Geachte mensen,

Het coronavirus houdt ons land in de greep.

Ons, én de rest van de wereld.

Toch staan we vandaag, zondag 17 januari 2021, hier in het stadspark van Halle om de moord op Patrice Lumumba te herdenken. 

Het is een traditie gestart door Jean-Pierre Laus, pionier van de lokale Halse antiracistische werking en de antikoloniale beweging.

Op 17 januari 1961 werd Patrice Lumumba laf vermoord in aanwezigheid van Belgische functionarissen en met medeweten van de Belgische regering.

Patrice Lumumba werd vermoord om de economische belangen van het Westen veilig te stellen en de koloniale uitbuiting en plundering van de rijkdommen van Congo te kunnen voortzetten.

De oude stijl van koloniale heerschappij, zonder rekening te houden met de belangen van de bevolking en de mensenrechten, kon zijn gang blijven gaan.

In Europa wordt de kolonisatie als een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis afgeschilderd. Terecht ! 

Ze veroorzaakte onnoemelijk leed en miljoenen doden. Er vonden ware massamoorden plaats in Afrika, de Amerika’s en Azië. 

Maar de oude overheersende visie leeft vandaag nog steeds dat het om een positief humanitair beschavingsproject zou gaan van het zogenaamde superieure Europa.

De waarheid is dat ‘koloniseren om te beschaven’ retoriek  is om economisch winstbejag te legitimeren en een dekmantel is voor gewelddadige verovering en onderwerping.

Wij staan hier vandaag om de hulde te brengen aan Patrice Lumumba die de mythe van de beschavende kolonisatie weergaloos heeft doorprikt in zijn historische speech bij de onafhankelijkheid van Congo op 30 juni 1960.

In deze speech ontmaskert hij de humanitaire praatjes en verhaaltjes die zonder blikken of blozen het eigenbelang van de kolonisator verbergen.

We ontbranden hier vandaag een herinneringskaars en  leggen een herinneringskrans neer omdat Patrice Lumumba het symbool is van het moedig verzet tegen kolonialisme en voor rechtvaardigheid.

Ik realiseer me dat sommige mensen zich afvragen : 

• wat hebben wij hiermee te maken ?
  
  

• wat heeft Halle hiermee te maken ?
  
  

• zijn er vandaag geen andere prioriteiten ?
  
  

Daarom wil ik u zeggen dat, gezien al het nieuws uit binnen- en buitenland, met alle gebeurtenissen die elkaar in razend tempo opvolgen, het begrijpelijk is dat er heel wat meningen, gedachten, zorgen en vragen leven.

De realiteit is, dat Congo een prominente lieu de mémoire of plaats van herinnering is in het Vlaamse en Belgische collectieve geheugen. 

Tijdens de periode dat Congo eerst eigendom van Leopold II en daarna kolonie van België was, was de aanwezigheid van Congo in het Belgische maatschappelijk leven niet weg te denken.

Hoewel het officiële Belgische koloniale tijdperk zestig jaar geleden afgesloten werd en de herinnering eraan al enigszins vervaagd is geraakt, heeft Congo diepe sporen nagelaten in de Belgische en Congolese bodem.

De plek waar we nu staan in het stadspark van Halle, met zijn twee sprekende en veelzeggende Congo-gedenktekens, is een voor iedereen zichtbare illustratie hiervan.

Maar er is meer. Het kolonialisme is niet echt afgelopen. Zowel hier als daar zijn ideeën en structuren achtergelaten die een eerlijke omgang met het verleden in de weg staan.

Het gesprek over hoe we moeten omgaan met koloniale symbolen is slechts een startpunt voor een veel breder streven naar rechtvaardigheid, waarin hedendaagse structurele ongelijkheden worden aangepakt.

Laat ons dit inzicht vasthouden : onze beweging voor dekolonisering van de samenleving bouwt voor op de eeuwenlange - sociale, politieke en intellectuele - emancipatiestrijd en traditie van verzet tegen onderdrukking.

