نهینیا لەشێ مروڤی
نهینیا لەشێ مروڤی
ئێکەم: تشتێت ب نەفرەت دناڤ لەشیدا
ل ئافراندنێ خودێ چەند خسلەت ورێکێت جێواز یێت داینە مروڤی کو دهاریکاربن دا خلاسببن ژوان تشتێت ب نەفرەت ودلنەخوش دناڤ لەشیدا. دەما زاد وخارن وڤەخارن دگهنە دەڤی ودبورن ودچنە عویری ل وێرێ تشتێت ب سود وب بها وب قازانج دهێنە وەرگرتن ومێژتن ب رێکا چەند مادێت هەرشاندن وهویرکرنێ دا کو لەش بشێت وان تشتێت پێدڤی بو ساخلەمیا مروڤێ مان وژیانا خودانی ب کێشیتە خۆ وئەوێت دی یێ زێدە ونە پێدڤی وەک قرێژ وپیساتی پالدەتە وان جهێت تایبەت بو ژێ خلاسبونێ.
ئەڤە چەند رێکن کو لەش ژوان پیساتیا خلاس دبیت
١- پیساتیێت ژچەرمی: ئەو ئاڤن ئەوێت پڕ ژژەهراتیێ وخوهدانێت پیس ئەوێت دەردکەڤن ژریکا چەرمی وەک : خوێیا پڕ ژدوهنی وئاڤا پڕ ژخوێشکان وهندەک مادێت دێ یێت زێدە ژسودا لەشی.
٢- پیساتیێت رون: ئەڤ جۆرە ئەوە یێ کو دەردچیت ژرێکا بەشی میزتنێ، پشتی ئاڤ دچیتە گولچیزکان ودهێنە مێژتن ژپێدڤیان وبەرێڤە دبیت بەرەف میزدانکی وپشتی هنگێ دەردچیت وەک میزا قرێژی یا پڕ ژبێهنا نەخوش.
٣- پیساتیێت حشک: ئەون پشتی هاتینە دێراندن ومێژتن ژلایێ عویری ڤە دگەل هندەک دەستگایێت دی ودهێنە پالدان بەرەف رویڤیکان ودگەهنە سوریچکی وقولونێ ودهێنە دەر ب رێکا قوینێ.
٤- پیساتیێت غازی یان بایێ: ئەو بایە یێ دەردکەڤیت ژدەڤی پشتی هێراندنا زادی وەک عێلنجیا و برکان یان ژی ب رێکا بێهنژینێ وهەناسێ ژسیهێ کو دبێژنێ ئوکسیدی دووێ یێ رەژیێ چ ژرێکا دەڤی یان دفنێ یان ژی وەک تڕ وفس ژجهێ قوینێ.
دراپورتەکێ دا ل جهێ فوکەسێ ئیتالی پێش نیاسدکەت وپێش جاڤدکەت کو دلەشی مروڤیدا هندەک مادە وڤەرێژ ژێ دەردکەڤن روژانە کو ئەم ب گشتی نزانین کار وکێرهاتنا وان وسود وبها وان ب درستی کا چیە ب شیوەکێ زانستی؟
ئەڤە چەند رێکن:
١- ژێهاتنێت عویری
ئەو ڤەرێژێت دهێنە دەر ژعویری ژوان مادا وبێهنان ئەوێت دگەل مە هاتن دکەڤندا وحەتا نوکە ئەوێت دگەهنە دەڤێ مروڤی تشتەکێ سروشتی یە ژئەگەرا هندەک کارێت بایولوجی ئەوێت سەرەکی. ئەو پشاڤتنا دهێت یا پێکهاتیە ژئاڤێ وئەنزیما وترشیا کلوردریکی. ئەڤە هەمی پێگڤە دبنە سەدەم بو کوژتنا میکروبێت گەلەک ئێش ودەردان ودبنە رێگر بو توشبونێ ئەوێت دهێن دگەل زادخارنێ.
٢- شەما گوهی
ئەوژێ دو جورێت جودانە ژئێک: تەڕ وحشک وئەڤە ژی دکەڤتە سەر DNA مروڤی ژدەڤەرێ بو دەڤەرێ. سود ژکنیشتی ئەوە بو پاراستنا جوجوکا گوهی ژکێزۆکێت بچیک ب ژورکەڤن، گوهی پتر نەرم وشلدکەت، وناهێلیت چ تشتێت بیانی ب گەهنە شوینێت ژناڤدا.
