Koloniaal bestuur & Halle
Vandaag is het bon ton om geen enkele verwijzing te maken naar het koloniale verleden wanneer het gaat over het huidige Congo.
Wat blijft hangen zijn de verhalen over chaos en corruptie alsof het een ziekte is die eigen is aan de Congolezen.
Waarom vergeten we de verpletterende rol van de Belgische koloniale periode ?
Hieronder vier historische voorbeelden van stadsgenoten die aan de slag zijn gegaan in Congo. In de periode van koning Leopold's Congo Vrijstaat werden alle beslissingen inzake Congo genomen door een zeer beperkte en gesloten kring rond de Belgische koning Leopold II. Congo-Vrijstaat tussen 1885 en 1908 is het begin van de Belgische verovering van Congo. Op 15 november 1908 neemt het Belgisch parlement Congo Vrijstaat over van koning Leopold II en wordt Congo een kolonie van België.
Ernest Courtois werd geboren te Halle op 15 januari 1856. Na zijn apothekersstudie vertrok hij op 26 jarige leeftijd naar Congo in opdracht van de door koning Leopold II opgerichte Association Internationale du Congo. Hij was de eerste Hallenaar die naar Kongo ging. Ernest Courtois stierf 26 juni 1884 op een boot op de Congostroom in de buurt van Basako als postoverste tijdens een expeditie. Zijn naam is terug te vinden in het AfricaMuseum te Tervuren op de muur met namen van "Belgen in Congo overleden 1876 - 1908". Koloniale expedities op de Congorivier - zoals deze waarbij Ernest Courtois is overleden - waren de belangrijkste inspiratiebron voor het wereldberoemde boek The Heart of Darkness van Joseph Conrad.
Victor Baetens werd geboren te Halle op 25 september 1868. Hij vertrok in 1892 naar Kongo als handelsagent. Hij overleed in 1896 aan boord van de rivierstomer Princesse Clémentine in de buurt van Bena-Bendi. Historicus Andries Devogel stelt in Hallensia vast dat het leven en werk van Victor Baetens reconstrueren geen sinecure is wegens het ontbreken van bronnenmateriaal. Desalniettemin werd in Halle een straat naar hem vernoemd en is hij één van de drie 'Halse pioniers' vermeld op het Kongomonument in het Albertpark te Halle. Andries Devogel besluit zijn artikel met de opmerking : "Wellicht is zijn overlijden in de Kongo Vrijstaat ook de enige reden dat het leven en werk van deze Hallenaar ons bekend is. Zijn overlijden maakte het immers mogelijk voor de Cerle Colonial de Hal om rond zijn figuur een aura van 'heldhaftige opoffering' te creëren." (Hallensia, jaargang 40, 2018, nummer 3, bladzijde 48).
Albert-François Ardevel werd op 26 februari 1874 geboren in Halle. In 1897 vertrekt Ardevel naar Kongo in het kader van de Force Publique of Openbare Weermacht, het in 1885 door koning Leopold II opgerichte koloniale leger. In de Onafhankelijke Congostaat werd een schrikbewind gevoerd door de dit koloniaal leger dat bestond uit blanke officieren en Afrikaanse soldaten. Ardevel sneuvelde in 1898 in Sungula als onderofficier van de Force Publique tijdens de 'Batetela-opstanden'. Maar verkeerdelijk spreekt men van 'de opstand van de Batetela' omdat de antikoloniale verzetslui zichzelf 'Baoni' noemden en behoorden tot verschillende volksgroepen. Op het monument voor de 'Koloniale Pioniers' in het Halse stadspark staat onder de naam van Baron Jacques de Dixmude (die geen Hallenaar is) ook de naam van Ardevel (zijn naam werd wel niet correct gespeld op het monument). Er is ook een straat naar hem genoemd.
Emile Possoz werd geboren in Halle op 8 mei 1885 als oudste zoon van notaris Joseph Possoz (1857-1942). Hij was een stads- en studievriend van Jozef Cardijn (1882-1967). In 1926 vertrok hij naar Congo waar hij werkzaam was als magistraat in het koloniaal rechtssysteem. Emile Possoz is een zeer markante figuur omdat hij ook etnologische studies maakte en zich verdiepte in het Congolese gewoonterecht en er ook over publiceerde . Emile Possoz komt in 1945 terug naar België. Hij overleed op 2 juni 1969.