ساخلەمیا گیانی

ساخلەمیا گولچیسکا

چەند رەوش وعەدەت گولچیسکا پیچ دکەن، لێ هشیاربە بو بارستنا ساخلەمیا وان:

دناڤ گیانێ مروڤیدا گولچیسک ژوان پارچێت گرنگە وبهایە بو ساخلەمیا مە. ئەڤ دەستگایە خوینێ پاقژدکەت ئو دیرینیت دناڤ لەشێ مەدا، هورمونا چێدکەت، مەئدەنا دمێژیت، میزێ چێدکەت، ژەهراتیێ دکوژیت، پاشڤەبرنا ترشاتیێ دکەت، ژبەر ڤان ئەگەرا دپیت گرنگرترین دەستگا بیت دناڤ گیانێ مروڤی. ڤێجا دڤێت ئەم لاو ب پارێزین ئو خو بدەینە پاش ژڤان چەند رەوشان ئەوێت دبنە ئەگەر بو نە ساخلەمیا وان ئو نەهێلین توشی پیچبونێ بیت ئو کارێ خو یێ درست بکەت. چنکی گولچیسک بەر هنگاریێ هندەک ئافەتا دبیت بێ مروڤ پێ ب حەسیێت حەتا پلا ٢٠٪ ژهێزا خویا درست. کو دبێژنە ڤان رەنگە دەردێت گولچیسکا ب" ئێشێت مت" یێت بێ دەنگ. ژبەر ڤێ چەندێ یا پێدڤی یە چاڤدانەکا جان هەبیت بەری دەم بۆریت. ئەڤ خالێت ژێری ژوان ئەگەرێت هەڤبەش دکەل ئێک دبنە بارێت دکوتەک وگران سەر ڤان گولچیسکا ئو دبیتە سەمەد بو زیانەکا مەزن ب گەهینێ دگەل بۆرینا وەختی.

ساخلەمیا گولچیسکا:

١- نە ڤەخارنا ئاڤا مشە:

کارێ ژهەمیا تایبەتر یێ گولچیسکێ ئەوە خوینێ پاقژ ودێرینیت ئو نەهێلانا ژەهراتیێ و تشتێت پیس. دەما مروڤ تێر ئاڤا مشە نە ڤەخوت دروژێدا، ئەڤ پیساتی وژەهری کومدبن کو دبنە سەمەد بو زیانێ بگەهینە گیانی.

٢- زێدەکرنا خویێ دناڤ سستمێ زادی:

لەشی مە پێدڤیێ خویێ یە دا کو بدرستێ کاربکەت. بەس زۆربەی خەلکی گەلەک خویێ دمەزێخن دناڤ خارنێدا کو دبیتە سەمەد بو بلندکرنا فشارێ ئو بارەکێ گران دانیتە سەر گولچیسکا. یا پیدڤی یە کو خارنێت مروڤی ژپلا وێ بلنتر نەبیت ژ پێنج غرامێت خویێ روژانە.

٣- پاشڤەبرنا میزتنێ:

گەلەک کەسێت دهەین پاش دئێخن چونا دەست ئاڤێ ژبەر مژیلیێ یان نەڤێن ب چنە سەر شویێت گشت ژدەرڤە. هێلانا میزێ ل دەمێ بەر وەخت زێدەدکە زختەکا میزتنێ کو دبیتە ئەگەر بوهەلوشاندنا گولچیسکا ئانکو کارێ خو بدرستێ ناکەت، یان بەرک پەیدادبن، ئودەرچونا میزێ بێ مروڤی. دەما میز هات دڤێت مروڤ گیرو نەکە.

٤- خارن وڤەخارنا شرینیا:

یا دیارکری چەند زانینگەهێت زانستی کو ئەو کەسێت دمەزیخن دو یان پتر ژڤەخارنێت شەکر تێدا روژانە، ئەو پتر دهێنە بەر ئاتاف کرن ژیێت دی بو دیاربونا پروتینێ دناڤ میزا واندا. ئەڤ پروتینە دناڤ میزێدا نیشانەکە دەستپێکە کو گولچیسک بکارێ خو یێ درست رانابن.

٥-کێماسیا ڤیتامینا ومەئدەنا :

خارنا زادێ پاقژ، ئەو خارنا دناڤ سستمێ روژانە ئەوێت پێکهاتی ژڤان: فیقی، زەرزەواتی ئەوێت زۆر پێدڤی بو تەندروستیا گیانی ئو کارێ گولچیسکان. ئەی کێماسی هەبیت ژڤیتامینا: (ب٦) ئو مەغنیسیومی دبیتە ئەگەرا پەیدابونا بەرکی یان هەلوەشاندنا گولچیسکی. چنکی ڤان بهایێ خو یێ گرنگێ هەی بو نەهێلانا بەرک چێبیت دناڤ گولچیسکادا.