٣- غازات یان بایێت عویر وزکی
ئەڤ غازات دهێنە دەر یان ژدەڤی ب رێکا بێهنژینێ یا ژی ژلایێ تڕ وفسان ژقوینێ.
٤- لڤا ناڤکێ
دەم بو دەم ئەگەر سەحکەی ناڤکێ دێ بینی وەک لڤایێ یێ کومبوی دنیڤا ناڤکێدا ئو ئەڤ دیاردە پەیدا نابیت ل نک هەمی کەسان ب راستی ئەڤە نە موینە بەلێ ئەو زربتکێت لڤای چێدبن دەما چەرمێ زکی ل دەمێ لڤینێ دکەت ڤێ دجەمینیت ژرەنگێت وان چلکان یێت ل بەر مروڤی. یێ ئەڤە تشتە ل نک پەیدادبیت ناڤکا وی پاقژترە ژئەوان یێ ل نک وان نە.
٥- پاقژکرنا کلمیشێ دفنێ
زۆربەی خەلکی ل جیهانێ نەبەس بچیک بەلکو یێت مەزن ژی فێرێ دفن پاقژکرنێ نە چ ژموییا یان ژپیساتیا کلمیشی ب رێکا تبلێ وگەلەک جاران وروژانە. ژبەر چ ئەڤە چێدبیت؟ سەدەم دکێشیتە سست وخاڤیێ وتەمبەلیێ ونیزیکترین رێیە بو گەهشتنێ وتبل دبیتە سڤکترین جۆر بو پاقژکرنێ. ب ڤێ چەندێ رێ دهێتە خوشکرن بو هەناسەکا خوش وژێبرنا پێڤەمایا یا دبیتە کلمیشێ پیس یێ دلێ زۆر کەسان دچیتێ بو خارنێ چنکی یێ پڕە ژپروتینا ودوهنیا وگەلەکێت مادێت دی.
٦- خوهدانا چەرمی
خوهدان نە بەس ئەو کارە یێ کو ئاڤا زێدە دەردکەڤیت ژلەشی، بەلێ ئەڤە پترە ژڤێ چەنذی، پلەکا پلند یا وێ خوهدانێ یا چوبویە ژیوریایێ ئەوا وەک جۆرێ میزێ. دگەل ڤێ خوهدانێ کلوریدات دەردچن ژلەشی ئەوێت لێکدای ژگەلەک پێکهاتێت گرنگ دا کو بشێت پلا ترشاتیێ ب پارێزیت دلەشیدا، هەر وەسا خوهدان هندەک مەعدەنا ددەت وەک زنگێ، رساسی، ئاسنی، سفری ونیکەلی.
٧- کنیشتێ چاڤی
ئەڤ پیساتی یان قرێژە چەوا چێدبیت کو دبیتە کنیشت ب چاڤی ڤە؟ ئەڤە پەیدادبیت ژخەو رابونێ ل دەمێ سپێدێ. ئەڤە دهێت ژغودەکا ئاڤزێ دچاڤیدا دبێژنێ ميبوميوس، ئەڤ غودە تەخەکا دوهنی بەردەتە سەر جوجوکا فرمێسکان دچاڤیدا دا کو روندک گەلەک نەهێنە رێژتن وچاڤ ب مینن تەڕ وشڵ وڤی کنیشتی دجەمیێت ل کوژیێ چاڤی.
٨- بێنشک: بێهنژین: بهنێشکا دەڤی
دبێژنێ ڤێ بێهنژینا ڤەزڤرینا تیروژکا روناهیێ یا دەمەلدەست دکەڤندا وئەڤە نەهاتیە شروڤەکرن ب درستی وحەتا نوکە نە هاتیە شروڤەکرن ن شێوەکێ زانستی. ئەگەرێت ڤێ دزۆرن دبیت دهێن ژئیشارەتێت رەهێت دیتنێ بو مێشکی، ئو تیروژکا روژێ دفنێ دئارینیت وهەمی دگەل ئێک ڤێ پەیدادکەن ودبیت هندەک ئەگەرێت نفشی وتوخمی دگەل ڤێ دیاردێ هەبیت.
