte een criticus voor zijn schilderij 'Winter bij Storm' in 1848. Deze lovende woorden werden zo vaak gebruikt voor het werk van Schelfhout dat de 'Kunstkronijk' van 1841 verzuchtte dat ze niet meer wist hoe een positieve waardering voor Schelfhout zijn werk te schrijven, en tegelijkertijd de nodige climax te kunnen bewaren voor later.

Zijn eerste schilderijen waren zomertaferelen, strandscènes, landschappen bij maanlicht of dierenschilderijen. Maar toen hij zag dat zijn wintertaferelen nog meer succes hadden, legde hij er zich meer op toe. Als romantisch schilder was hij ook geboeid door het geweld in de natuur. Hij was een der eersten in de 19de eeuw die een storm op zee schilderde, zoals hij die zelf meemaakte in Scheveningen. Dit thema zou later ook verwerkt worden door schilders uit de Haagse School.

Overigens was de werkelijkheid die Schelfhout in zijn doeken toonde niet zo werkelijk als het leek, Vooral bij zijn bekende wintergezichten met of zonder schaatsers maakte hij slechts gebruik van elementen uit de werkelijkheid en combineerde deze in talloze kleine of grotere variaties. Hiervoor tekende hij honderden schetsen naar de natuur, wat hij ook zijn leerlingen sterk adviseerde, onder wie zijn beroemde leerling Jongkind, die dit uitgangspunt gretig oppakte maar ook ter plekke buiten ging schilderen. Schelfhout schetste buiten groepjes bomen, een boerderij aan een landweggetje, een bevroren vaart; dat alles, om ze in zijn atelier te gebruiken voor het componeren van zijn bekende landschappen die daardoor bedrieglijk echt leken voor het publiek. Schilderen deed hij nauwelijks buiten