٦- مەزاختنا پروتینێ گیانەوری ب چۆرەکێ مشە:

مەزاختنا پروتینێ گیانەوری ب چۆرەکێ مشە، نەخاسمە ئەو گوشتێت سۆر، چنکێ ئەڤە دبیتە بارەکی گران ل سەر گولچیسکا ژئالێ میتابلوزمێ ڤە، ڤێجا خارنا گەلەک پروتینێ دناڤ خارنا روژانەدا دبیتە پتر زاخ ل سەر کارێ گولچیسکێ دهێتە کرن، ئو بێ گومان ئەڤە دبیت سەمەد بو بەر ئاتەفا گولچیسکێ یا پێچ بونێ دکەل وەختی.

٧- دویر کەڤتن ژخەوێ :

ئەم خر دزانین خەوا شەڤێ زۆرا پێدڤی یە، ئو نە تێربونا خەوێ، مشە بونا دەرد وئێشا دناڤ گولچیسکادا. چنکی ل دەمێ نڤستنێ تەڤنێ گولچیسکا رادبیت بچێکرنا شانێت لەشی ئەوێت پیچبوین دا کو دەرفەتێ بدەتە گیانی ب سەرخوڤە بێت ئو بشێت خو چارەسەرکەت.

٨- فێربونا ڤەخارنا قەهوێ:

هەر وەکی خوێ، کافائێن ژی فشارا خوینێ بلندکەت، ئو هێزەکا زێدە دئێختە سەر گولچیسکا، دگەل بۆرینا دەمی ئو ڤەخارنا قەهوا مشە دبێت ببیت ئەگەر بو زەرەرێ بگەهینتە گولچیسکا.

٩- کارهینانا خراب دەرمانێت ئێش تەناکەر:

زۆر کەسێت دهەین دەرمانێت ئێش راوستیانێ ب کاردهینن ئەوێت ژان سڤک، بێ ب کاربینن هندەکێت دی ئەوێت سروشتی وبێ خرابی. زێدە ومشە بکارهینانا ڤان دەرمانێت تەناکەر دبیت ببیت ئەگەر بو پیچبونەکا مەزن بو جەرگ وگولچیسکا.

١٠- ڤەخارنا مەی وخەمرا مشە:

مەی براستی ژەهرەکا ئاسایێ یە ئەوا کو زخت وهێزەکا زێدە دئێختە سەر جەرگ وکولچیسکا.

ڤێجا ژبەر وان ئەگرێت ژۆری ئو ئەم بمینن ساخلەم ب درستێ ئو خو بدەینە پاش ژئازارێت گولچیسکان یا پێدڤی یە ئەم مشە خارنەکا تازە ونوی بخوین. ئو خو دویربێخین ژوان خەسلەت و رەوشێت خراب حەتا رادەکا بلند، چنکی هەکە گولچیسک نەکەڤتنە بەر وان زخت وهێزێت گران وبەر دەوام، بێ گومان لەش وگێانێ مە ب درستێ دێ بکارێ خو رابیت.

٢٦-٨-٢٠١٧- دهوک – یا گوهارتی یە

مەمک: چچک: الثدي: النهد, الصدر: breast, bosom

پەیڤێت یەکسان

مەم: مەمە، مەمک، مەمگ، مەمەکە، مەمێو مەمی

چچک: چچ، چچە، چیچک، چیچە، چچی، چیچی

سێنگ: سینگبەر، بەرسێنگ

پاخڵ: پاشڵ: هنگل: بن پاخل: بن هنگل

گوهان: پستان: بو ژنێ ژی دهیت وهندەک گیانەورێت مێ

پەیڤێت نێزیک ورەخ ودۆرێت وان پيیڤێت ژۆری:

هناروک

سێڤەلوک

شەماموک

خیاروک

هێکێت کەوانە

پەیڤێت گرێدای ب وان پەیڤان ڤە:

مەمک: خڕ، گر وڤر، زل

مەمک: بچیک، کچکوک، مازن، گەورە

مەمک: مێژمێژتن مژین

مەمەک ئێش، ژانا مەمک

مەمکدار: شیردەر، شیردان، بەچکشیر، گوهاندار

مەمک: گەزین، لەقدان، ئالیستن

مەمک: گرتن، گڤاشتن، پەرخاندن، تێکڤەدان، دەستڤەدان

مەمک: حشکبون، شیرحشک

بشکوژک: سەرمەمک

جوتمەمک

١- پێشیا لەشی دسەر زکیدا: سینگ، چچک، دل، مەمک

٢- پارچێت ناڤخویێ: بیر، دل، مەمک، هزر، وژدان، رح، هەست، رەوش

پەیڤێت ئنگلیزی ل سەر پەیڤا مەمکی وبشکوژکی وسەرمەمکان ودگەل جهو شینێت وان، هەر وەسا دگەل هەست وهەلویستێت پێڤە گرێداین.