٩- گەنیبوناا پیان
دبێژنێ بەکتەریێت گەنگازی ئەوێت دژین ل سەر شانێت چەرمێ مری وجۆرێت قرێژا ئەوێت دکومبن دناڤ تبلێت پیان کو بێهنا پەنیری ژێ دهێت دبێژنێ میثانول.
١٠- پرسک وپفبونا چەرمی
مادەکێ تیرە ل سەر رەنگێ زەری ڤە یان سپی ڤە یان شینی ڤە ژئەگەرێ ڤەگرا بەکتیری ل گەلەک جهان وشوینان ل لەشی دناڤ کول وبرینان وقونێریان کو دبێژنێ کێم وعەداڤ.
١١- میز ومیزتن
ئەڤ یوریا یان میز یا پڕە ژبێهنا پیس وقرێژی ویا شێلی وتێکرلە ژهەمی رەنگێت ڤەرێژێ یا دهێت ژمیزدانکێ ودەردکەڤیت ب رێکا کیری یا روژانە وبەر دەوام.
١٢- گوی وریتن
هندی گویە یێ پێکهاتی یە ژپلەکا بلند ژئاڤێ یێ بێهن نەخوش ودژوارە ئەوا چێدبیت ژخرڤەکرنا پرتپرتێت کبریتێ وئەمونیایێ وهندەکێت دی.
بێهن دهێت ژلەشی ژڤان دران ب تایبەت:
بنکەفش: الإبطين: armpits
پشت گوهـان: خلف الأذنين: behind the ears
پێ: القدمين: feet
رێڤ: پیرتێ بن زکی: شعر العانة: pubic hair
دەڤ: الفم: mouth
ران: الفخذ: groin
قوین: فتحة الشرج: anus
ناڤک: سرة البطن: belly button
١١-٨-٢٠٢١ – دهوک – ئەحمەد عەلی
دووەم: ژێهاتنا لەشی ژدەرڤە وژناڤدا
ب راستی روژ ناچیت ئەگەر زانست وزانین هندەک شاش وحێبەتی وعەجیبیا وزۆر تشتێت سەیر پێش چاڤدکەت بو مە ل سەر لەش وبەدەنێ مروڤی ئەوژێ ڤەدکێشیت ب سەر وان ئامیرێت هەمەرەنگ دکێشان وپێڤانێ وهویردیتنێ دا، ئەڤ نهینی دهێنە بەرچاڤکرن ب شێوەکێ زانستی ل سەر وان کار وکوکێت وان ئەندامان وهەر وەسا ل سەر رەنگ وپێکهاتنا وان دلەشیدا چ ژناڤدا یان ژدەرڤە.
١- ئەزمان ناسنامەکا نوی یە
دبیت دلێ مروڤی گرنترین بەشبیت دلەشیدا بەلێ هەر وەسا ئەزمان ژی ئەوێ پێکهاتی ژکۆملەکا ماسۆلان نە کێمترە ژدلی. ب چەند کارێت بەرز وگرنگ رادبیت وەک: ب سەرەکی ئاخڤتن وپەیڤین، تێکڤەدانا خارنێ ب رەنگەکێ جوان، دێراندن وسافیکرنا میکروبا ب ئانەهیا هەستی چاڤکێت ل بن ئەزمانی، تەڕکرن وشلکرنا دەڤی ل دەمێ نڤستنێ ب پالدانانا تفا دەڤی بو گەریێ. ل دەمەکێ نوی هاتە دیارکرن کو ئەزمان ژی دهێت ب کار ئینان بو نیاسینێ وەکی تبلێت دەستان وچاڤان ودەنگی ورێڤەچونێ.
٢- چەرم خۆ نوی کراسەکەت هەیام هەیام
نە بەس گەناوەر موی وپیرتێ خۆ دوەرینیت ویان خۆ کەڤلدکەن وەک ماران، هەر وەسا مروڤ ژی زۆر شانێت خۆ وندادکەت دچەرمێ مریدا وەک توزێ روژانە پشتی هنگێ دهێتە نویژەنکرن.
٣- خۆ نویکرنا عویری
ژهندەک عەجیبیێت لەشی تەخە دۆرێت عویرێ خۆ نویژەندکەت هەر سێ چار روژان وزانا دبێژن وڤێ چەندێ موکم دکەن کو ئەڤ تشتە زۆرا پێدڤی یە، ئەگەر ئەڤە چێ نەبیت ترشوکێت دژوار ئەوێت عویر ڤەدرێژیت بو هویرکرن وهەرەشاندنا زادی دێ زیانەکا مەزن گەهینە عویری ودا هێتە تەلفاندن. ئەو لیستیکا کنیشتی یا ب دیوارێ عویری ڤە دبیتە تەخەکا پەرژان بو پاشڤەبرنا تشێت تڕشوکێت دژوار.