Tijdens deze week, deze #LumumbaWeek in Halle, voor het herdenkingsmoment dat we nu meemaken heb ik mooie en ontroerende momenten van hartverwarmende steun, kennis, deskundigheid en engagement meegemaakt.  

Zondag 10 januari hebben we de #LumumbaWeek aangekondigd. Maandag 11 januari werd de oproep goed overgenomen in de pers. Dinsdag 12 januari ging Nicole Van Overstraeten aan de slag met een gedicht voor Lumumba- ze heeft er zelfs een indrukwekkende podcast van gemaakt. Woensdag 13 januari schreef Miel Clement een achtergrondtekst over Lumumba en de onafhankelijkheid van Congo. Donderdag 14 januari gaf Andries heldere duiding bij de historische speech van Lumumba en Mich Pompen las de speech overtuigend voor. Vrijdag 15 januari stond de laatste brief van Lumumba aan zijn vrouw centraal via een tussenkomst van Stef Lories. Zaterdag 16 januari heb ik de getuigenissen-video kunnen voorstellen waaraan deze week veel mensen hebben meegewerkt.  Gedurende de week heeft Bart Lagroux op school in zijn geschiedenislessen aandacht geschonken aan deze herdenking. Daarnaast waren er hartverwarmende steunbetuigingen en sympathieberichten.

Een geslaagde #LumumbaWeek in Halle, maar hoe dan ook een bescheiden stap; we hebben nog een lange weg af te leggen.

Iedereen van harte bedankt voor de medewerking en steun.

Ik besef steeds meer dat we op het kompas van wetenschappelijke kennis en betrouwbare feiten moeten steunen.

Dat is de enige verstandige manier om een samenleving op te bouwen en vreedzaam samen verdere stappen te kunnen blijven zetten die nodig zijn. 

Het is misschien geen gemakkelijke boodschap voor u ? De realiteit is, dat we samen onvermijdelijke stappen gaan moeten zetten. Er is geen eenvoudige of snelle weg om ons moeilijk verleden te verwerken.

‘Alles gaat voorbij behalve het verleden.’ Staat er reuzegroot geschreven aan de ingang van het Africamuseum in Tervuren. 

Deze zin is ook van toepassing als we bij deze beelden staan.

Daarom vragen we aan de Stad Halle om deze plaats in het stadspark, waar de twee koloniale beelden de link duidelijk maken met onze koloniale geschiedenis, te transformeren tot een antikoloniale herinneringsplek; vergelijkbaar met andere plekken waar mensen respectvol en correct kunnen herdenken en op een zinnige manier in interactie kunnen gaan met de geschiedenis die we niet mogen vergeten en waaruit we de nodige lessen kunnen / moeten trekken. 

De realiteit is dat het kolonialisme een fundamenteel onrechtvaardig systeem is van gewelddadige bezetting, economische uitbuiting en racistische discriminatie.

Onze maatschappij is nog steeds doortrokken van deze koloniale patronen zoals het racisme.

Racisme is een giftig virus waarvan we de verspreiding moeten afremmen en we tegelijkertijd maatregelen moeten nemen ter voorkoming. Het virus onbeheerst zijn gang laten gaan is een moordend scenario.

Net als het corona-virus.

We mogen niet blijven steken in slogans of symboolacties. Concrete acties zijn nodig. Ambitieus en toekomstgericht.

Culturele acties.  Bijvoorbeeld verbod van denigrerende blackface uitingen, koloniale beelden kritisch herkaderen, Lumumba erkennen als inspirerend icoon van de Afrikaanse emancipatiestrijd.

Educatieve acties. Bijvoorbeeld vorming rond het koloniaal verleden in het onderwijs, antiracisme trainingen in organisaties, stereotiepe beeldvorming van zwarte mensen in de media voorkomen. 