Breast: chest, bosom, thorax, heart, core, mamma, mammary, boob, bust, dug, tit, chi chis

Nipple: teat, mammilla, papilla, melon

Breast:

Bosom: feelings, energy

Boob: tit, convexity

Chest: body, front

Thorax: body, heart

Teat: bosom, convexity

Front: forward, top

Heart: feelings, body

Soul: feelings, energy

Bust: heart, front

Spirit: feelings, conscience

Core: feelings, soul

12-8-2018 – dohuk – ahmed ali

چەند دەنگێت دەردکەڤن ژگیانێ مروڤێ

هندەک دەنگ دەردکەڤن ژلەش وگیانێ مروڤی بێ حەزا خودانی وەک: ژعویری، ژددانن، ژگەهو وەرسەل، تێدا بەرچاڤکربو چەند پرسیار ل سەر سەدەم وئەگەران وپەیوەندیا وان دگەل لەش وگیانی.

ڤان دەهـ پێزانینا بزانە ل سەر وان دەنگێت دەردکەڤن ژگیانێ مروڤێ ودگەل مەبەست ونیشانێت وان ب کورتی. لەشێ مروڤی دکاریت ژمارەکا دەنگان بەردەت یێت پێش چاڤ کو زۆربەی ژوان جهێ شاشیێ ومەندەهوشیێ یە، نەخاسمە ئەوێت دزکی ودەڤی ووەرسەلاندا. جهێ پێدڤیێ یە ئەم خڕ بزانن کو کێم ئەندام هەبن دلەشیدا ئەگەر رەنگەکێ دەنگی دەر نەئێخیت. ئەڤە ئەون یێت سەرەکی.

١- قورقرا زکی: بنوکا پترین دەنگێت جێواز وڤاڤێرە. (قورقر) ژهەمیا بەرز وبەرچاڤترە ودبیتە جهێ شەرمێ چنکی دیاردبیت ب دەنگەکێ بلند. ئەگەرا ڤان دەنگا ئەوە: هەست ب برسێ، یان بەر وڤاژی دەمێ هێرانا خارنێ دعویریدا، دبیت ئەڤە پەیدابیت دەمێ مروڤ هەستێ ب تیکچونێ دکەت. ئەڤ دەنگە دهێن ژکەنالا هێران وهەرشینێ. ئەو کەسێ حەزکەت وبڤێت ڤێ چەندێ کێم کەت دشێت چەند تشتێت روژانە بەرەف کێمیێ ڤە بەت وەک فاسولیا ولوبیکا وباقلکا ونوکان، سێڤان چنکی ئەڤە ئەگەرێت بای وغازێ نە دەما ئەو کەس دخوت ب لەز وب شێوەکێ مشە وزێدە. دسەر ڤان ژیرا ڤەخارنا جۆرێت غازی. حەتا رادەکێ ئەڤ دەنگە دسروشتی نە، بەلێ هندە جاران دبیتە نیشان بو تشتەکێ نە یێ درست دناڤ گیانیدا دەما ئەڤ دەنگ بونە ئەگەر بو ئێشانێ یان دەنگ ب مشەیێ بهێت.

٢- ئیسک: ئەڤە دیاروکا فسیولوجی یە وسروشتی یە، ب سەر هەمی کەسان دهێت ب هەمی ژیێت گشت چ بچیک یان مەزن. دهێت پشتی زاد خارنا بلەز. ئو گەلەک نا کێشیت دبیت نە بۆریت ژچەند خولەکان. ئەگەرێ ڤێ نە نژاندنا باقێت هەناسێ دگەل ئێک کو دبنە سەدەم بو راوستانا بلەز یا جوجوکا بای ل سەرەڤانیا ژۆری.