٤- دفن وبێهن
دبێژن کو دفنا مروڤی دشێت بیرهاتنا هژمارەکا زۆرا مەزن بکەت ئەو ژی دگەهنە دۆرێت پێنجی هزار جورێت بێهنا ب وەرگریت وژێک ڤاڤێر وجوداکەت نە خاسمە یێت پیس ودژوار کو زانیارێ ڤی بابەتی دبێژنە ڤێ (بیرهاتنا بێهنان).
٥- تفا دەڤی
ئەگەر ئەو تفا ژدەڤی دهێت ژدەمێ بونێ حەتا روژا مرنێ دێ بیتە قەدەررکا مازن یا کو مێشکێ مروڤی قەت هزرێ ژێ نەکەت.
٦- رەنگێ پرچی
دبیت پرچا شینا کەژال یا ب سەر رەنگێ خەنایێ ڤە جهێ خوشی بیت ل نک زۆر ژنان بەلێ دسەر هندێرا لێکولینێ یا دیارکری کو رەنگێ پرچی هاریکارە بو دیارکرنا پڕبونا مویان ل سەری ناخاسمە ل نک وان ژنێت خودان پرچیت بلوند وئەشقەر.
١٥- ٨-٢٠٢١ – دهوک – ئەحمەد عەلی
سێیەم: چەند ئەندامێت زێدە دلەشی مروڤیدا
هندەک ئەندامێت دلەشێ مروڤیدا گرنگیا خۆ یا تایبەت یا هەی وکارێ خۆ یێ هەی دناڤ لەشیدا و کارتیکەرا خۆ یا هەی ل سەر ساخلەمیا خودانی بەلێ حەتا رادەکی زانست یا گەهشتیە وێ قویناغی کو نەمانا وان ب تەمامی زۆر زیانێ نا گەهینتە مروڤێ دەما دبینن زیانا وان زۆرترە ژسودێ ودبیت ب هێنە چارەسەرکرن ب هندەک رێکیت دێ یێت نوژداری.
ئەڤێت ژێری رستەکا وان ئەندامانانە:
١- زەراڤ: المرارة : gallbladder: cholecystic
هاریکارە بو هویرکرن وهوێراندن وهەرشاندنا زادی وخارنێ دعویردا کو دبێژنێ پەرگالا داچستڤ، بەلێ لەش دشیت بێ باریێ ژێ بکەت ب رێکا نەشتەگەریێ و ژێڤەکرنا وێ ژلەشی بێ کو زیانەکا مەزن ب گەهینتە مروڤی، ئەڤە ژی ژبەر کۆمبونا هندەک بەرێت مەزن دەما دیاردبن وپەیدا دبن دناڤ وی زەراڤی دا.
٢- خالخالک: الطحال: spleen
خالخالک دژێ ڤەگریێ یە وهەولدەت دا لەشی خلاسکەت ژوان شانێت مری دخوینێدا یێت کەڤن ئەوێت پویچبوین، دگەل پێدڤیا لەشی بو ڤی ئەندامێ گرنگ مروڤ دشێت بێ وی بژیت، ئەوژی دهێتە ژێڤەکرن پشتی رویدانەکێ یان ژی ژبەر چارەسەریەکا پێدڤی.
٣- رویڤیکا کورە: الزائدة الدودية: appendix
یێ هەی دناڤ رویڤیکا کورەدا لڤا راچاندی یا لمفاوی یێ ئالیکارە بو پەرگالێ پاراستنێ ژڤەگرتنێت پیس، بەلێ دسەرڤێ را ئەم دشێین بژین بێ وێ ب درستی ئو وی ئەندامی راکەین بێ کو زیان ب گەهیتە لەشی وئەڤە زۆرا مشەیە ونەیا ب مەترسی یە.