Sociaal-economische acties.  Bijvoorbeeld bestrijden van discriminatie op de arbeidsmarkt en de woningmarkt, praktijktesten, volwaardige vertegenwoordiging en representatie.

Internationale acties. Bijvoorbeeld de plunderlogica van Noord-Zuid vervangen door eerlijke fair-trade, afstand nemen van white savior-campagnes en het begrip ontwikkelingssamenwerking vervangen door internationale solidariteit.

Bij dekolonisering gaat het zowel om herstel van historische fouten, als om het rechttrekken van actuele scheve verhoudingen, om tot gelijkwaardigheid te komen.

Het is belangrijk om dit te onderlijnen zodat het ontbranden van de herinneringskaars en het leggen van een herinneringskrans voor Patrice Lumumba met respect voor zijn persoon verloopt en congruent is met de antikoloniale idealen waarvoor hij staat. 

De tijd is rijp om werk te maken van een brede herinneringspolitiek waarbij het koloniale verleden collectief kan verwerkt worden - zowel met het verstand als emotioneel.

Met deze plechtigheid wensen we bij te dragen aan het vooruitzicht van de omvorming van deze plek tot een antikoloniale herdenkingsplek.

Om dit te benadrukken hebben we in het begin van de #LumumbaWeek en tijdens de week, en ook vandaag hier de beroemde foto van Alice Seeley gebruikt.

Foto : op 14 mei 1904 nam Alice Seeley Harris de foto

‘Nsala starend naar de hand en voet van zijn dochter Boali’.

De foto’s van Alice Seeley Harris hebben bijgedragen aan het verdrijven van Leopold II uit Congo.  Zo is het aan ons om deze plek van koloniale propaganda, met twee koloniale beelden opgericht door de Halse koloniale kring, uit te bannen en om te vormen naar een antikoloniale herdenkingsplek waar de verstandhouding en het partnerschap en solidariteit tussen mensen en volkeren centraal staat.

Ik wil eindigen met deze oproep: de opgave waar we voor staan is heel groot en we moeten dit echt met zijn allen doen.

Samen komen we deze moeilijke corona-periode te boven en samen slaan we de dekoloniale weg in.

Patrice Lumumba leeft.

Zorg voor elkaar.

Dank u wel.

Migeul Estrada, namens Dekoloniseer Halle.

Halle, stadspark Halle, zondag 17 januari 2021, 11 uur.

PS. De herdenkingskrans is gemaakt van klimop als referentie naar een Lumumba-herdenking uit het verleden. Zie hiervoor brief hieronder aan College als illustratie*. Het herdenkingskaarsje maakt ook de link met #zorgvoorlicht - de actie van de Stad Halle. De kader met de pakkende foto van vader Nsala kijkend naar de hand en de voet van zijn dochtertje Baoli, staat voor historisch besef, betrokkenheid en engagement en tegen afstandelijkheid en onverschilligheid.

*Geachte Burgemeester en Schepenen,

Ter gelegenheid van de herdenking van de moord op Patrice Lumumba werd er aan het beeld van Leopold II vandaag een symbolische actie georganiseerd.

Bij deze actie was de schop symbool voor de noodzaak om ook lokaal te graven naar het verborgen verleden dat schuil gaat achter het omstreden beeld van Leopold II. De klimop was het symbool voor de lokale behoefte om een dekoloniseringsbeleid te ontwikkelen om zo weg te groeien uit de nog aanwezige mensonterende koloniale denkbeelden in onze samenleving.

We stellen vast dat - ondanks de zinvolle ‘excuusbordjes’ - er sprake is van een blinde vlek in onze samenleving met betrekking tot ons koloniaal verleden. Vandaar dat we gestart zijn met het initiatief ‘Dekoloniseer Halle’ om hieraan tegemoet te komen. De actievoerders vandaag pleiten ervoor om van het dekoloniseren van de lokale samenleving een voor iedereen verrijkend en duurzaam groei-verhaal te maken.