٣- تڕ وفس: ئەڤە ئەو دەنگن ئەوێت دهێن دەما با دەردچیت ب دەنگێ بلند ودگەل هندێ بهنا پێس ژێ دهێت. ئەگەرا وان ژی ئەوە ژبەر ترشبونا زادێ نەهاتیە هێران ب درستی ژبەر وان بەکتریێت جەمیان دسوریچکێ دا ئەوا دبێژنێ ( قولون). ل ڤێرێ ئەو با وغاز دجەمیێن وبەرەف قوینێ ڤە دچن ودەردکەڤن.

٤- کوخین: ئەو دەنگێ دهێت دگەل کوخینێ تشتەکێ سروشتی یە، پەیدادبیت ژبەر پەردێت کلمیشێ دفنێ کو دبنە هاریکار بو نەهێلانا وان پیساتیا ژجهێت دەرچونا بای، ئو ئەڤە پتر لێ دهێن دەما مروڤ تویشێ نەخوشیا بەرسیڤێ دبیت. یا گرنگە هەر دەم مروڤ خو ژوان خلاسکەت دا تایێت کرکروکێ وپورگا بای نەهێتە گرتن، کوخک هاریکارێ ڤێ چەندێ یە ئەڤە پەیدانەبیت ونەمینیت.

٥- چرکینا ددانان: ل دەمێ نڤستنێ ددان هندەک دەنگان دەردئێخیت دبێژنێ:( چرکین) یان چقچقا ددانان. ئەڤ دەنگە دهێت دەما چەرمێ باقێت چەقچەقکان ب ناڤ ئێکڤە دچن کو دبنە ئەگەر بو لێکدانا وان دناڤ بەینا ددانان ئو ڤی دەنگێ چرکینێ پەیدادکەت.

٦- بهنژین، بێنژین، بژمین، ئارووسک: دەنگێ بهنژینا دژوار ئەوا دەردکەڤیت ژگیانێ ومروڤ نەشێت زەبتکەت یان کونترولکەت، دگەل ڤێ بژمینی بایەک دەردکەڤیت ژدفنێ ودەڤی. ئەڤە ئەنجامێ ددەت کو تشتەکێ بیانی یێ هەی دناڤ پێچێت دفنێ. چنکی دفنێ زۆر پێحەس یێت دهەین ڤێجا ل وی دەمی رێژەیەکێ ئانکو نامەکێ فرێ دکەتە مەژی ئاماژێ پێدەت وپێدحەسینیت کو تشتەکێ غەریب یێ هەی ئو ب بهنژینێ ژێ خلاس دبیت.

٧- قرپێن: ئەڤ دەنگێ قرپێنێ دهێت ژگەهووەرسەلان دەما دویربون وڤالاهیا بلەز پەیدادبیت تێدا. ئەڤە ژی ژبەر زخت وهێزا دکەڤیت ل سەر پەقیشکێت ئاڤا زەلال ئەڤا ل دۆر گەهو وەرسەلان. ئەڤ دەنگ چێدبن ژرێڤەچونا بلەز یان مروڤ ب خو ئەڤێ دکەت.

٨- عێلنجی: ئێلنجی: هەلاڤێتن: ئەڤە چێدبیت دەما مروڤ بای دگەل زادی بەرێ ڤەدکەت یان دگەل ڤەخارنا تشتێ رون وەک ئاڤێ، ئەڤە دەنگەکێ زۆرێ بلند پەیدادکەت. چنکی ئەو با دگەهیتە عویری ودەردچیت ژدەڤی، ئو گەلەک جاران دبیتە ئەگەر بو پڤبونا زکی، ئەڤە ژی دبیتە جهێ تێکچونێ وشاشبونێ.

٩- خڕخڕ: ئەڤ دەنگە یێ مشەیە ب تایبەت ل نک وان کەسان یێت قەلەو وستویر، ئەڤە ژی دبیتە جهێ عێجزیێ وشاشیێ ل دەف وان کەسێت ل رەخ ودۆران نەخاسمە ل دەڤ هەڤژینان. ئەڤە چێدبیت دەما سست وخاڤی دکەڤنە باقێت گەریێ ل دەمێ نڤستنێ. چنکێ دبیتە ئەگەر بو راوستانا جار جار ل جوک وکانالێت بای یێت ژۆری. ڤێجا دەسگایێ هەناسێ هەولدەت دا کو بای ب گەهینتە سیهێ بدرستی ب ڤێ چەندێ لڤین وهژین دکەڤتە وان تەڤنێت سست وخاڤ ودبتە ئامانجا ڤێ خڕخڕێ ب ئاشکرایێ.