٤- گولچیسک: الكلى: kidney
سستمێ کارێ گولچیسکان یی گرنگە بو خلاسبونا لەشی ژ ژەهریا دناڤ خوینێدا وهەر وەسا هورمونا چێدکەت ئەوێت زخت وفشارا خوینێ جان وبەندکەت ب درستی. دسەر ڤێ گرنگیرا مروڤ دشێت بژیت ب کتەکا گولچیسکێ وئەڤە یا دیارە دەما هندەک گولچیسکا خۆ ددەن ودژین بو دەمەکێ درێژ پشتی هنگێ. بەس مەترسی یێ دوێ چەندێدا دەما زیان دگەهیتە یا دی ل ڤێرێ مروڤ دێ پێدڤیێ شوشتنێ بیت دەم بو دەمی.
٥- سیهـ یان مێلاکا پش: الرئة: lung
هەر کەسەکێ دشێت بژیت ب کتەکا سیهێ، سیهـ زۆرا گرنگە بو مێژتنا ئوکسجینی یێ ئەم پێ هەناسێ دکەین دناڤ خوینێدا وژئوکسیدێ دووێ یێ رەژیێ خلاسبن. چنکی هەر کتەکا سیهێ یا بەرهەڤە ب کار رابونا خۆ جودا ژیا دی بێ کو زیان بگەهیت مروڤی ل دەمێ ژێڤەکرنێ.
٦- ئەندامێت نهین یێت ژن ومێران (کیر وگون وقوز) : الأعضاء التناسلية: genitals
مروڤ دشیت بمینیت بێ ئەندامێت نهین چ هەڤالبچیک وهێکدانانێت ژنێ بن یان گونێت زەلامی ژبەر ئەگەرا ساخلەمیێ وتوشبونا وەرمێت سەرەتانی دەما پەیدادبن ل وان چهان.
٧- سۆریچک یان قولون: القولون: colon
سۆریچک دگەل رویڤیکێت ستویر دگرنگن بو ساخلەمیا مروڤی دژیانێدا بەلێ بوارێ پزیژکی یا راگەهشتی کو مروڤ دشێت بژیت بێ وان ئەوژێ دکێشتە ب سەر سودا نەشتەگەریا نوی یا کو شیای وان پیساتیا خلاسکەت وبەتە دەر ژلەشی ب چەند ریکێت ساناهی ل دەمێ پێدڤیێ.
٨- میزدانک: المثانة: bladder: urinary
دبیت مروڤ قەت هزرنەکەت کا دێ چەوا ژیت بێ میزدانک؟
براستی ل نک وارێ نوژداریێ ئەڤە یا هەی ویا چێبوی، نوژدار دشیت ڤێ میزدانکێ راکەت دەما دیت مەترسی یا هەی ل سەر نەخوشی کو توشێ ئێشا پیس ببیت کو دبێژنێ سەرەتان.
٩- عویر: گەدە: المعدة: stomach
تو دزانی تو دشی زادی وخارنێ بخۆی بێ عویر تە هەبیت؟
هندەک رەنگێت ئێشێت گران یێت هەین یێ دنفشینی ئانگو یێ توخمی کو دبنە ئەگەر بو راکرنا عویری ب تەمامی. دڤێ رەوشا وەسادا قرقرکا گەریێ دهێتە پێگڤە گرێدان ئێکسەر دگەل رویڤیکێت زراڤ.
١٠- هەستی چاڤک: گلالە: اللوزتان: tonsils
کارێ گرنگ یێ پێ رادبن نەهێلانا ئێشانە کو نا هێلیت زۆربەی میکروب وجرسوم ببورن ژدەڤی، بەلێ هندەک رێکێت دی یێ پەیدابوین بو ڤێ پاراستنێ. ئەڤە دهێنە راکرن ب رێکا نەشتەگەریەکا ب ساناهی.
١١- پەری زادە: پڤبونا دەرەقی: الغدة الدرقية: thyroid gland
یا گرنگە بو رێک وپێکیا میتوپلازمێ دلەشی مروڤیدا بەلێ لەش دشێت بژیت بێ وێ ب رێکا وەرگرتنا هندەک دەرمانێت چارەسەر یێ درادبن ل شوینا وان وجهێ وێ دگرن.
١٢- چاڤ: العيون: eyes
ب راستی کەس نە مریە ئەگەر چاڤ نەبن چنکی زۆر کەسێت بوین کورە ب دزکماکی ویێت ماین ساخ حەتا مرنێ، ودبێت پشتی رویدانا بمینیت بێ چاڤ بەلێ دمینن ودژین بێ کو ببینن.
١٤-٨-٢٠٢١ – دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن
چوارەم: نهینیێت دلەشێ مروڤیدا
راستی وعەجیبا ئەندامێت لەشی
زۆر نهینی وتشتێت سەیر یێ دهەین دلەشی مروڤیدا یی زانستێ بو مە ئاشکراکری یێ کو زانایێت ڤی بواری یێ دمینن حێبەتی وشاش ژبەر وان نهینیان.
ئەڤە هندەک ژ وان عەجیبیانە:
ئێک ژسەدێ ژبەکتریێت دلەشیدا ئێشی دهینن مروڤی.
ئەزمان هێزترین ئەندامە دلەشیدا.
ئەو گەرما دەردکەڤیت ژلەشی دروژێدا دشیت چل لترێت ئاڤێ ب کەلینیت.
ب ئاخڤتنێ مروڤ حەفتێ حەتا هەشتێ ماسولان ب کاردئینیت.
بچیکترن هەستی دلەشیدا یێ دگوهیدا
بریێ چاڤێ یێ دهەین دۆرێت شەش سەد میویان.
بهیستنا گوهێ چەپێ پترە ژیێ راستێ
بێهن دهێتە ئینان وبرن شانزدە جاران دخولەکەکێ دا.
بێهن ئینان ناهێت ژهەردو خمخمکا پێگڤە، دهێتە گوهەرین هەر چار دەم هژمێران.
پتر ژسێشت جورێت بەکتریا یێت ناڤکا مروڤیدا
پشتی هەر زولقوتینەکا چاڤی مەژی بێهنا خۆ ڤەدەت.
پێنجی ژسەدێ هێزا دەستی یا دتبلا قلیچێ یە
تا نە ئێشە بەلێ نێشانەکە بو هلچونا دلەشیدا دگەل ئاریانێ یا پەیدادبیت ژچەرسوما بەلێ پلا گەرمێ دشێت برینیت.
ترشاتیا دعویریدا دشێت مەعدەنا ب هەرشینیت وب حەلینیت ئەگەر ب کەڤیتە سەر چەرمی مروڤێ دێ سوژیت.
جەرگ خۆ نویدکەت پشتی ژێ دهێتە برین.
چارێکا هەستیێت لەشی یێت ل هەردو پیاندا.
چاڤێت ژنان دژوارترن ژ زەلامان ژدیتننا رەنگان
چاڤیت شین پتر پێ حەسینی دکەن ب روناهیێ ژ یێت رەش.
چێنابیت مروڤ بێهنشکێ ب قەتینیت چنکی ئەڤە دبیتە ئەگەرێ دراندنا رەهێت خوینا سەری یان یا ستوی کو دبیتە سەدەما مرنا مروڤی.
خوین درەهاندا دزەلیت روژانە سەد وشێست وهەشت مەلیون میلان.
خوین نا گەهیتە قەرنی یان بیبیکا چاڤی
دخولەکەکێدا زاروک دوو جاران چاڤا دزولقوتینیت بەلێ مروڤێ مەزن دگەهینتە دەهان.
ددان ئێکەمین ئەندامە یێ کو چارەسەر نابیت.
درێژیا رویڤیکان دبوریت ژچار متران.
دسالێدا مروڤ پێنچ سەد کیلو غراما ژزادی دخوت.
دسالەکێ دا مروڤی مەزن تەنەکا ئاڤێ ڤەدخوت.
دکلوخێ مروڤیدا بیست و نەهـ هەستیێت جودا هەنە.
دل دشێت کارکەت ژدەرڤەی لەشی وئەڤە زۆر تشتەکێ سەیرە.
دلێ ژنکان پتر خۆ دقوتیت ژ یێ زەلامی.
دوهنێ دلەشیدا دهێتە بەرامبەرێ حەفت قالبێت سابینێ.
دۆرێت چل هزار بەکتریا دژین ددەڤی مروڤیدا.
دەڤ یێ پڕە ژبەکتریا تەمەت مروڤێت سەر جیهانێ دژین
دەما مێشکێ مروڤی زۆر برسی دبیت دشیت خۆ بخوت.
روندکێت چاڤان یێ تێدا هەیی مادێت کیمیاوی بو داهاتنا ئێشان مەژی ددەتێ ل دەمێ گریێ.
ریهدینا مروڤێ بالق دبوریت ژپانزدە هزار مویان.