١٠- ڤیزڤیز: دبێژنە ڤێ دەنگێ دگەل بێهن ئینانێ نەخاسمە دگەل دەرچونا بای ژسیهێ. سەدەما ڤێ ب ناڤ ئێکچونا جوکێت باینە، کو دکەڤتە دبن زختێ وهێزێ، دبیت ئەڤە چێدبیت ل دەمێ کرنا رەنگێت وەرزەشان یان دەما گیانێ مروڤی تویشێ ئێشان دبیت وەک: تەنگەنەفسێ ، دەردێ ئێشا زراڤ ئەوا دکەڤیتە سیهێ ب دژواری.

٣-١-٢٠١٩ – دهوک - بەرهەڤکرنا: ئەحمەد عەلی حەسەن

رەنگێت ئەزمانی:

دبیت ئەزمان ببیت قودیکا ساخلەمیا مروڤی، یا پێدڤی یە مروڤ جار جار سەحکەتێ ل بەر روناهیێ بەری پاقژکرنێ دا مەبەست جهێ خۆ ب درست وەرگریت ئەو ژی پشتی ڤەخارنا ودەرمان خوارنێ وجگارکێشانێ. ب ڤی کاری دێ چەند نیشانا دەتە مە ب درستی کا تەندرستیا لەشی یا چەوا نە. رەنگێ سروشتی یێ ئەزمانی رەنگێ گولگولی یە لەوما زۆربەی نوژداران سەحدکەنە دەڤی وئەزمانی دا سەح وسیەکێ ب زانن ب گشتی ئو یا دەستپێکی ژنساخی ئەوژێ ژگوهورینا رەنگێ ئەزمانی، چنکی هەر رەنگەک یێ جودا یە ژیێ دی، ئو ئێشەکێ یان پتر بەر نیاسدکەت ودیار دکەت بو نوژداری وپسپۆران. ئەڤێت ژێری رەنگێت سەرەکینە بو دانا رەوشکا گشت ل سەر ئێش وئازارێت نەخوشی.

١- گولگولی: رەنگێ ساخلەمیا لەشی یە ب درستی

٢- سۆر: نیشانە بو ئێشیت عویر وهناڤان وچەند ئاریانێت کەڤن، هەر وەسا کێماسیا ڤیتامینا: ب ٣

٣- سۆرێ ڤەبی: نیشانا ئێشێت دلی وخوینێ نە

٤- سۆرێ تاری: نیشانا کێم خوینێ یە

٥- زەر: چێدبیت ژبەر ئێشیت مێلاکا رەش، تایێ، حشکاتیێ، کولبونا دەڤی

٦- مۆر: نیشانا ئێشێت مێلاکا سۆرە ( سیهێ) یان ژی دلی یە

٧- شین: نیشانە بوئێشێت وئازارێت گولچیزکان

٨- سپی: نیشانا حشکاتیێ، پەرسیڤێ، گرتنا رویڤیکان وڤەگرتنا فتریاتە

٩- گەور یان خولیکی: نیشانە بو ئێشیت دەسگایێ هێران وهەرشاندنێ یە، ئو کێماسیا ئاسنی دناڤ لەشیدا

١٠- قەهوایێ: چێدبیت ژبەر سەرەتانا چەرمی یان ژبەر ئێشێت دەسگایێ هێرانێ وهەرشاندنێ

١١- پێتی وزەرپتخی: ئەڤە نیشانە بو کێماسیا ڤیتامینان وخوارنا نە یا درست

١٢- رەش: رەنگێ ئەزمانی دگوهوریت ب سەر رەشی ڤە ژبەر کێم پاقژکرنا دەڤی وکومبونا بەکتیریان ومشە کێشانا جگاران وزێدە ڤەخارنا جۆرێت دەرمانان

ژبەر ڤان ئەگەرێت ژۆری یا پێدڤی یە دەڤ وئەزمان ب هێنە شوێشتن رۆژانە، ئەی گوهورین ب کەڤیتێ دڤێت مروڤ سەرەدانا نوژداری بکەت بلەز وبەز دا ب زانیت سەدەما درست چیە، دا کو بشیت وێ ئارێشا نساخیێ چارەسەرکەت چ یا فتری یان یا بەکتیری بیت. بو ئاگەهداری دڤێت مروڤ تێدا دیارکەت کانێ ئەزمانێ مروڤی چ رەنگە چنکی ئەڤە دێ مروڤی پارێزیت ژگەلەک کەودان وئاریشێت ساخلەمییێ ل پێشە رۆژێ. داخاز مە ساخلەمیا هەوە یە

٥-٣-٢٠١٩ – دهوک – بەرهەڤکرن وگوهورینا : ئەحمەد عەلی