رەهێت لەشی مروڤی دبورن ژ شەش هزار کیلویان.
ژعویری ودگەل رویڤیکان حەتا دگەهیتە جوجوکا قوینێ. ئەڤ سستمە مروڤی پء دحەسینیت ب قوریچکێ زکی ل دەمێ برسێ یان تێکچونێ.
ژنک بلەزتر هەناسێ دکەن ژزالامان.
سیها راستێ بایێ هەناسێ پتر وەردگریت ژیا چەپێ چنکی دل دکەڤیتە دبن یێ چەپێ ڤە.
سەرێ دفنێ وگوهێ مروڤی یێ بێ هەستیکە لەوما دهێتە بادان ب ساناهی.
شانزدە سال ژژیێ مروڤی دچیت ب رێڤەچونێ.
عویر مەزنترین ئەندامێ لەشی یە دناڤ هناڤێت مروڤی.
کەشتیێت خوین ڤەگوهاستنێ یێت هویرگەل دلەشیدا دگەهنە هژمارەکا زۆرا بلند ودرێژ.
گولچیسکا چەپێ بلنترە ژیا راستێ.
گوهـ ودفن ژبونێ حەتا مرنێ هەر بەرف زێدەبونێ نە.
گوهێ مروڤی بەر دەوام دچیت بەرەف مازنبونێ وبێ راوستان.
ل دەمێ بێهنژینێ هەمی ئەندامێت لەشی دراوستن هەر وەسا دل ژی.
ل سپێدی مروڤ درێژترە ژدەمێ ئێڤاری
لەش دشیت دهەر دەم هژمێرەکی دۆرێت شەش سەد شانێت مری پێچکەت وژێ خلاسبیت وهەر وەسا شانێت نوی ب شەڤێ نویژەنبن.
لەشی مروڤی هەشت ژسەدی خوینە
لەشێ مروڤی یێ پڕە ژبەکتەریا چ باش یان خراب.
مروڤ دمریت دەما بیست ژسەدێ ئاڤا لەشی نەمینیت
مروڤ نەشێت زادی ب دەعویریت وبێهن وهەناسێ خۆ بینیت پێگڤە.
مروڤ ئێکەمین زینداوەرە یێ کو ل سەر پشتا خۆ دنڤیت.
مروڤێ تەمام دلڤیت دخەوێدا دورێت چل جاران.
مروڤێ ساخلەم دکاریت تفا دەڤی پەیداکەت دژێنا خۆدا کو مەلەڤان گەهەکێ پڕکەت.
مروڤێ سەرە نوت ژسەدێ خەونێت خۆ ژبیردکەت.
موی نا هێن ل لێڤان وپەحنکا دەستی وپانیا پیان.
مێشێت مالێ سیهـ ئێشیت ڤەگر دهینیتە مروڤی
مەژی بیست ژسەدێ ژئوکسجینی دگەهیتە لەشی دمەزێخیت
مەژیێ مروڤێ دشێت کارکەت بێ کو ئوکسجین ب گەهیتێ حەتا خولکەکا دەهێ.
مەژیێ مروڤی یێ پێکهاتی یە ژ چاردە هزار شانێت عەسەبی.
مەژیێ هەستی زوی زێدە دبیت وهەر وەسا رێستنا مویێ سەری ژی.
نە بەس مە مێشکەکێ هەی یێ دووێ یێ ب عویری ڤە ویێ گرێدایە ب سستمێ رەهێت زکی ڤە
هندەک ئەندامێت لەشی جوتن بەلێ ژبلی ڤێ گرنگیێ مروڤ دشێت ب ئێکی بژیت.
هێکا ژنێ سیهـ جاران مازنترە ژمەیێ زالامی
هێکێت خوینا سۆر دگەنە هژمارا بیست وپێنج بلیونان.
هەستیکێت لەشی ژبونێ وحەتا مرنێ ژسێ سەدان کێم دبن حەتا دگەهنە دو سەد وشەشە پشتی خۆلێکدانێ.
هەستیکێت مروڤی ب زاخترن ژئاسنی بو راگرتنا زخت وفشارێ.
هەستیێت لەشی پێنج جارا ب هێزترە ژ پیلای.
یێ دعویرێ مروڤیدا سیهـ وپێنج مەلیون غودێت هەرشاندنێ.
١٦-٨-٢٠٢١ – دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن